Vísbending


Vísbending - 22.01.2021, Blaðsíða 2

Vísbending - 22.01.2021, Blaðsíða 2
Ásgeir Brynjar Torfason doktor í fjármálum 2 V Í S B E N D I N G • 3 . T B L . 2 0 2 1 Vandræðaeignir 1 Mjög góða yfirferð á þessu efni gaf William Coen sem fer fyrir ráðgjafarráði alþjóða reikningsskila staðlaráðsins í erindi á veffundi hjá Nicolas Véron á Peterson Institute for International Economics hugveitunni: https://www.piie.com/events/accounting-and-regulatory-challenges-banks-troubled-assets 2 http://bankasysla.is/files/Minnisblað%20til%20ráðherra%20með%20tillögu_Lokaútgáfa_96883313.pdf 3 https://www.stjornarradid.is/library/02-Rit--skyrslur-og-skrar/Sala%20Íslandsbanka%20-%20Greinargerð%20FJR%20með%20tillögu.pdf 4 https://www.althingi.is/altext/upptokur/lidur/?lidur=lid20210118T155155 5 http://www.bankasysla.is/files/Stöðuskýrsla_136716718.pdf 6 Til dæmis hér: https://www.asi.is/frettir-og-utgafa/frettir/almennar-frettir/umdeild-einkavaeding-a-ovissutimum-greinargerd-serfraedingahops-verkalyds- hreyfingar innar/ sem höfundur þessarar greinar tók þátt í að skrifa 7 https://www.piie.com/events/accounting-and-regulatory-challenges-banks-troubled-assets 8 https://www.stjornarradid.is/library/02-Rit--skyrslur-og-skrar/hv%C3%ADtbók-vefútgáfa_11122018.pdf 9 https://samradsgatt.island.is/Skrar/$Cases/GetAdviceFile/?id=9633c754-4d22-e911-944c-005056850474 10 https://stundin.is/grein/8313/segir-hvitbokina-gegnsyrda-af-hugmyndafraedi-og-ordfaeri-hagsmunaafla/ Reikningsskilin á útlánatöpum fela í sér áskoranir við eftirlit með bankastarf- semi vegna þeirra vandræðaeigna (e. troubled assets) sem lán í vanskilum eru. Þetta er alþjóðlegt viðfangsefni sem hefur fengið aukið vægi frá því í síðasta fjármálahruni 2008 og aftur núna í kjölfar Covid19 heims- faraldursins og efnahagshremminganna sem af honum eru að hljótast. Þó að bóluefni sé komið í dreifingu eru bankamenn og eft- irlitsaðilar um allan heim að kljást við það hvernig vinda eigi ofan af vandanum sem stöðvun heimshagkerfisins hefur valdið. Þar skiptir máli hvenær það kemst í gang að nýju en alls kyns vandræði felast í endurræs- ingunni. Þá er mikið úrlausnarefni að vinna úr því hverjar af eignum bankanna tapast og hverjum verða veittir frekari greiðslufrestir og hve lengi. Þá hefur ríkisvaldið víða komið til hjálpar með stuðningslánum. Þau skapa vissan freistnivanda eins og oft verður þegar veittur er aðgangur að almannafé. Þess vegna er eftirlit mikilvægt og traust til kerfisins algert lykilatriði. Alþjóðlegur stofnanastrúktúr utan um reikningsskilin á útlánatöpum og hvernig meðhöndla eigi vandræðaeignirnar hefur tekið stakkaskiptum á undanförnum áratug. Þó ekki hafi náðst alþjóðleg samræming að fullu, þá eru tvö meginkerfi sem stýra því hvernig bankar skulu standa reikningsskil á sínum töpum vegna útlána. Annars vegar á vegum alþjóðlega reikningsskilaráðsins (IASB) sem birtast helst í reikningsskila- staðlinum IFRS 9 sem gefinn var út 2014 og tók gildi frá 2018 og byggir á væntum útlánatöpum (Expected Credit Losses). Hins vegar er CECL (Current Expected Credit Loss) sem gefinn var út 2016 af bandaríska reikningsskilaráðinu (FASB) og tók gildi á síðasta ári. Sameiginlegt með báðum er að ekki þarf að hafa orðið tap áður en það er fært til bókar. Fyrir fjármálahrunið átti aðeins að draga frá sem kostnað lánstöp sem orðið höfðu (en þar áður hafði borið á misnotkun á afskriftarreikningum fyrir útlán) og það hafði í för með sér að of lítið var tekið tillit til útlánatapa í reikningsskilunum og of seint. Þessi seinkun á viðurkenningu útlánatapanna gerði það að verkum að eignir voru ofmetnar og var það viðurkennt af bæði IASB og FASB á árinu 2008. Árið eftir