Kirkjublaðið - 10.01.1947, Blaðsíða 3

KIRKJUBLAÐIÐ
3
anneá
Kirkjan og kristindómurinn
Fyrri grein
i.
Allir, sem komnir eru til vits
og ára, þekkja hvað við er átt
með orðunum: Kirkja Krists.
Kristin kirkja er samfélag
þeirra, sem í hjarta sínu aðhyll-
ast Jesú Krist og hans kenningu.
Kemur þetta og skýrt fram í
þriðju grein hinnar postul-
legu trúarjátningar: „Ég trúi á
almenna kirkju, samfélag heil-
agra, fyrirgefning syndanna,
upprisu dauðra og eilíft líf“.
Orðið „kirkja" er einnig haft
í annarri merkingu. En þá tákn-
ar það húsið, sem kristnir menn
nota til sameiginlegrar guðs-
þjónustu og annarra helgiat-
hafna í söfnuðum sínum.
Öllum er kunnugt, hvernig
stofnun kristinnar kirkju bar
við. Hún var stofnsett í Jerú-
salem hinn fyrsta hvítasunnu-
dag eftir himnaför Jesú Krists.
Þá er það, sem hinn merkilegi
atburður gerist, að postular
Krists og aðrir lærisveinar hans
mynda með sér hið undursam-
lega samfélag, er þá strax hlaut
nafnið: Kristileg kirkja.
Frá öndverðu hefur aðalhlut-
verk kirkjunnar verið það, að
minnast í orði og verki meistar-
ans mikla, Jesú frá Nasaret,
samfara því að boða mönnunum
hina óviðjafnanlegu friðar- og
kærleikskenningu hans, er hann
og vildi birta öllu mannkyni, því
til varanlegs frelsis og ham-
ingju.
Kristur hafði gefið lærisvein-
úm sínum þessa fyrirskipun:
„Farið út um allan heiminn,
og gerið þjóðirnar að mínum
lærisveinum“. Þessum fyrirmæl-
um frelsarans hefur og jafnan
vérið fram fylgt, síðan á dögum
postulanna, með hinum almennu
kristniboðum um gervalla heims-
byggðina. — Enn mun þó ekki
nema rúmlega einn þriðji hluti
mannkynsins hafa tekið kristna
trú. Hitt er þó hálfu verra, að
víða sjást þess augljós merki
með þeim þjóðum, sem telja sig
kristnar, að æðstu boðorð kristn-
innar eru allt annað en vel
haldin, — sums staðar niður-
bæld og fótum troðin, svo að
uggvænlegt er.
II.
Sérhver alvarlega hugsandi og
óblindaður maður hlýtur að vera
sér þess meðvitandi, að stríð og
friður er sitt hvað. Það er og
mála sannast, að allar styrjaldir
eru regin andstæður hins sanna
kristindóms.
í öllum stærri styrjöldum er
milljónum manna tortímt. Borg-
ir og býli eru eyðilögð, að meira
eða minna leyti, og ómetanleg-
um verðmætum öðrum er á glæ
kastað. En auk alls þessa eru
styrjaldir ægilegur friðarspillir,
sem torveldar meira en allt ann-
að bróðurhug og æskilega sam-
búð, einstaklinga og þjóða í mill-
um. öll stríð hafa þessar afleið-
ingar, og geta því aldrei orðið
nema til ills eins. —
Mannkynið er nú flakandi 1
sárum eftir hinn hræðilegasta
hildarleik, sem veraldarsagan
greinir frá.
Sjálfu stríðinu er að vísu lok-
ið. Styrjaldarástand ríkir þó enn
víða um heiminn. Og enn er ótt-
azt um geigvænlegri tortímingu
mikils hluta mannkynsins en
hingað til hefur átt sér stað.
