Fréttablaðið - 11.02.2022, Blaðsíða 12

Fréttablaðið - 11.02.2022, Blaðsíða 12
Á morgun, laugardag, býðst gestum Landnámssýningarinnar að taka þátt í skemmtilegri fjöl- skyldusmiðju, þar sem hægt verður að útbúa hús fyrir hús- dýrin í anda landnemanna. arnartomas@frettabladid.is Fjölskylduhelgar eru viðburðaröð á vegum Borgarsögusafns þar sem boðið er upp á fjölbreytta dagskrá fyrir fjöl- skyldur á vetrarmánuðunum. Næsta laugardag stendur Landnámssýningin fyrir skapandi smiðjunni Hús fyrir hús- dýrin, þar sem börn munu fá tækifæri til að fræðast um og útbúa sín eigin hús fyrir húsdýrin, rétt eins og heitið gefur til kynna. „Fólkið sem byggði þennan skála sem er til sýnis á Landnámssýningunni var bændur og bændur á þessum tíma voru ansi háðir því að hafa húsdýr,“ segir Jón Páll Björnsson, sagnfræðingur og verk- efnastjóri sýningarinnar, sem leiðir sam- veruna um helgina. „Húsdýr eru kölluð það því þau voru ekki villt heldur voru þau geymd á húsum.“ Jón Páll segir að í smiðjunni verði annars vegar föndruð og lituð hús- dýr, en svo fái börnin einnig að búa til sín eigin hús fyrir dýrin í fullri stærð. „Börnin sjálf fá að leika húsdýrin og svo erum við með ógrynni af tómum pappakössum sem má nýta eins og stóra Legó-kubba svo krakkarnir geta smíðað af hjartans vild,“ segir hann. „Þau geta raðað þessu upp eins og þau vilja, hvort sem það verða fjárhús, fjós eða hvað eina.“ Þá bætir Jón Páll við að gestum verði að sjálfsögðu frjálst að skoða sýninguna þar sem margt athyglisvert er að finna. „Fyrir utan þetta er líka í boði fyrir fjöl- skyldur að skoða ýmislega víkinga- og landnámstengda leiki, svo það er nóg hægt að bardúsa þarna.“ Svínin hurfu með skóginum En hvaða dýr komu eiginlega með land- nemunum og hver þeirra hafa fylgt okkur skemur? „Þau dýr sem hafa fylgt okkur skemur eru einna helst fuglar, eins og kalk- únar og endur. Sá búskapur er nýrri af nálinni,“ segir Jón Páll. „Upprunalegu húsdýrin sem komu hingað með land- nemum og á miðöldum voru kýr, kindur, hestar, hænur, hundar, kettir, og svo voru þeir líka með svín. Sú svínarækt lagðist reyndar af, en eftir liggja alls konar örnefni tengd þeim á borð við Svínadal, Svínavatn og svo framvegis.“ Svínin sem voru hér á Íslandi á land- námsöld voru þó ansi ólík þeim sem við þekkjum í dag. „Þau voru miklu minni og líka loðin og minntu svolítið á villisvín,“ segir Jón Páll og bætir við að svínunum hafi verið beitt. „Þau voru auðvitað inni á veturna, en á sumrin var þeim sleppt út eins og sauðfénu og sáu svolítið um sig sjálf. Svín borða ekki gras en þau borða rætur og alls konar neðanjarðargóðgæti, svo þeim var beitt á skóga. Þegar íslenski skógur- inn hvarf hurfu þess vegna svínin líka.“ Í síðari tíð varð algengt að húsdýrin væru höfð í húsum Íslendinga til að hita þau upp að vetri til, en Jón Páll segir að ekki hafi verið þörf á því áður en skóg- arnir hurfu. „Á landnámsöld var skógur á Íslandi og nóg af trjám svo fólk gat kynt húsin sín með þeim,“ segir hann og bætir við að í þeim rústum sem finnist á Íslandi finnist iðulega eldstæði með klassíska víkingalangeldinum. „Dýrin voru þá geymd í sérhúsum. Síðar meir þegar eldsneytið var á þrotum fór fólk svo að finna aðrar aðferðir til að hita húsin sín og fór þá að nota skepnurnar í það.