Kirkjublaðið - 31.10.1949, Qupperneq 3

KIRKJUBLAÐIÐ
S
Félag fyrrver-
andi presia
minnisi 10 ára
afmælis síns.
Sunnudaginn 16. október
minntist félag fyrrverandi
presta 10 ára afmælis síns.
Kl. 11 f. h. mættu prestarnir
í skrúða við guðsþjónustu í Dóm-
kirkjunni og prédikaði þar séra
Jón Guðnason f. prestur að
Prestsbakka í Strandaprófasts-
dæmi. Þeirri athöfn var útvarp-
að.
Síðar um daginn komu prest-
arnir saman til sameiginlegrar
kaffidrykkju og buðu til þess
hófs öllum þjónandi prestum í
Reykjavík. Var sú samkoma hin
ánægj ulegasta og margar ræð-
ur fluttar. Meðal annars flutti
séra Böðvar B.iarnason f. prest-
ur að Hrafnseyri við Arnar-
fjörð afmæliskvæði það, sem
hár fer á eftir:
Vér hefjum söngva saman,
bræður góðir,
og syngjum glaðir um vor helgu
mál,
því aftanroðans fögru geisla-
glóðir
nú gjöra bjart og hlýtt í vorri
sál.
Þótt ellin láti afl vort fara’ að
dvína,
og að oss færi skuggahjúpin
sinn,
þá á hún líka sólskinsbletti sína,
er senda fagra geisla til vor iftn.
Og þó að fætur fari’ að verða
þungir,
sér fleygur andinn lyftir hæða
til.
Vér munum, bræður, aftur
verða ungir
og aftur megna að sýna verka-
skil.
Á bak við húmið brosir sól í
heiði,
og bjartur geisli hingað til vor
skín.
Þar Drottinn Guð á brautir
vorar breiði
þá blessun, gleði’ og sælu’ er
aldrei dvín.
Ennfremur flutti og séra
Magnús Bl. Jónsson f. prestur
í Vallanesi afmælisljóð.
-------------------
Sálmur.
Sálmur þessi var sunginn við
guðsþjónustu í Dómkirkjunni á
10 ára afmæli fyrrverandi
presta 16. okt. 1949.
Lag: Konung Davíð, sem kenndi.
Húmar að, hallar degi.
Heilagi Faðir minn,
vegmóðan þjón á vegi
varðveitir kraftur þinn.
— Hann ég í hjarta finn. —
Yfir mig færist friður.
Frá þér hann streymir niður
líkrtandi’ í líf mitt inn.
Tímans þótt æði öldur,
engu skal kvíða hér.
Þú ert mér skjól og skjöldur
skugga’ er að höndum ber.
— Gef mér að þóknast þér. —
Lýsi mér ljósið bjarta
leiðina’ að þínu hjarta.
Miskunna sekum mér.
Þróttur minn fer að þverra,
þó hverfur ekki sýn,
ljósið þitt, lífsins herra,
ljómar það skært til mín.
— Ástin þín aldrei dvín. —
í gegnum brim og boða
barg mér frá öllum voða
heilaga höndin þín.
Þú hefur, Guð minn góður,
greitt alltaf ferilinn.
Þú ert mér þolinmóður,
þrátt fyrir breyskleik minn.
— I þér eg fögnuð finn. —
Höndin þín æ mér hlífi.
Hér og í öðru lífi
blessa mig, þjóninn þinn.
Senn hnígur sól til viðar.
Sveipar mig geisli skær.
Náðar eg nýt og friðar.
Nóttin mun reynast vær.
— Allt þetta unun ljær. —
Upp rennur aftur dagur
eilífur, bjartur, fagur.
Dýrð sé þér, Drottinn kær.
Sra BöSvar Bjarnason.
Héraðsfundur Húna-
vatns prófasdæmis
Héraðsfundur Húnvatspró-
fastsdæmis var haldinn að
Blönduósi, sunnudaginn 25.
sept. síðastl. og hófst með guðs-
þjónustu í kirkjunni, þar sem
prófasturinn prédikaði.
Fundinn sátu allir prestar
prófastsdæmisins nema einn, og
ennfremur voru þar mættir
safnaðarfulltrúar úr sex sókn-
um.
Auk venjulegra fundarmála,
var allmikið rætt um fjárhag
kirknanna í landinu og hver ráð
mætti finna til þess að afla
kirkjunum nauðsynlegra tekna
umfram kirkjugjöldin, sem
yfirleitt ekki nægja til sóma-
samlegs reksturs og viðhalds
kirknanna.
drætti, áheitum, kvikmyndasýn-
ingum o. fl. Ennfremur að menn
leggi fram sjálfboðavinnu vissa
sunnudaga á ári til fegrunar og
viðhalds kirkjunum. Felur fund-
urinn prófasti að skrifa sóknar-
nefndum prófastsdæmisins um
þetta mál“.
