Kirkjublaðið - 20.09.1948, Síða 2

2
KIRKJUBLAÐIÐ
kemur út hálfsmánaðarlega, ca. 25
blöO á ári. Auk þess vandaö og stórt
Jólahefti. — Verð kr. 15.00 árg.
Útgefandi og ábyrgðarmaður:
Sigurgeir Sigurðsson, biakup.
Utanáskrift blaðsins er:
___ KIRKJTJBLAÐIÐ
Reykjavík. — Pósthólf 582.
Teldð á móti áskrifendum i síma
6015 frá kl. 10—12 og 1—6 e. hád.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
BREF
SEM ÞÚ ÁTT AÐ
LESA
Ef þú heldur að þetta sé bréf
til þín, þá hefur þú rétt fyrir
þér. Það er bréf um bréfin þín.
Áttu ekki eftir að skrifa ein-
hverjum nokkrar línur í dag?
Segðu ekki, að þú hafir ekki tíma
til að skrifa. Það er sjaldan satt.
Lítil stund, fáeinar línur, og
heimurinn getur orðið bjartari og
fegri.
Hefur þú aldrei beðið eftir
bréfi? Pósturinn hefur vakið eft-
irvæntingu og tilhlökkun. Nú hef-
ur hann munað eftir mér. Ljúfar
minningar líða eins og geislar
yfir svip þinn. Og þú mannst, að
síðasta bréfið er orðið snjáð af
endurteknum veltum milli hand-
anna. Hver lína, hvert orð ná-
kvæmlega athugað. Segir þetta
smástryk ekki meira en orð?
Hvað um þennan blett? Er hann
tár ? Og þessi blekblettur ? Hvers-
vegna? Hvað var hann þá að
hugsa? Bráðum annað bréf.
Hægan.
Svo kemur pósturinn. „Ekk-
ert bréf í dag, því miður. Nei,
ékkert til þín“.
Þetta er eins og miskunnarlaus
dómur. Vonbrigði og sársauki
seitla um eitthvert tóm í hjartanu.
Gleymdur. Einskisvirði.
Já, svona er að skrifa ekki.
Það eykur tómleika og trega.
Skapar söknuð og beizkju.
Bréfið, jafnvel nokkrar línur
sameina, gleðja, treysta böndin
Ijúfu, bönd ástar og vináttu.
Einu böndin, sem eru æðri en
frelsið. Fegurstu strengi mann-
hjartans. Yndislegustu orð tung-
unnar. Bréfið til mömmu er eng-
ill. Einkum ef hún er gömul og
einmana.
Bréfið til sjúklingsins, sem
dvelur fjarri ástvinum á sjúkra-
stofunni, er sólargeisli. Bréfið til
syrgjandans er fegursta blóm
heimsins.
Hefurðu ráð á því öllu saman,
og veitir þó engum? Sendu engil-
inn, lofaðu geislanum að brosa,
gefðu blómið.
Skrifaðu bréfið þitt í dag. Það
getur orðið of seint á morgun.
Og þú gerir lífið auðugra að
eilífum auði. Þú eflir vináttu og
ást, kærleika og samúð. Þú auðg-
ast sjálfur að hugsun og skiln-
ingi.
Mundu þetta bréf.
Árel.
ÓMERKILEG BÓK
Blekking og þekking heitir bók,
sem auglýst er nú í allflestum
blöðum landsins með feitara letri
og gleiðari fyrirsögnum en áður
hefur tíðkast. Og þegar alllöngu
áður en bókin kom út var sent
út til manna í sérstökum bréfum
skrum og hól um þessa merki-
legu bók og menn hvattir til að
lofast til að kaupa hana óséða.
Þetta bendir á að útgefandinn
hafi séð það réttilega fyrir að
bók þessi mundi ekki mæla með
sér sjálf og því væri full þörf að
grípa í tíma til róttækra ráðstaf-
ana til þess að freista að afla
henni kaupendanna fyrirfram.
Auglýsingarnar, sem nú fylla
síður dagblaðanna, sýna hinsveg-
ar að tilraun^n til fyrirfram sölu
hefur mjög mistekist.
Sannleikurinn er sá, að það er
vonlaust verk að mæla með þess-
ari bók við íslenzka lesendur.
