Vísbending - 18.05.2017, Blaðsíða 4

VíSBENDING
breytíngum á mörkuðum. Þannig er nú rastt
um að jafnvægisraungengið hafi hækkað
sem þýðir m.ö.o. að staða atvinnulífsins hafi
styrkst tíl langframa og að þolmörk þess fýr-
ir ytri áfollum hafi aukist. Þá heyrist stund-
um talað um að verðbólguvæntingar hafi
lækkað til fiamtíðar litið m.a. vegna ódýrari
framleiðslu í Asíulöndum og aukinna net-
viðskipta. Verðbólguvæntingar eru hins vegar
eðli máls samkvæmt lágar þegar fýrirsjáanlegt
er að któnan muni halda áfram að styrkast.
Þegar öllu er á botninn hvolft virðist fýrst
og fremst ein megin breyting skýra ástandið
í efnahagsmálum um þessar mundir þ.e.
uppgangur ferðaþjónustunnar eftir gosið í
Eyjafjallajökli í mars árið 2010. Þessi breyting
hefur leitt af sér mikinn búhnykk sem hefúr
gert þjóðinni kleift að greiða niður skuldir
framh. afbls. 2
sveitarfélaga gagnvart fjármálareglum sveit-
arstjómarlaga annars vegar og laga um op-
inber fjármál hins vegar. Einnig þarf að bæta
upplýsingar um afkomu og fjárhagsáædanir
fýrirtækja hins opinbera og treysta greiningu
á stöðu og áformum m.t.t. markmiðs um
heildarafkomu, fjárfestingar og skuldastöðu.
Kanna þarf virkni fjármálareglna sveitarfélaga
og hins opinbera með tillití til hagstjómar-
legra markmiða. Að auki þarf að greina betur
tækifæri til sjálfbærni og bætta samhæfingu
opinberra fjármála.
Við umfjöllun um fjármál sveitarfélaga
undanfarin ár hefur komið berlega í ljós að
sveitarfélögin geta ekki með góðu mótí lækk-
að skuldir sínar án þess að draga veruiega úr
framkvæmdum og fjárfestingu. Flest sveitar-
félög hafa lagt þunga áherslu á hagræðingu
í rekstri og telja margir að ekki verði lengra
gengið í þeim efnum ef sveitarfélög eiga að
hafa möguleika á að bjóða með sómasamleg-
um þá lögbundnu þjónustu sem þeim ber.
Þetta þýðir að skoða þarf vel hvort nauðsyn
reynist að styrkja tekjugrunn sveitarfélaga
svo þau geti bæði fjárfest og greitt niður
skuldir. Viðleitni sveitarfélaga að lækka
skuldahlutfallið undanfarin ár hefur í reynd
bitnað á viðhaldi og uppbyggingu innviða.
I ljósi þessa er ánægjuefni að í samkomu-
laginu skuli aðilar þess sannmælast um að
fara í vinnu við að greina og meta hvort
rekstur sveitarfélaga geti talist sjálfbær með
tilliti tíl þróunar tekna, gjalda og skulda. Við
athugunina verði m.a. horft til íbúaþróunar,
lýðfræðilegra þátta, forgangsröðunar, laga-
skyldna, gæða þjónustu, innviða og hag-
ræðingarmöguleika.
Um mörg önnur sameiginleg verkefni
er fjallað í samkomulaginu. Nú er unnið að
gerð aðgerðaáædunar vegna þeirra þar sem
verkefnaábyrgð og tímasetningar er ákveðn-
ar. Að mati Sambands íslenska sveitarfélaga
Aðrir sálmar
og safna gjaldeyrisforða. Samtímis er fjárfest
af miklum móð, gríðarleg spenna er á íbúða-
markaði og aukin slökun í ríkisfjármálum.
Reykurinn úr vélarrúminu nær enn sem
komið er ekki upp á dekk.
Mikill þrýstíngur hefur verið á lækkun
vaxta víða úr samfélaginu og virðist að sumu
leiti sem peningastefnunefnd sé að friða þau
sjónarmið enda veití gengisstyrking krónunn-
ar nægjanlegt peningalegt aðhald til meðal-
langs tíma litíð að hennar matí. Það er hins
vegar mikilvægt að bæði ríkisfjármála- og
peningastefnan horfi frarn á veginn til að
koma í veg fýrir neikvæð áhrif þegar hægir
á vextínum. Margt bendir til að fremur sé
ástæða til að stíga á bremsuna ffemur en
auka slaka við núverandi aðstæður í efnahags-
málunum. Q
eru þau verkefni sem vinna skal að á grund-
velli samkomulagsins mjög mikilvæg í þá
átt að styrkja og efla sveitarstjórnarstigið.
Niðurstaða
Að mati greinarhöfundar hafa lögin um
opinber fjármál haft mikla þýðingu fýr-
ir sveitarfélögin. Það hefúr orðið ákveðin
viðhorfsbreyting hjá sveitarfélögunum í
tengslum við aðkomu þeirra að stjórnun
opinberra fjármála og ekki síður skiptir máli
að skilningur á fjármálum sveitarfélaga hef-
ur aukist mjög í fjármála- og efnahagsráðu-
neytinu. Til marks um þennan aukna skiln-
ing má nefna um 24 ma.kr. framlag ríkisins
til sveitarfélaga í tengslum við jöfnun lífeyr-
isréttínda. Þar með fengu sveitarfélögin, sem
hluti hins opinbera, skerf í þeim gríðar-
miklu tekjum sem ríkið fékk frá slitabúum
föllnu bankanna.