“ Smiðjan verður opin á milli klukkan 13 og 16 á morgun, laugardag. Ekki er nauð- synlegt að skrá sig, en Jón Páll segir að ef byrjar að fyllast sé æskilegt að fólk skoði sýninguna aðeins, svo hægt sé að halda dagskránni gangandi. n Svín borða ekki gras en þau borða rætur og alls konar neðanjarðargóð- gæti, svo þeim var beitt á skóga. Þegar íslenski skógurinn hvarf hurfu þess vegna svínin líka. Jón Páll Björnsson, sagnfræðingur og verkefnastjóri sýningarinnar Okkar yndislegi faðir, tengdafaðir, afi og hjartkær vinur, Pálmi Lárusson verkfræðingur, lést föstudaginn 4. febrúar. Útförin fer fram frá Dómkirkjunni 15. febrúar kl. 15. Öll eru hjartanlega velkomin en streymi verður einnig aðgengilegt á www.mbl.is/andlat Vilmundur Pálmason Lilja Björk Pálsdóttir Guðrún Lára Pálmadóttir Trausti Gunnarsson Elsa Barðdal Vilmundardóttir Ásrún Ösp Vilmundardóttir Eyþór Ingólfsson Melsteð Arnþór Víðir Vilmundarson Ragnhildur Ísaksdóttir Okkar yndislegi Jóhann Halldórsson Hraunbæ 116, Reykjavík, lést á líknardeild Landspítalans í Kópavogi sunnudaginn 6. febrúar. Útför fer fram frá Fossvogskirkju, mánudaginn 14. febrúar kl. 15. Streymt verður frá útförinni á streyma.is Guðrún Siguróladóttir Andri Már Hermannsson Bryndís Rós Arnardóttir Kristrún Jóhannsdóttir Þorbjörn Jóhannsson Pálmi Rúnar Jóhannsson barnabörn og systkini hins látna. Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma, Guðbjörg Gísladóttir lést fimmtudaginn 3. febrúar á hjúkrunarheimilinu Sunnuhlíð í Kópavogi. Útför hennar fer fram frá Kópavogskirkju þann 16. febrúar kl. 15.00. Jarðarförinni verður streymt á: youtu.be/XaatXt1BOdI Einnig er hægt að nálgast streymið á mbl.is/andlat Hulda Björg Ásgeirsdóttir Anna Karen Ásgeirsdóttir Jón Steinar Jónsson Ása Guðbjörg Ásgeirsdóttir Björn Þór Jónsson Ruth Ásgeirsdóttir barnabörn og barnabarnabörn. Húsdýrin og skógarnir Svínin sem við þekkjum í dag eru ansi ólík þeim sem þekktust hér á landi áður fyrr. FRÉTTABLAÐIÐ/ AUÐUNN Á Landnáms- sýningunni er nóg hægt að grúska. 1794 Fundir öldungadeildar Bandaríkjaþings opnaðir fyrir almenningi. 1814 Noregur lýsir yfir sjálfstæði og slítur samstarfi við Danmörku. 1823 110 drengir farast í troðningi í hátíðarhöldum á Möltu. 1938 Breska ríkissjónvarpið BBC sýnir þátt byggðan á R.U.R., vísindaskáldsögu Karel Capek. Hugtakið vélmenni (e. robot) kemur fyrir í þáttunum í fyrsta sinn. 1943 Dwight D. Eisenhower tekur við sem æðsti stjórn- andi herja bandamanna í Evrópu. 1961 Réttarhöld yfir Adolf Eichmann hefjast í Jerúsalem. 1970 John Lennon greiðir 1.344 punda sekt fyrir hóp fólks sem mótmælir því að suður-afríska ruðnings- liðið fái að leika í Skotlandi. 1973 Kvikmyndin Brekkukotsannáll er frumsýnd í Ríkis- sjónvarpinu. 1975 Margaret Thatcher er kjörin formaður Breska íhaldsflokksins. 1977 20,2 kílóa þungur humar veiðist við Nova Scotia. 1980 Metafli loðnu veiðist á einum sólarhring á Íslandi: 23.180 lestir. 2008 Turninn, Smáratorgi í Kópavogi er opnaður. Merkisatburðir Það var þann 11. febrúar 1990 sem Nelson Mandela var sleppt úr fangelsi eftir 27 ára vist. Hann hafði verið leiðandi í baráttu gegn aðskilnaðarstefnunni í Suður-Afríku og var dæmdur ábyrgur fyrir ýmis afbrot innan hreyfingarinnar. Mandela eyddi meirihluta vistarinnar á Robben-eyju þar sem hann var látinn dúsa í litlum fangaklefa og illa var komið fram við hann. Hann var síðar færður um set eftir að hann greindist með berkla. Eftir að Mandela var sleppt úr haldi fór hann fyrir Afríska þjóðarráðinu í samningaviðræðum fyrir lýðræðislegar kosningar. Þær fóru fram hinn 27. apríl 1994 og varð Man- dela fyrsti lýðræðislega kjörni forseti Suður-Afríku. Hin síðari ár beitti Mandela sér fyrir ýmsum málefnum, meðal annars fyrir baráttunni gegn alnæmi. Á árunum 2003 til 2008 fóru fram styrktartónleikar gegn alnæmi undir heitinu „46664“, fanganúmeri Mandela frá vist hans. n Þetta gerðist: 11. febrúar 1990 Nelson Mandela sleppt úr fangelsi TÍMAMÓT FRÉTTABLAÐIÐ 11. febrúar 2022 FÖSTUDAGUR

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.