Eitthvað meir en lítið er hér
í ólagi. Og þetta „eitthvað“ get-
ur trauðla stafað af öðru en til-
finnanlegum skorti á áhrifa-
mætti kristindómsins hjá þeim
þjóðum, er mesta eiga sökina á
því ófremdarástandi, sem öll
styrjaldarárin hefur ríkt í heim-
inum. Kristindómurinn er þó sá
aflvaki, sem öllu öðru fremur er
fær um að skapa frið á jörðu,
og veita mannkyninu blessunar-
ríka „björg og brauð“ án alls
yfirgangs, rangsleitni og of-
beldis.
III.
Kristur talar um falsspámenn,
sem komi til mannanna í sauð-
arklæðum, en séu hið innra
glefsandi vargar.
Nú mætti hugsa sér, að eitt-
hvað hlytu þeir skaðvaldar að
vera í ætt við þessa falsspá-
menn, sem Kristur talar um, er
oft fyrirvaralítið, og að því er
virðist með köldu blóði, ráðast
á sannarlegt frelsi einstaklinga
og heilla þjóða, og allt það ann-
að, sem þeim er heilagt og sár-
ast um. Vissulega gefur hér að
líta ófyrirleitna og siðlitla póli-
tíska æfintýramenn — falsspá-
menn, — sem öllu vilja einir
ráða í heiminum. Menn þessir
lúta sjaldnast nokkrum siðferð-
islögum. Miklu fremur æsa þeir
múginn til fylgis áér og lífs-
stefnu sinni með alls konar lýð-
skrumi og tylliboðum. Telja þeir
það svik við föðurlandið að lúta
ekki boðum þeirra og banni í
hvívetna, en hitt aftur á móti
fölskvalausa ættjarðarást að
vera þeim sem allra mest' leiði-
tamir og fylgispakir, og þá æði
oft dómgreindar og skilyrðis-
laust. ^
Það skiptir ekki verulegu máli,
hvort þessir einræðisherrar telja
sig nazista, eða hafa á sér yfir-
skin lýðræðis og frjálsræðis. —
Lífsskoðun þeirra og stefna í
alþjóðamálum er engu að síður
miskunarlítið einræði og harð-
stjóm. í báðum tilfellum er
gi’undvallarstefnu kristindóms-
ins að mestu fyrir borð kastað.
Tilhugsunin um annað líf og um-
hyggjan fyrir sálinni virðist
þessum mönnum liggja í léttu
rúmi.
I hugarfari sérhyggjumanns-
ins er að sjálfsögðu barnaskap-
ur einn að láta hrærast af þeim
orðum frelsarans: Leitið fyrst
Guðsríkis og hans réttlætis, þá
mun allt annað veitast yður. Og
þó er megnið af höi-mungum og
erfiðleikum heimsins afleiðing
þess, að mennirnir, hafa snið-
gengið og óvirt þessa lífsreglu
meistara meistaranna, Jesú frá
Nasaret.
Frh. á 4 síðu
In memoriam:
Halldór Hallgrímsson
Klæðskerameistari í Borgarnesi
Frá skrifstofu forseta
1 gær tók formaður Alþýðu-
flokksins, Stefán Jóh. Stefáns-
son, samkv. tilmælum forseta að
sér að gera tilraun til stjórnar-
myndunar og mun því hraðað
eftir föngum.
€fnr séra ^tefdn rjijcjertsson
Frá Alþingi
Ég var að ljúka við jólapóst-
inn. Ferð féll til Borgamess
næsta dag. Þegar sá kom heim,
er ferðina fór, og ég spurði.
hvernig gengið hefði að koma
bréfunum til skila, sagði hann
það hafa gengið greiðlega „nema
bréfinu til hans Halldórs klæð-
skera — hann er ekki lengur í
tölu liíenda“.
Mig setti hljóðan.
Kirkja Krists hafði hér misst
einn sinna beztu sona. Ég góð-
an vin.
„Kirkjan er oss kristnum
móðir“. Ég hef fáa fyrir hitt,
sem gerðu sér jafn ljósa grein
fyrir sannleika þessara orða
sálmaskáldsins, og einmitt Hall-
dór Hallgrímsson. Það var því
eigi að undra, þótt hann rækti
svo vel sonarskylduna við þessa
andlegu móður sína, sem raun
bar vitni um. — Halldór var
flestum þeim kostum búinn, er
prýða mega þá, er ganga vilja
til þjónustu við heilaga kirkju.