Fyrir utan það að vera frámuna-
lega leiðinleg og þreytandi til
lesturs, er bókin í rauninni að
minnsta kosti 300 ár á eftir tím-
anum. Ef hún hefði verið samin
einhverntíma á 17. öldinni og
gefin út þá suður á Spáni eða
Italíu, hefði hún sennilega vakið
þar athygli og þótt að ýmsu leyti
djarflega rituð. Það hefði verið
tímabær ádeila á þær veilur og
þann skort á þekkingu, sem mjög
var þá áberandi, eigi aðeins hjá
guðfræðingum heldur einnig hjá
læknastétt og yfirleitt mennta-
mönnum þeirra tíma. Ef til vill
hefði þessi bók þá þrátt fyrir ein-
hliða og gallaða framsetningu
orðið að einhverju gagni. Og á
öldinni mundi hún sennilega
hafa hlotið þann dóm, að þessi
„prófessor Dungal“ hefði í ýmsu
verið á undan samtíð sinni að
þekkingu, þótt margar staðhæf-
ingar hans væru hinsvegar harla
fráleitar ogbarnálegar.
En þegar svona bók er skrif-
uð og gefin út á 20. öldinni. Þá
horfir málið öðruvísi við. Það
þarf ekkert hugi’ekki til þess að
brigsla löngu horfnum kynslóð-
um um fáfræði og rangar skoð-
anir, og það er með öllu þýðingar-
laust að gera það. Það er óviturra
manna einna að miklast af þekk-
ingu sinni á kostnað fjarlægrar
fortíðar. Það er ekki nema rétt
og skylt að við vitum ýmislegt
betur og sannar nú en fólk gerði
fyrir fimm hundruð eða þúsund
árum. Að svo miklu leyti sem bók
þessi er ádeila á þekkingarskort
manna á horfnum öldum, er hún
bæði ómakleg og þýðingarlaus.
Næsta skref höf. er að kenna
kirkju og kristinni trú um það,
að eiga alla sök á ófullkominni
þekkingu fyrri alda. Þessi öfl hafi
barizt gegn fróðleik og sönnum
vísindum frá upphafi sinna vega,
enda verið reist á tómum blekk-
ingum og lýgi frá fyrstu rótum.
Hér er um að ræða svo stór-
felda sögulega fölsun, svo gagn-
geran öfugsnúning sannleikans
og svo augljósa blekking, að eins-
dæmi mun vera. Hið sanna er,
að kristin trú og kirkja hafa ver-
ið þau meginöfl, sem borið hafa
uppi menningu vestrænna þjóða
um aldaraðir. Kirkjan er sú stofn
un sem komið hefur á fót og rek-
ið öldum saman allar helztu
menningar- og menntastofnanir
hjá þessum þjóðum. Það var
kirkjan sem varðveitti hin dýr-
mætustu handrit fortíðarinnar og
bjargaði þeim frá glötun. Það var
í klaustrunum, sem þau bók-
menntaafrek voru unnin, sem
aldrei fyrnast og aldrei verða
fullþökkuð. Þessa ættum vér Is-
lendingar ekki sízt að vera minn-
ugir, svo mikið eigum við kirkj-
unni að þakka í þessum efnum.
En nú kynnu einhverjir að
spyrja: Ef kirkjan var sú stofn-
un sem hafði menningarmálin
einkum með höndum, er þá ekki
hárréttt hjá próf. Dungal að
kenna henni um, að þekkingin
stóð þá á lægra stigi en nú? Það
er satt og skal fúslega viðurkennt
að sú þekking, sem mönnum stóð
til boða í háskólum miðaldanna,
jvar að mörgu leyti ófullkomin og
Jum sumt beinlínis röng. En er
'þar um sök að ræða á hendur
kirkjunni svo að rétt sé að nefna
hana óvin allrar þekkingar? Er
| það ekki aðeins eðlileg þróun, að
ivísindum og þekkingu hafi eitt-
hvað farið fram á 300 árum?
Væri t. d. rétt að hefja nú her-
ferð gegn háskólanum, brigsla
honum um að hann hafi ávalt
, verið. og sé enn argasti þrándur í
götu allrar þekkingar og heimta
að hann verði tafarlaust sviptur
, hverskonar stuðningi hins opin-
|bera, af því að það er sannan-
legt að hann hefur ekki veitt
nemendum sínum óskeikula þekk-
ingu á öllum sviðum, og prófes-
sorarnir þar eru langt frá því
að vera alvitrir, og jafnvel sjálf-
ur Dungal kom þaðan ekki fróð-
iari en svo, að hann vissi hvorki
: um rétta orsök mæðiveikinnar né
ráð til að lækna hana? Nei, ef
| bera á háskólann svo gífurlegum
sökum, að hann sé og hafi verið
erkióvinur allra vísinda og þekk-
ingar, þá verður sú ásökun bros-
leg firra, jafnvel þótt hún sé
studd með dæmum um einstaka
mislukkaða háskólamenn, nema
því aðeins að hægt sé að sýna og
sanna, að þeir, sem ekki hafa not-
ið háskólamenntunar, séu yfir-
leitt auðugri að þekkingu en hin-
-ir sem í háskólanum hafa numið.