Fundinum lauk með því að
prófastur flutti kveðjuorð til
fundarmanna og bað bænar.
1 sambandi við fundinn sátu
fundarmenn kaffiboð hjá sókn-
arnefnd Blönduóssóknar að
Hótel Blönduósi.
------tí-tÖt-í*-—--
Séra Halldór
Johnson.
Séra Halldór Johnson. er ver-
Var í því sambandi sam-
þykkt í einu hljóði svohljóðandi
tillaga frá prófasti:
„Héraðsfundur Húnavatns-
prófastsdæmis, haldinn að
Blönduósi 25. sept. 1949, skorar
á presta og sóknarnefndir og
aðra kirkjuvini að taka til at-
hugunar hvaða ráð mætti finna
til þess að bæta fjárhag kirkn-
anna, og hvort ekki væri rétt
að mynda sjóði í sambandi við
hverja kirkju, t. d. með happ-
ið hefir um mörg undanfarin ár
prestur meðal íslendinga vestan
hafs, kom hingað til landsins
\ síðara hluta sumars til þess að
heimsækja vini og ættingja hér
heima og til þess að kynnast enn
betur bæði landi og þjóð. Hann
dvelur í vetur í Vestmannaeyj-
| um og stundar þar kennslustörf.
Séra Halldór er greindur mað-
i úr og víðsýnn, prýðilega máli
farinn og ritfær, enda hefir
, hann allmikið ritað í blöð og
tímarit vestj'a.
Séra Sveinn Víkingur:
Tm og nútímaþekking.
XI.
Takmark þróunarinruir.
í undanfarandi greinarköfl-
um hefi ég sýnt fram á það, að
vísindum nútímans hafi með
öllu mistekist að sanna það, að
efnisheimur sá, sem við störf-
um í, hafi til orðið af hendingu.
Nýrri rannsóknir á þeim merki-
lega heimi einda og öreinda hafa
þvert á móti sýnt, að sú tilgáta
er hrein og bein fjarstæða. Þær
rannsóknir hafa einnig hrakið
þá skoðun, sem um skeið naut
mikils fylgis meðal vísinda-
manna, að heimurinn væri vél-
% #
gengur, þar sem allt væri o-
breytilegum lögmálum háð,
ekkert rúm fyrir neina vilja-
starfsemi, heldur væri rás við-
burðanna fyrirfram bundin svo
að engu yrði þar um þokað.
Jafnvel svo þung högg hafa
efnishyggjunni verið greidd á
síðustu árum, að fremstu vís-
indamenn nútímans draga full-
komlega í efa að nokkurt efni sé
til, að minnsta kosti ekki í þeim
skilningi sem efnishyggjan hélt
fram.
Um þróun lífsveranna á jörð
gegnir líku máli. Þar hafa einn-
ig eldri fullyrðingar orðið að
víkja fyrir niðurstöðum nýrra
athugana og rannsókna. Þróun-
in verður ekki til neinnar hlýtar
skýrð sem afleiðing lífsbarátt-
| unnar og hinnar hörðu og misk-
. unnarlausu samkeppni lífsver-
, anna um lífsnauðsynjarnar. —
Sterkar líkur benda nú til þess,
að að baki allrar þróunarsög-
unnar, búi hulinn kraftur, vilji,
sem að verulegu leyti hefir leitt
þróunina aldaþúsundum saman
í áttina að ákveðnu markmiði.
Vér vitum ekki hvert lokatak-
markið er. Lengi virðist vera að
| því stefnt að framleiða æ sam-
jsettari líkami og fjölbreyttari,
I er samhæfist sem bezt því um-
hverfi sem þeir eru í, og þeim
aðstæðum, sem þeir starfa við.
Skynfærin verða til eitt af öði’u,
^ og jafnframt þeirri þróun tekur
^að koma í ljós vaxandi vit og
diæfileiki til hugsunar og álykt-
ana.
Með tilkomu mannsins virðist
hámai'ki líkamsþróunarinnar
vera náð. Vit og hugsun nær
yfirtökunum þannig að líkam-
inn verður æ minna og minna
háður umhverfinu. Maðurinn
|tekur að skapa sér sjálfur fleiri
og fjölbreytilegri tæki til þess
að auðvelda sér lífsbaráttuna og
gera sig minna og minna
háðan umhverfi sínu og þeim
ytri aðstæðum, sem hann á við
að búa hverju sinni. Og sam-
jhliða þessu tekur svo maðurinn
að verða'það sem nefnt er sið-
gæðisvéra. Hann tekur að
greina milli góðs og ills á aðra
lund en skepnan gjörir. Hann
greinir á milli góðs og ills á sið-
rænan hátt. Hjá honum vaknar
trúartilfinning og tilbeiðsluþrá.
