Fréttablaðið - 01.06.2022, Side 8

Tilgangurinn með
vaxtahækkunum er
ekki endilega að hafa
mikil áhrif á fyrirtæki
og einstaklinga heldur
að senda skilaboð.
Jón Daníelsson,
hagfræðiprófessor
ragnarjon@frettabladid.is
LOFTSLAGSMÁL Tinna Hallgríms­
dóttir, forseti Ungra umhverfis­
sinna, tekur þátt í loftslagsráð­
stef nu Sameinuðu þjóðanna,
Stok k hólmur+50, sem haldin
verður 2.–3. júní 2022. Yfirskrift
ráðstefnunnar er Heilbrigð pláneta
fyrir velmegun allra – okkar ábyrgð,
okkar tækifæri.
Aðspurð um mikilvægi ráð­
stefnunnar og þær væntingar sem
hún hefur segir Tinna: „Í dag ríkir
neyðarástand, þannig að hver ráð­
stefna þarf að kveða fastar að orði
en sú síðasta, til að mynda vonast
ég til að Stokkhólmur+50 taki mun
afdráttarlausari afstöðu hvað varð­
ar jarðefnaeldsneyti en til dæmis
COP26.“
Ráðstefnan markar tímamót þar
sem 50 ár eru nú liðin frá því að
fyrsta alþjóðlega ráðstefnan um
umhverfismál var haldin á vegum
Sameinuðu þjóðanna. Sú ráðstefna
leiddi meðal annars til stofnunar
Umhverfisstofnunar Sameinuðu
þjóðanna (UNEP).
„Mannkynið stendur nú á kross­
götum hvað varðar umhverfis­
mál, en það sem verður ákveðið á
Stokkhólmi+50 mun móta framtíð
komandi kynslóða,“ segir Tinna
og bætir við: „Þrátt fyrir að margt
hafi áunnist á þeim 50 árum síðan
alþjóðasamfélagið áttaði sig á nauð­
syn þess að grípa til aðgerða til
bjargar umhverfinu er staðreyndin
sú að þær aðgerðir sem ráðist hefur
verið í endurspegluðu engan veginn
alvarleika ástandsins.“ n
Vonast eftir
afdráttarlausri
afstöðu ríkja
Tinna Hall-
grímsdóttir,
forseti Ungra
umhverfis sinna
TENERIFE
FJÖLSKYLDAN SAMAN Í SÓL
27. JÚNÍ - 05. JÚLÍ
HG TENERIFE SUR 3*
ÍBÚÐ MEÐ 1 SVEFNHERBERGI
VERÐ FRÁ 94.500 KR
Á MANN M.V. 2 FULLORÐNA OG 2 BÖRN
VERÐ FRÁ 117.500 KR. Á MANN M.V. 2 FULLORÐNA
27. JÚNÍ - 05. JÚLÍ
H10 ATLANTIC SUNSET 5*
FJÖLSKYLDUHERBERGI MEÐ HÁLFU FÆÐI
VERÐ FRÁ 178.900 KR
Á MANN M.V. 2 FULLORÐNA OG 2 BÖRN
VERÐ FRÁ 197.500 KR. Á MANN M.V. 2 FULLORÐNA
INNIFALIÐ Í VERÐI, FLUG, GISTING, INNRITAÐUR FARANGUR OG HANDFARANGUR. BÓKAÐU ÞITT SÆTI Á UU.IS
VINSÆ
LT
sbt@frettabladid.is
Í gær var jómfrúarferð heilbrigðis­
dróna en hann flaug 50 kíló metra
ferð á milli Svend borg og Ærø í
Danmörku. Flugið var fyrsta opin­
bera verk efni heil brigðis drónans
en hann var án far angurs í þetta
skiptið. Vonast er til að slíkir drónar
muni bráð lega f ljúga með blóð­
prufur, lyf og lækninga tæki.
Sam göngu ráð herra Dan merkur
sendi heil brigðis drónann af stað
frá Svend borg­sjúkra húsinu á Fjóni.
Dróninn f laug síðan 40 mínútna
ferð til þess að komast á áfangastað.
Drónanum er stýrt frá stjórn­
stöð á Nørrebro í Kaup manna höfn.
Væng haf hans er 2,8 metrar, drægi
er 100 kíló metrar og flug hæð hans
er allt að 80 metrar. Hann getur
borið 2,5 kílóa far angur og flýgur á
100 kíló metra hraða.
Blóð prufur sem teknar hafa verið
í Ærø eru f luttar með bíl til Fjóns,
bíllinn verður því að fara með
ferju til þess að koma prufunum á
áfangastað. Dróninn mun flýta fyrir
niðurstöðum úr prófunum og bjóða
sjúklingum upp á betri þjónustu.
„Þetta er bara til rauna f lug, en
við höldum að drónarnir geti skipt
sköpum í fram tíðinni. Við getum
flogið þeim fram og til baka þegar
ferjan siglir ekki,“ sagði forstjóri
lækninga í Svendborg. n
Danir taka heilbrigðisdróna í notkun
Dróninn flaug af stað frá Svendborg-sjúkrahúsinu i gær. FRÉTTABLAÐIÐ/EPA
Verðbólga heldur áfram að
aukast hér á landi þrátt fyrir
að Seðlabankinn hafi á einu
ári fimmfaldað stýrivexti
sína, sem hafa hækkað úr 0,75
prósentum í maí 2021 í 3,75
prósent.
olafur@frettabladid.is
NEYTENDUR Vísitala neysluverðs
hækkaði um 0,77 prósent milli
apríl og maí og verðbólguhraðinn
er nú 7,6 prósent miðað við heilt ár.