kölluðu leiðtogar helstu iðnríkja heims (G20) eftir samstarfi þeirra aðila sem setja reikningsskilastaðlana, hafa með höndum eftirlit og setja reglur á markaði (e. standard setter, supervisors & regulators) þannig að bæta mætti staðla fyrir virðismat og afskriftir svo þeir horfi til framtíðar, byggi á raunhæfum mælingum studdum gögnum, bæði sögulegum og úr rauntíma, og áætlunum.1 Þegar verðmeta á eign eins og banka, til að selja megi hann á réttu verði, þarf að vera sem minnst óvissa um mat á eignum bankans, sem eru útlánin - sérstaklega þau sem áhætta er á að tapist eins og hluti vandræðaeigna sem eru frystar vegna faraldursins. Núverandi heimsfaraldur er fordæmalaus og áfallið er enn að ganga yfir fjármálakerfið. Mikilvægast er að gerður sé greinarmunur á tveimur lykil- mælikvörðum fyrir vandræðaeignirnar, annars vegar afskriftarforði fyrir áætluð útlánatöp (e. loan loss reserves) á efnahagsreikningi, hins vegar eru útlánatöp sem eru gjaldfærð (e. loan loss provisions) á rekstrarreikningi til að viðhalda forðanum. Sala á eignum hins opinbera Það hefur löngum verið talið til vandræða að ríkið eigi banka. Þó er augljóst að nú er allt annað ástand en síðast þegar að ríkisbankar voru seldir fyrir rúmum tuttugu árum. Bank- arnir sem verið hafa í ríkiseigu síðastliðin tólf ár hafa skilað hinu opinbera til baka hinum beina útlagða kostnaði af hruninu sem varð eftir um áratugar eign einkaaðila á þeim bönkum. Þegar horft er í baksýnisspegilinn aftur til síðasta hruns þá má hrósa happi yfir að þeir hafi ekki selst strax þar sem almenningur hefði ekki notið þeirra arðgreiðslna sem urðu vegna hækkunar á virði eigna bank- anna. Endurheimtur af lánum sem voru þá vandræðaeignir urðu meiri en reiknað hafði verið með við endurskipulagningu eftir hrun og skilaði sá bati sér til samfélagsins alls en ekki fárra fjárfesta. Nú er bankasalan aftur komin á dagskrá viku fyrir jól með minnisblaði Bankasýsl- unnar2 og greinargerð fjármála- og efnahags- ráðherra3 – sem afgreiða skal frá Alþingi fyrir janúarlok. Þegar þetta er skrifað liggur ekki fyrir lögbundin umsögn Seðlabankans um söluna, en Alþingi hefur lokið umfjöllun sinni þann 18. janúar 2021 sem tók tæpar átta klukkustundir4 og er málið nú til afgreiðslu frá fjárlaganefnd og efnahags- og viðskiptanefnd. Þess ber að geta að í stöðuskýrslu Banka- sýslunnar5 kemur fram að hollenska þingið tók nokkra mánuði í umfjöllun sína yfir tveggja ára tímabil áður en eignarhlutur hollenska ríkisins í AMB Amro bankanum var seldur í nokkrum skrefum fyrir nokkrum árum. Þá hefur breska ríkið aðeins náð að selja 8% af sínum næstum sjötíu prósenta hlut í RBS á undanförnum árum. Hérlendis hefur komið fram opinber gagnrýni á bæði tíma- setninguna og hinn mikla hraða söluferlisins nú.6 Arðgreiðslur banka eru enn takmarkaðar víða og því ekki söluferli í gangi. Á alþjóðavísu er mest áhersla eftirlitsstofn- ana og regluvarða á að stuðningurinn sem hið opinbera veitir atvinnulífinu með niður- greiddum lánum sé ekki nýttur á rangan hátt. Sjá má nánari umfjöllun um það í upptöku af áðurnefndum veffundi um vandræðaeignir en þar voru allir þátttakendur sammála um að mikil óvissa væri enn um útkomuna varðandi kostnaðinn við afskriftir lánanna og hvenær þær myndu raungerast.7 Framtíðarsýn fyrir fjármálakerfið Mjög vönduð og ítarleg Hvítbók um framtíðar sýn fyrir fjármálakerfið8 kom út í desember 2018 á vegum fjármálaráðu- neytisins sem síðan var kallað á samráðsgátt stjórnvalda9 eftir athugasemdum í janúar 2019 en lítil almenn umræða10 hefur farið fram um mörkun framtíðarsýnarinnar og útfærslu eftir framlagningu hennar. Þannig

x

Vísbending

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.