Á sama hátt er það kjánaleg
fjarstæða að telja kirkjuna hafa
verið og vera erkióvin þekking-
arinnar, nema jafnframt sé sýnt
og sannað, að þær þjóðir, sem
ekki hafa haft af kirkju og krist-
indómi að segja standi hinum
framar um þekkingu. En hvað
segir reynslan um það? Eru Asíu-
þjóðirnar yfirleitt eða negrarnir
í Afríku eða frumbyggjar Ástra-
líu auðugri að þekkingu en vest-
rænu þjóðirnar? Standa vísindin
þar með meiri blóma? Væri ekki
ráð að senda Dungal næst til
Nigeriu til þess að nema af svert-
ingjunum þar hin sönnu vísindi
ómenguð af eiturblekkingum
kirkju og kristindóms?
Hin ægilega heimsstyrjöld, sem
próf. Dungal býr til milli kirkj-
unnar og vísindanna, er vægast
sagt brosleg. Ekki sízt þegar þess
er gætt, að hinar glæsilegu stríðs-
hetjur vísindanna, sem hann
leiðir fram og nafngreinir, eru
flestar úr hópi kirkjunnar. Þann-
ig var vísindahetjan F. C. Baur,
sem prófessorinn vitnar í sem
nær því óskeikulan í biblíuskýr-
ingum, prófessor í guðfræði við
háskólann í Tubingen. Hetjan D.
T. Strauss var einnig guðfræð-
ingur, en þótti heldur fljótfær-
inn og ónákvæmur um heimildir.
Þeir vísindafrömuðir fyrri alda,
sem hann einkum dáir, voru einn-
ig flestir annaðhvort þjónar
kirkjunnar eða lærðir í skólum
hennar.
Þessi tilbúna heimsstyrjöld
Dungals á milli kirkju og vísinda
er því blekkingin einber. Hitt er
rétt, að deilur hafa jafnan staðið
og standa enn bæði um efni snert-
andi guðfræði, heimspeki, læknis-
fræði og yfirleitt flestar fræði-
greinir, og sýna þær aðeins það,
að þekkingin er engan veginn eins
örugg og óumdeilanleg og pró-
fessorinn vill vera láta.
Miklum pappír eyðir prófessor
Dungal til þess að lýsa sem átak-
anlegast og viðbjóðslegast trúar-
ofsóknum miðaldakirkjunnar. —
Gefur hann í skyn, að kirkjan hafi
þar sýnt alveg einstæða grimmd
og hrottaskap.
En hér er prófessorinn enn
nokkur hundruð ár á eftir tím-
anum. Slíkar ofsóknir kirkjunn-
ar eru fyrir lifandi löngu úr sög-
unni. Högg prófessorins algjör
vindhögg. Engin tilraun skal hér
gerð til þess að verja trúarof-
sóknir Inqvisitionarinnar gömlu.
Eigi að síður er það blekking, að
það hafi verið kirkjan ein sem
beitti trúarofsóknum og skoðana-
kúgun á liðnum öldum. Róm-
versku keisararnir beittu hvað
eftir annað viðbjóðslegum ofsókn-
um við kristna menn. Ríkisstjórn-
ir hafa þrásinnis beitt heilar þjóð-
ir ofbeldi og kúgun og pyndað
einstaklinga fyrir skoðanir sínar
og hneppt þá í fangelsi og f jötra.
Þetta veit hvert barn og mann-
kynssagan staðfestir það, svo að
ekki verður um villzt.
En úr því prófessorinn er
svona hneikslaður á skoðanakúg-
un og ofsóknum miðaldakirkj-
unnar, hvers vegna minnist hann
þá ekki einu orði á þær ofsóknir,
sem átt hafa sér stað á síðustu
árum og hann ætti að vita miklu
betur deili á? Hversvegna lítur
hann sér ekki nær og gerist
mannúðarpostulli sinnar eigin
samtíðar? Hann veit fullvel um
Gyðingaofsóknir Þjóðverja. —
Hann veit einnig um líflát og
pyndingar pólitískra fanga f
fangabúðum bæði í Rússlandi,
Þýzkalandi og víðar. Honum ætti
einnig að vera kunnugt um stétt-
arbræður sína „sem varpað hafa
frá sér allri trú“ og gert hafa
það að atvinnu sinni og lifibrauði
að drepa á „vísindalegan hátt“
tugi þúsunda manna. Hversvegna
gengur prófessorinn vendilega
fram hjá þessum staðreyndum?