Hann lærir að setja sér fjarlæg
og háleit markmið til að keppa
að. Hann tekur að reyna að
gjöra sér grein fyrir því hvert
líf hans eigi að stefna og hann
lætur sér ekki nægja að hugsa
eingöngu um þetta stutta og
stopula jarðlíf, heldur einnig
um hitt hvað við muni taka er
líkamslífinu lýkur. Hjá honum
vaknar meira og minna ljós trú
um framhald lífsins og jafnvel
um það, að hann sé gæddur ó-
dauðlegri sál, er eigi fyrir hönd-
um eilífan þroska í öllu því sem
fagurt er, satt og gott, ef hann
sjálfur leggi’ sig allan fram til
þess að stuðla að slíkum þroska.
Og hann trúir því að einmitt
þetta sé vilji og ætlun þess ei-
lífa Guðs, sem gaf honum lífið
með öllum þess miklu gæðum og
mörgu möguleikum.
Allt þetta, sem nú hefi ég
nefnt, eru harla athyglisverðir
hlutir hverjum hugsandi manni,
og geta gefið okkur nokkrar
bendingar um það, hvert þróun
mannsins í nútíð og framtíð er
ætlað að stefna. Hún á að verða
fyrst og fremst siðræn þróun.
Maðurinn á að taka stöðugum
framförum í réttlæti, sannleiks-
ást, drengskap, kærleika — leit-
ast við að verða fullkominn eins
og himneski faðirinn er full-
kominn — eins og Kristur orð-
ar það:
En í þessu sambandi er eitt
veigamikið atriði, sem ekki má
gleymast. Siðferðilegum þroska
eða fullkomnun er ekki hægt að
öðlast nema fyrir frjálst val
mannsins sjálfs. Það getur ekk-
ert ytra vald hvorki á himni né
jörðu gjört þig að siðferðilega
fullkominni veru. Vér getum að
vísu sagt, að alfullkominn Guð
gæti skapað slíka veru, sem hefði
í sér fólgnar allar eigindir hinn-
ar alfullkomnu veru — væri
sköpuð fullkomin. En maður-
inn eins og hann nú einu sinni
er, ófullkominn, hrösull og
breyskur. Hvernig er unnt að
gera hann siðferðilega fullkom-
inn, svo að hann ætíð hugsi, tali
og breyti rétt? Það kynni að
vera mögulegt ‘að hindra hann
frá því að breyta nokkru sinni
rangt — gera honum allt val í
þeim efnum ómögulegt. En væri
hann þá orðinn fullkominn? Er
það dyggð að segja satt, ef
manni er gert það bókstaflega
ómögulegt að ljúga? Er það sið-
ferðileg fullkomnun að breyta
rétt vegna þess eins að engin
tök eru framar á því að gera
það, sem rangt er?
Nei, siðferðilegur þroski
mannsins og fullkomnun bygg-
ist á frjálsu og ábyrgu vali
mannsins á milli góðs og ills.
Án þess að eiga kost á slíku
vali, getur maðurinn ekki öðlast
siðferðilegan þroska eða síð-
ræna fullkomnun. Án slíks vals
er hann aðeins verkfæri og óá-
byrgur orða sinna og athafna.
Það er ekki hægt að ásaka ham-
arinn fyrir höggið, heldur þann
sem hamrinum stjórnar. Og
það er fjarstæða og með öllu
ósiðrænt að krefja nokkurn
ábyrgðar fyrir það, sem honum
ekki er sjálfrátt. Valfrelsið er
því undirstaða alls siðgæðis og
án þess er hvorki hægt að tala
um ábyrgð manna né skyldur.
Mér virðast öll skynsamleg
rök hníga til þeirrar áttar, að
þróun mannsins sé ætlað að
stefna til aukins siðræns þroska,
og að jafnframt séu og hafi ver-
ið að skapast hin innri skilyrði
þess, að slík þróun sé möguleg.
Þ. e. a. s. aukið vit, siðaskyn og’
vaxandi valfrelsi, eftir því sem
maðurinn eygir fleiri leiðir til
þess að velja á milli. Og síðast
en ekki sízt er það trú og opin-
berun, sem lýsir honum, laðar
hann, hvetur hann og hjálpar
honum til þess að sjá hið góða
og sanna og velja rétt.
En ef þetta er rétt, þá er
stærri ábyrgð lögð okkur mönn-
um á herðar, en við í fljótu
bragði gerum okkur grein fyrir.
Þá er um hvorki meira né minna
að ræða en það, að Guð hefir í
meginatriðum fengið okkur
sjálfum í hendur yfirráðin yfir
þróun okkar á þessari jörð. Við
berum ábyrgðina á því hvernig
hún verður í höfuðdráttunum,
undir okkur sjálfum er það
komið hvaða stefnu við tökum,
bæði einstaklingar og þjóðir.
Undir okkur sjálfum er það
komið hvort við steypum sjálf-
um okkur og öðrum út í vax-
andi ógæfu, eymd, volæði og
þjáningar, eða hvort vér kjós-
um að verða samverkamenn
Framh. á 4. síðu.