Það er öllum ljóst sem komið hafa að
mótun og framkvæmd nýju laganna um
opinber fjármál að um afar mikilvægt fram-
faraskerf er að ræða við stjórnun opinberra
fjármála og í þeirri viðleitni að stunda skyn-
samlega hagstjórn og treysta stöðugleika í
þjóðarbúinu. I lögunum er margar nýjungar
og krefjandi verkefni sem mun örugglega
taka tíma að framkvæma á þann hátt að sem
flestir verði sáttir við. Einnig eiga samskipti
ríkis og sveitarfélaga á grundvelli laganna
eftir að slípast betur til. Eins og fram kemur
í samkomulaginu er mikilvægt verkefni að
bæta allan talnagrunn fjármálaáædunar og
móta verklag um hvernig með hann verður
farið. Ótal önnur verkefni þarf að þróa. Við
erum í reynd í stóru og miklu lærdómsferli
og við munum örugglega gera einhver mis-
tök á þeirri vegferð. Við skulum læra vel af
þeim eins og vera ber, en (ýrst og fremst að
virða ákvæði laganna af samviskusemi og
nýta þau sem það stjórntæki sem við viljum
að skili okkur fram á veginn. Q
Einkavæðing og
eigendur umræðunnar
Það dylst engum að pólítísk rétthugsun
ríkir á ýmsum sviðum á íslandi. Sem dæmi
má nefna umhverfismál, innflytjendamál,
áfengisumræðu og einkavæðingu í ríkisrekstri.
Ef minnst er á þessa málaflokka í samfélags-
umræðu rýs gjarnan upp herfýlking réttrún-
aðarsinna, stundum kallaðir eigendur um-
ræðunnar. Þessi rétttrúnaður á gjaman rætur
að rekja í hugmyndaffæði stjórnmálaflokka
sem eru nálægt jaðrinum. Hugmyndafræði
er í eðli sínu ósveigjanleg skoðun. Þeir sem
em á mótí virkjunum em einfaldlega á móti
virkjunum svo dæmi sé tekið. Skiptir þá engu
hvaða rök liggja fýrir að öðru leiti.
Einkavæðing er annað dæmi. Að undan-
förnu hefúr verið lífleg umræða um leyfi
einkafýrirtækis í Armúla til að reka sérhæfða
sjúkrahúsþjónustu með legudeild. Eigendur
umræðunnar króuðu heilbrigðisráðherrann
af í umræðu á Alþingi og fengu hann til að
sverja af sér öll einkavæðingaráform í heil-
brigðiskerfinu. Ráðherranum ber lögum sam-
kvæmt að taka afstöðu til starfsleyfis vegna
rekstrarins en hefúr vikist undan og talið að
landlæknir sé búinn að veita leyfið. Þessu er
landlæknir hins vegar ósammála og telur að
ráðherrann þurfi að taka afstöðu til málsins,
hvort sem honum líkar bemr eða verr. Þarna
em stjórnmálamenn farnir að Óttast um of
eigendur umræðunnar.
Langir biðlistar em eftir bæklunarað-
gerðum á Landspítalanum en Klíníkin veitír
þjónusm á því sviði. í úttekt Frjálsrar versl-
unar fýrir nokkrum árum kom fram að um
17 þúsund skurðaðgerðir eru framkvæmdar
á einkareknum skurðstofum hér á landi eða
álíka margar og á Landspítalanum.
Otvistun verkefna, einkavæðing eða hvað
menn vilja kalla það er því nú þegar stór hlutí
af heilbrigðiskerfinu. Þeir sem sækja sér þjón-
ustu sérfræðilækna eru vel meðvitaðir um
þetta, en stórar einkareknar læknastöðvar eru
t.a.m. í Domus Medica, Glæsibæ, Orkuhús-
inu og í Mjódd. I úttekt Frjálsrar verslunar
kom jafnframt fram að rekstur einkastöðv-
anna sé ódýrari og skilvirkari. Ekki er víst
að svo sé í öllum tilvikum, en hins vegar er
nauðsynlegt að ftam fari fagleg umræða um
hvaða þjónustu sé hagkvæmt að útvista og
hvað ekki. Það er engin ástæða til að geia hug-
takið einkavæðingu að skammaryrði í um-
ræðum um heilbrigðiskerfið. Hún er nú þegar
til staðar í ríkum mæli. sg
Ritstjóri: Sverrir H. Geirmundsson
Ábyrgðarmaður: Jóhannes Benediktsson
Utgefándi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvik.
Sími: 512 7575.
Netfang: joiben@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upplag: 700 eintök.
ÖU réttindi áskilin. © Ritið má ekki afirita
án leyfis útgefanda.
4 VÍSBENDING • 18.TBt.20l7