Það er af því, að þær passa ekki
inn í blekkingakerfi hans. Það er
af því, að hér er það ekki kirkjan,
sem hægt er að klína sökinni á,
heldur þeir sem barist hafa gegn
kirkjunni og tekist hefur að
veikja svo áhrifavald kristin-
dómsins í bili, að þeir hafa getað
komið svo viðbjóðslegum ofsókn-
um og ofbeldi við.
Enda þótt sá sögulegi fróð-
leikur, sem prófessorinn hefur
tínt saman, sé, eins og sýnt hef-
ur verið herfilega misnotaður til
þess að gefa blekkingarmynd af
kirkju og trú, þá kastar þó tólft-
unum, þar sem prófessorinn
reynir að leggja eitthvað sjálfur
til málanna eða beitir skarp-
skyggni sinni til „vísindalegra"
ályktana. Glögg dæmi þess er að
finna meðal annars í þeim kafla
bókarinnar, sem fjallar um sam-
anburð á Páli postula og Sigurði
sáluga Sigvaldasyni.
Sigurður þessi gaf út pésa, þar
sem hann meðal annars segir frá
því að hann hafi einhverju sinni
vestur í Ameríku séð einkennilegt
ský á veginum og jafnvel heyrt
rödd tala við sig úr skýi þessu.
Þessa frásögn telur hinn virðu-
legi prófessor næga sönnun þess
að Sigurður hafi þá verið haldinn
þeim sjúkdómi er sólstingur nefn-
ist, en sýnin hafi verið hugar-
burður einn stafandi af þessum
sjúkleika. Ég tel mig ekki bæran
að dæma svona sjúkdómsgrein-
ingu. En ég vildi aðeins skjóta því
til stéttarbræðra prófessorsins,
hvort þeir telji sig svo snjalla í
vísindunum, að þeir ti’eysti sér
til, án allrar rannsóknar að kveða
upp úrskurð um, að maður í fjar-
lægri heimsálfu hafi sýkst af
nafngreindum sjúkdómi af þeim
forsendum einum, að fyrir liggi
gömul frásögn hans um, að hann
hafi þóttst sjá ský á götunni og
heyrt rödd tala við sig.
En þótt mörgum kunni að þykja
merkilegt, að fjarlægðir milli
heimsálfa skuli ekki hindra vís-
indajöfurinn Dungal í sjúkdóma-
greiningum sínum, þá mun þó
hitt þykja enn furðulegra, að
hann skuli líka treysta sér til að
fullyrða hvaða lasleiki hafi verið
að Páli postula austur við Dam-
askus fyrir 19 öldum síðan og
það því fremur sem hann hefur
þar ekki annað að styðjast við en
frásögn biblíunnar um sýn Páls
hjá Damaskus, en frásögur þeirr-
ar helgu bókar telur hann yfir-
leitt vera tóma lygi og blekkingar
og þær jáfnvel svo freklegar, að
hann er engan veginn frá því að
fallast á að guðspjöllin séu öll
uppspuni frá rótum og Kristur
hafi aldrei verið til.
Frumlegastar, og mér liggur
við að segja vísindalegastar, eru
þó ályktanir hans um göngulag
postulans. Þær geta áreiðanlega
komið öðrum prófessorum þeirr-
ar virðulegu stofnunar, sem pró-
fessorinn starfar við, til þess að
roðna af blygðun. Hér er í raun-
inni um nýja „vísindalega að-
ferð“ að ræða til þess að afla
fróðleiks um útlit og háttalag
löngu liðinna manna. Páll post-
uli var upphaflega skírður Sál.
Hebreska orðið „sál“ hljómar líkt
grísku lýsingarorði sem þýðir að
vera vaggandi í göngulagi. Af
þessu dregur prófessorinn þá á-
lyktun að postulinn hafi verið
þungur á sér og vaggandi í göngu-
lagi!!! Ég er ekki sá málfræð-
ingur, að ég treysti mér að full-
yrða um þennan nána skyldleika
grískrar og hebreskrar tungu, er
prófessorinn telur sig hafa fund-
ið. Það er til athugunar fyrir Dr.
Alexander og aðra okkar færustu
málfræðinga. En hitt, að skírnar-
nöfn manna, séu gildar heimildir
um það hvernig þeir verði í göngu
laginu með aldrinum eru algjör-
lega „ný vísindi", og sennilega ér