Vísbending - 04.05.2017, Blaðsíða 3

_________________VíSBENDING
Erlendar fjárfestingar
lífeyrissjóða
---------------------------
r, Már Wolfgang Mixa
' kktor i fjornnilum vii HR
JE*
Með fullri afléttingu gjaldeyris-
hafta hefur umræða um aukn-
ar fjárfestingar lífeyrissjóða á
alþjóðlegum mörkuðum orðið háværari.
Hér á eftir er farið yfir ýmsar röksemdir
í tengslum við fjárfestingar íslenskra líf-
eyrissjóða erlendis.
Erfiður tímapunktur til
fjárfestinga
Heildareignir lífeyrissjóðanna eru núna
um 3.500 milljarðar króna, eða um
150% af vergri landsframleiðslu, og
er stærsti hlutinn ávaxtaður hérlendis,
eða^ um 2.800 milljarðar króna. Eign-
ir lífeyrissjóðanna erlendis eru um 700
milljarðar króna að langmestu leyti í
hlutabréfum. Mikilvægt er að stórauka
fjárfestingar lífeyrissjóðanna erlendis en
vandinn er sá að afar lítil ávöxtun hefur
verið á skuldabréfum og bankainnistæð-
um erlendis á undanförnum árum vegna
lágra vaxta. Þá hafa hlutabréf hækk-
að hressilega í verði á síðustu árum og
mánuðum og eru í hæstu hæðum í sögu-
legu samhengi.
Þetta er því erfiður tímapunktur til
stórfelldra fjárfestinga erlendis - nema
þá auðvitað til að dreifa áhættunni. Þetta
er eins konar stuðpúði; verði búskellur á
íslandi dregur verulega úr högginu með
því að dreifa áhættunni. A vissan hátt er
lag til að fjárfesta í traustum erlendum
fyrirtækjum með stöðugan og reglulegan
hagnað — og traust arðgreiðsluhlutfall. Á
móti kemur að hlutfall eigna lífeyrissjóð-
anna í hlutabréfum hér heima og erlend-
is er býsna hátt og vekur spurningar um
hvort það geti hækkað mikið.
Lífeyrissjóðir töpuðu 25%
í efnahagshruninu
Eftir efnahagshrun varð mikil umræða
um það hversu samtengdur íslenskur
efnahagur og lífeyrisréttindi væru orðin.
Eignir lífeyrissjóða rýrnuðu um 25% í
hruninu sem leiddi til þess að í mörgum
tilvikum voru réttindi fólks skert.
Þessi þróun hefur ýtt undir umræðu
um hversu mikilvægt er að lífeyrissjóðir
eigi töluverðan hluta eigna sinna á er-
lendum mörkuðum. Ég benti til dæmis á
það í grein í Morgunblaðinu í mars 2009
að hefðu íslenskir lífeyrissjóðir átt meiri
hluta eigna sinna á erlendum mörkuðum
hefði áfallið orðið töluvert minna. Þetta
kemur til af því að þegar íslenskt efna-
hagslíf dregst meira saman en alþjóðleg-
ir markaðir er líklegt að íslenska krónan
veikist gagnvart erlendum gjaldmiðlum,
eins og gerðist í hruninu.
Að því gefnu að verðgildi erlendra
eigna haldist tiltölulega stöðugt í gjald-
miðlum þeirra gerist það sjálfkrafa að þær
eignir aukast í verði hér heima falli gengi
krónunnar. Þess vegna er mikil áhættu-
dreifing fólgin í því að lífeyrissjóðirnir
eigi eignir erlendis verði búskellur í ís-
lenska hagkerfinu.
Gólf í stað þaks á erlendar
fjárfestingar?
Benti ég á í fyrrnefndri grein að breyta
ætti ef til vill lögum um lífeyrissjóði
með þeim hætti að ekki ætti að vera
þak á erlendum fjárfestingum, eins og
nú er, heldur gólf. Lífeyrissjóðir mættu
með öðrum orðum ekki eiga minna en
ákveðna prósentu á innlendum mörkuð-
um.
Hægt er að tína til önnur góð rök á
þeim nótum, til dæmis að slíkt minnkaði
áhættuna á því að verið væri að fjárfesta
í verkefnum þar sem umboðsvandi væri
hugsanlega til staðar og einnig að lífeyr-
issjóðakerfið gæti jafnvel myndað bólu
á innlendum markaði ef það fjárfesti
einungis innanlands, sérstaklega í ljósi
þess hversu fyrirferðarmikið lífeyrissjóða-
kerfið er orðið.
Nafnvirði eigna næstum
tvöfaldast
Eignir lífeyrissjóða jukust mikið eftir
hrun, en sú aukning hefur að langstærst-
um hluta verið takmörkuð við innlendan
markað. Eignirnar drógust saman í fram-
haldi af hruninu en nafnvirði þeirra var
orðið svipað því sem það var strax um
það bil tveimur árum síðar. Síðan hef-
ur nafnvirði eigna lífeyrissjóða næstum
tvöfaldast og hefur sú aukning að mest-
um hluta orðið í innlendum eignum.
Innlendar eignir hafa hækkað töluvert
meira en erlendar. Þetta stafar af auknum
fjárfestingum innanlands vegna gjaldeyr-
ishafta og einnig að íslensk hlutabréf og
skuldabréf hafa veitt afar góða ávöxtun -
og raunar framúrskarandi síðustu fimm
árin.
Innlendar fjárfestingar lífeyris-
sjóðanna hafa verið íslensku þjóðinni
afar ábótasamar því ekki aðeins hefur
framh. d bls. 4
VÍSBENDINC 16 TBl 2017 3