Halldór.varð ekki gamall. Að
eins rúmlega hálf-sjötugur. Um
ætt hans og uppruna er mér ó-
kunnugt, en maðurinn bar það
með sér, að að honum stóðu
gildir stofnar og góðir. Hann
fluttist ungur til Reykjavíkur
og nam þar klæðskeraiðn hjá
Hans Andersen, er gömlum
Reykvíkingum er að góðu kunn-
ur. Að námi loknu sigldi Hall-
dór heit. svo til Kaupmanna-
hafnar til þess að framast í iðn
sinni. Kom síðan heim og stund-
aði klæðskurð í Reykjavík um
langt skeið. Góður smekkmað-
ur í þeim efnum hefur sagt mér,
að Halldór hafi verið meðal
hinna færustu starfsmanna í
sinni stétt.
Árið 1909 kvæntist Halldór
heitmey sinni Sveinsínu Sveins-
dóttur. Áttu þau saman tvö
börn, pilt og stúlku, en ólu auk
þess upp eina fósturdóttur.
Konu sína missti hann árið
1923.
Til Borgarness fluttist Hall-
dór árið 1937, og tók þá að
sér forstöðu Saumastofu Kaup-
félags Borgfirðinga. Gegndi
hann því starfi með þeirri prýði,
er honum var lagin allt til
dauðadags. Þegar eftir komu
sína til Borgarness, tók hann að
sinna saafnaðar- og kirkjulífi
staðarins, og þar kom brátt, að
hann var kjörinn formaður
sóknamefndar Borgarnessóknar.
Því starfi hélt hann, við mikla
hylli safnaðarsystkina sinna, allt
til þess hann lézt, föstudaginn
síðastan fyrir ný-Iiðin jól.
í Borgamesi sýndi Hall-
dór heitinn rækilega, hverjum
kostum hann var búinn til
starfa fyrir 'Guð sinn og kirkju.
Um svipað leyti og hann fluttist
þangað, var Borgarnes, sem þá
var mjög í vexti, gert að sér-
stakri sókn, en áður höfðu Borg-
nesingar átt kirkjusókn að
Borg. Lá þá fyrir hinum nýja
söfnuði að útvega húsnæði til
guðsþjónustuhalds og búa það
Halldór Hallgrímsson.
svo að hæfði helgum siðum. —
Húsnæðið fékkst í barnaskóla og
samkomuhúsi þorpsins, en í hlut
Halldórs lenti að búa salarkynni
þess til messugerðar. Tókst
honum það verk með ágætum.
Má nú sjá verk handa hans,
við messugjörðir í Borgarnesi:
færanlegt altari, fagurlega búið,
skírnarfont og prédikunarstól,
allt svo smekklega gert og hag-
anlega, að ég þori að fullyrða,
að leitun er á líka þess. Gaf
Halldór söfnuðinum helgar bæk-
ur til altarisþjónustu: Biblíu,
helgisiðabók og sálmabók, og lét
binda þær allar í hið fegursta
band,
Jafnframt þessu hófst nú und-
irbúningur og fjársöfnun til
kirkjubyggingar í Borg&rnesi.
Lögðu þar margir hönd á plóg-
inn, bæði lærðir og leikir, af
drengskap .og dugnaði. Hygg ég
þó, að eigi sé ofmælt, þó sagt sé,
að þar hafi orðið drýgstur hlut-
ur Halldórs Hallgrímssonar. —
Til þess enn betur að
vinna þessu áhugamáli sínu
gagn, stofnaði Halldór sjóð í
minningu sonar síns er varð
föður sínum mjög harmdauði.
Skyldi sjóðnum varið í þarfir
væntanlegrar Borgarnesskirkju.
