Fréttablaðið - 01.06.2022, Side 12

n Halldór
n Frá degi til dags
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@
frettabladid.is , Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is . Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Verkin sem
þarf að
vinna hafa
ekki verið
unnin og
á meðan
fjara
mannslífin
út.
Aðalheiður
Ámundadóttir
adalheidur
@frettabladid.is
Eftirspurn eftir raforku á Íslandi er meiri en framboðið.
Græna orkan okkar verður sífellt verðmætari og eftir­
spurn eftir henni mun aukast enn meira. Framboðið er
takmarkað og það tekur tíma að byggja nýjar virkjanir
þar sem við þurfum að vanda til verka.
Við þessar aðstæður þarf Landsvirkjun að forgangs­
raða áherslum í orkusölu til næstu ára. Í því felst að við
munum ekki leggja áherslu á að fá nýja stórnotendur
í málmiðnaði eða hrávöruvinnslu í viðskipti. Og við
munum á þessu stigi ekki heldur leggja áherslu á
útflutning orku.
Hægt er að skipta mikilli eftirspurn eftir grænu raf­
orkunni í fimm flokka:
■ Í fyrsta lagi er aukin almenn raforkunotkun í sam­
félaginu og til innlendra orkuskipta óumflýjanleg,
sem orkufyrirtæki þjóðarinnar ber að sinna.
■ Í öðru lagi er mikilvægt að styðja við aukna staf­
ræna vegferð til dæmis í gagnaverum (þó ekki til
rafmyntavinnslu) og við nýsköpun, meðal annars í
fjölnýtingu og matvælavinnslu, sem krefst orku og
eykur fjölbreytni atvinnulífs um allt land.
■ Í þriðja lagi viljum við styðja við framþróun núver­
andi stórnotenda. Það höfum við gert allt frá stofnun
en nýir tímar skapa tækifæri til að efla samkeppnis­
hæfni þeirra og auka framleiðslu á virðisaukandi
vöru. Slík þróunarverkefni eru til hagsbóta fyrir sam­
félagið allt og kalla reglulega á aukna raforkunotkun.
■ Í fjórða lagi er eftirspurn frá nýjum stórnotendum í
málmiðnaði og hrávöruvinnslu sem vilja hefja hér
starfsemi, sem við munum ekki geta sinnt.
■ Í fimmta lagi er útflutningur á orku með rafeldsneyti
eða sæstreng. Markaður fyrir útflutning á rafelds­
neyti mun án efa verða til í náinni framtíð, en er þó
ekki enn við sjónarrönd. Sæstrengur krefst meiri
umræðu innanlands áður en lengra er haldið og
sterkrar pólitískrar leiðsagnar, líkt og verið hefur í
Noregi.
Fyrstu þrír flokkarnir verða að hafa forgang næstu
árin, þó að vissulega séu hinir möguleikarnir áhuga­
verðir í framtíðinni. ■
Áherslur í orkusölu
Hörður Arnarson
forstjóri
Landsvirkjunar
kristinnhaukur@frettabladid.is
Lausnin fundin
Svandís Svavarsdóttir hefur með
einu pennastriki náð að gera það
sem engum forvera hennar í mat­
arráðuneytinu hefur tekist að gera,
að ná fullkominni sátt um fisk­
veiðistjórnunarkerfið. Hvernig? Jú,
með gamalgrónu bragði er kallast
„að skipa nefnd“. En hefur það
ekki verið reynt áður? Jú, sjálfsagt.
Ábyggilega oft. En trix Svandísar
er að skipa 6 nefndir! Í þessum
nefndum eru 46 manns með hags­
muni sem stangast fullkomlega
á og munu 100 prósent skila af
sér niðurstöðu sem allir lands­
menn munu gúddera. Sérstaklega
þegar nefndirnar fá svona falleg
nöfn eins og Tækifæri, Aðgengi,
Umgengni og Samfélag. Þetta getur
ekki klikkað.
Not
Eða hvað? Er líklegt að ráðherrann
nái að skapa sátt um kerfi sem er
orðið jafn alræmt og vistarbandið?