Er þetta mjög í takt við spár grein­
ingaraðila.
Enn sem komið er hafa vaxta­
hækkanir ekki komið böndum á
hækkun íbúðaverðs. Mikill skortur
á húsnæði er staðreynd og greini­
legt að vaxtatæki Seðlabankans
slær ekki á eftirspurnina. Þarf það
ef til vill ekki að koma á óvart þegar
horft er til þess að bygging nýrra
íbúða hefur ekki haldið í við eftir­
spurn um langt skeið.
Við bætist nú að hjól efnahagslífs­
ins eru að komast á fullan snúning
og mikil þörf er fyrir vinnuaf l á
íslenskum vinnumarkaði. Talið er
að ferðaþjónustan þurfi að fá sjö til
níu þúsund erlenda starfsmenn til
landsins á þessu ári og því næsta til
að hægt sé að sinna ferðamönnum
sem streyma til landsins.
Þá vantar annan eins fjölda sér­
fræðinga til starfa í vaxtarfyrir­
tækjum landsins á komandi miss­
erum. Allt þetta fólk þarf húsnæði
og framboðið er einfaldlega ekki
nægilegt og ekki útlit fyrir að það
breytist í bráð.
Verkalýðsleiðtogar hafa lýst
miklum vonbrigðum með vaxta­
stefnu Seðlabankans og lýst efa­
semdum um virkni hennar. Stýri­
vextir Seðlabankans dugi skammt
gegn innfluttri verðbólgu og miklar
hækkanir íbúðaverðs sýni að ekki
dugi vaxtavopnið þar heldur.
Þetta ástand er ekki nýtt hér á
landi. Ekki er heldur nýtt að aðilar
vinnumarkaðarins hafi áhyggjur af
skaðsemi peningamálastefnu Seðla­
bankans. Í júní og ágúst 2007 rituðu
formaður og framkvæmdastjóri
Samtaka atvinnulífsins (SA) bréf til
Geirs Haarde, þáverandi forsætis­
ráðherra, og lýstu áhyggjum sínum
af afleiðingum peningamálastefnu
Seðlabankans.
Þá töldu SA nauðsynlegt að end­
urskoða verðbólgumarkmið Seðla­
bankans og taka tillit til þess að
stjórntæki bankans, stýrivextirnir,
hefðu takmörkuð samdráttaráhrif
á eftirspurn en leiði til mikilla
sveiflna á gengi íslensku krónunnar.
Undir bréfið rituðu Ingimundur
Sigurpálsson, þáverandi formaður,
og Vilhjálmur Egilsson, þáverandi
framkvæmdastjóri SA.
Sama virðist uppi á teningnum
nú. Vaxtahækkanir virðast ekki slá
á eftirspurn en gengi krónunnar
hefur styrkst mikið að undanförnu.
Jón Daníelsson, prófessor í hag­
fræði við London School of Econo­
mics, segir í samtali við Fréttablaðið
að rætt sé um að í Evrópu sé vöxtum
vísvitandi haldið lágum til að kynda
undir verðbólgu vegna þess að hún
lækki í raun ríkisskuldir – verið sé
að nýta hana til að rýra höfuðstól
ríkisskulda.
Jón segir þetta meðal annars
skýra hvers vegna gengi íslensku
krónunnar hafi verið að styrkjast
gagnvart pundi og evru.
„Vaxtatækið gegnir mörgum hlut­
verkum. Eitt þeirra er að senda þau
skilaboð að seðlabanki taki verð­
bólguna alvarlega. Tilgangurinn
með vaxtahækkunum er ekki endi­
lega að hafa mikil áhrif á fyrirtæki
og einstaklinga heldur að senda
skilaboð.“ n
Vextir hafa lítil áhrif á eftirspurnina
Dæmi um áhrif vaxtahækkana Seðlabankans síðustu 12 mánuði
á fjölskyldur með húsnæðislán á breytilegum vöxtum*
Fjárhæð láns
25 milljónir 50 milljónir
Aukin mánaðarleg greiðslubyrði 62.500 kr. 125.000 kr.
Aukin árleg greiðslubyrði 750.000 kr. 1.500.000 kr.
*(Á einu ári hafa vextir hækkað um þrjú prósentustig)
Stýrivaxtahækk-
anir Seðlabank-
ans undanfarið
ár hafa mikil
áhrif á greiðslu-
byrði heimila
með húsnæðis-
lán á breyti-
legum vöxtum
en virðast lítt
sporna við mik-
illi eftirspurn
efir húsnæði
og verðhækk-
unum. Vaxta-
hækkanir hafa
styrkt krónuna
verulega.
FRÉTTABLAÐIÐ/
PJETUR
6 Fréttir 1. júní 2022 MIÐVIKUDAGURFRÉTTABLAÐIÐ