Er mér kunnugt um, að hann
greiddi mánaðarlega vænan
hluta af launum sínum sjóðnum
til eflingar. Mun slíkt höfðing-
lyndi og reglumennska næsta
fátítt. Var nú svo komið, er
Halldór lézt, að uppdrættir
höfðu verið gerðir af kirkjunni,
og von til, að hafizt yrði
handa um að reisa hana á næsta
ári. Hörmum við það, vinir og
kunningjar Halldórs heitins, að
honum skyldi eigi endast aldur
til þess að sjá þessa hugsjón
sína verða að veruleika. Hygg
ég, að eigi heiðrum við minn-
ingu þessa mæta atorkumanns á
annan hátt betur, né honum
skapfeldari, en með því að taka
okkur í munn orð húsfreyjunn-
ar stórlyndu: „Eigi skal gráta
Björn bónda, heldur safna liði“.
Sterku liði og starfsfúsu til bar-
áttu fyrir kirkju í Borgarnesi,
Trúarafstöðu Halldórs heitins
held ég, að eigi verði með öðru
betur lýst en að segja, að hann
hafi haldið barnatrú sinni
Frh. á bls. 4
Fjárlögin:
Alþingi íslendinga kom saman
til fundar 7. jan. Auk stjómar-
myndunar eru það fjárlögin,
sem fyrst bíða afgreiðslu.
Var ekki hægt að ljúka við
fjárlögin fyrir 1947 á síðastl.
ári, og voru því gefin út lög um
bráðabirgðafjárgreiðslur fyrir
það ár, sem nú er að hefjast.
Þau lög heimila ríkisstjórninni
„að greiða úr ríkissjóði til
bráðabirgða, í samræmi við á-
kvæði fjárlaga fyrir árið 1946,
öll venjuleg rekstrargjöld ríkis-
ins og önnur gjöld, er talizt geta
til venjulegra fastra greiðslna
þess, þótt ákveðin séu eða heim-
iluð til eins árs í senn“. (Úr. 1.
gr. laganna).
Lög þessi öðluðust gildi 1. jan.
og heimildin, sem þau fela í sér,
gildir ekki lengur en til 1. marz
1947.
Kom það einnig fyrir 1942—
1943 að ekki var hægt að af-
greiða fjárlögin í tæka tíð, og
var þá gripið til svipaðra ráð-
stafana og í þetta sinn.
•
Frá því að ríkisstjórnin baðst
lausnar 10. okt. síðastl. ár hef-
ur eigi verið hægt að mynda
stjórn, og er það illa farið.
Forseti Islands reyndi að fá
samstarf allra flokka um stjórn-
xrmyndun. Bar það ekki árang-
ur og fól forseti þá Ólafi Thors
að gera tilraun til stjórnarmynd-
unar. Bar það heldur engan ár-
angur.
Minnisvarði séra
Jólianns Þorkels-
sonar
Fermingarböm séra Jóhanns
heitins Þorkelssonar frá ámnura
1905—1906 létu afhjúpa fagran
minnisvarða á leiði hans síðastl.
sunnudag kl. 2 e. h. Stóð sú at-
höfn yfir um 20 mín og hófst
með því, að hr. Magnús V. Jó-
hannesson yfirframfærslufull-
trúi hélt ræðu og talaði m. a.
um blessunarríkt starf séra Jó-
hanns í Reykjavík.
Dómkirkjukórinn undir stjóm
dr. Páls Isólfssonar söng sálm-
inn: Eg gleðst af því eg Guðs
son á.
Dr. Bjarni Jónsson vígslubisk-
up flutti ræðu og þakkaði fyrir
minnisvarðann um leið og hann
minntist á hið mikla starf séra
Jóhanns.
Dóttir séra Jóhanns frk. Þur-
íður þakkaði hjartanlega fyrir
þessa minningargjöf á leiði föð-
ur hennar.
Þrátt fyrir mikla úrkomu á
sunnudag var uppstytta á með-
an athöfnin fór fram. Eiga gef-
endur minnisvarðans þakkir
skyldar fyrir að hafa þannig
tekið höndum saman um að
heiðra og halda á lofti minn-
ingu séra Jóhanns Þorkelssonar.