Með því einu að borga hálfu hund­
raði fólks fyrir að éta vínarbrauð
næstu 18 mánuðina? Kvótakerfinu
verður vitaskuld aldrei breytt í
neinum grundvallaratriðum á
meðan Sjálfstæðisflokkurinn er í
ríkisstjórn. Og hinir tveir stjórnar­
flokkarnir hafa ekki sýnt neinn
vilja til þess heldur. Réttast væri að
nefna þessar nefndir nöfnum eins
og Vonbrigði, Klíka, Stöðnun og
Sýndarmennska. Að minnsta kosti
ætti engin þeirra að heita Pólitískt
hugrekki. ■
SIR ARNAR GAUTI
L Í F S T Í L S Þ Á T T U R
LÍFSSTÍLSÞÁTTUR
Lífstílsfrömuðurinn Arnar Gauti snýr
aftur með sína fjórðu þáttaröð af
þessum geysivinsæla lífstílsþætti.
Í KVÖLD KL. 20.00
Þunglyndi er ein helsta orsök örorku
samkvæmt upplýsingum á vef
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunar­
innar og sjálfsvíg er önnur helsta
ástæða dauðsfalla fólks á aldrinum
15 til 29 ára. Ævilengd fólks með alvarlegar
geðraskanir er 10 til 20 árum skemmri en ann­
ars fólks sem sýnir hve sterk tengsl eru milli
geðsjúkdóma og ótímabærra dauðsfalla.
Þessi glötuðu mannslíf liggja milli línanna
í ömurlegum vitnisburði um geðheilbrigðis­
þjónustuna í landinu, sem Ríkisendurskoðun
birti nýverið. Geta kerfisins til að veita
þjónustu er undir væntingum og bið eftir
þjónustu alltof löng. Mismunun er innbyggð
í kerfið og margir fá ekki þjónustu við hæfi
vegna óljósrar ábyrgðar­ og kostnaðar­
skiptingar, skorts á fjármagni, manneklu og
úrræðaleysi. Upplýsingar liggja ekki fyrir um
alger grundvallaratriði eins og tíðni geðsjúk­
dóma, kostnað og mannaflaþörf. Í stuttu máli
er þessi málaflokkur í rúst.
Það er sorglegt að sjá afrakstur margra
verkefna sem hleypa átti af stokkunum sam­
kvæmt stefnu og aðgerðaáætlun í geðheil­
brigðismálum sem var samþykkt á Alþingi
árið 2016. Vinnumálastofnun var falin ábyrgð
á því að fjölga hlutastörfum á opinberum
vinnustöðum með það að markmiði að gefa
fólki, sem dottið hafði út af vinnumarkaði
vegna geðraskana, tækifæri til að fóta sig á
ný. Vinnumálastofnun bárust hins vegar ekki
upplýsingar um verkefnið og setti það því
aldrei í gang.
Í sömu aðgerðaáætlun átti að efna til átaks
um aukna þekkingu starfsfólks í geðheil­
brigðisþjónustu á réttindum sjúklinga til
túlkaþjónustu. Velferðarráðuneytið sem bar
ábyrgð á aðgerðinni setti átakið aldrei af stað.
Starfshópur sem skila átti áætlun árið 2017
um hvernig vinna ætti gegn fordómum í garð
geðfatlaðra var ekki skipaður fyrr en í október
2018. Skýrsla hans er ókláruð.
Ungt fólk sem glímir við þunglyndi eða
fíknivanda getur slegið í gegn fái það hjálp
á réttu augnabliki, en ella orðið uppspretta
ömurlegra harmleikja og dáið fyrir aldur fram
meðan það bíður á biðlistum eða velkist um í
feni þeirrar óreglu sem umlykur geðheilbrigð­
isþjónustuna. Það er eins og stjórnvöld skilji
þetta ekki. Geðveiki er dauðans alvara. Góðu
fréttirnar eru að árangursríkar meðferðir eru
til. Við getum hafist handa og þurfum ekki að
bíða. En verkin sem þarf að vinna hafa ekki
verið unnin og á meðan fjara mannslífin út.
Það er ekki forgangsmál að bjarga þeim. ■
Þrotað kerfi
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 1. júní 2022 MIÐVIKUDAGUR