Þjóðólfur - 01.04.1954, Síða 10

- 10 -
Hæíileiki mannsins til að hugsa og
draga ályktanir aí fyrirbærum er hið
helzta, sem greinir hann frá dýrunum.
Skynsemi og vitsmunir eru serk.enni hans.
Þess vegna skyldi maður ætla, að einkum
og ser í lagi sé lögð rækt við þessa eig-
inleika hans í svokölluðum siðmenntuðum
þjoðfélögum nutímans. En hver sá, sem
athugar þetta nánar, hlýtur að komast að
þeirri niðurstöðu, að þessu sé á nokkurn
annan veg farið einnig hér í landi. Sumir
menn erlendis hafa orðið svo örvilnaðir
af að sjá "siðmenntun" landa sinna, að
helzta urræðið, sem þeir hafa séð ut ur
ogöngunum, er sjálfsmorð. Þeim er horf-
in öll tru á lífið. Það er og kunnugt hví-
líkt ofurkapp erlend biöð, t. d„ brezk og
bandarísk, leggja á frásögn glæpa í öll-
am myndum: morða, rána, kynferðis-
glæpa og frækilegra bardaga lögreglu-
manna við glæpalýð. Mörg blöð helga sig
eingöngu þessu efni. Og athyglisvert er,
hve fólk, sem yfirleitt er talið alveg
eðlilegt, finnur hjá sér hvatir til alls
konar öfugsnúinna athafna: t„ d. taka þátt
í braski með illa fengið fé með tilheyr-
andi lygum og svindli, drekka sig fullt,
jafnvel á almannafæri, leggja rækt við
lægstu hvatir mannsins. Margir hafa velt.
vöngum yfir þessu fráhvarfi frá skynsam-
legri h\xgsun og reynt að útskýra þetta
afturhvarf til villimennskunnar. Maður
nokkur að nafni Bertrand Russel, sem er
jarl. og ríkur maður í Englandi, heldur
því. fram, að maðurinn sé gæddur eðlis -
hvöt, sem hann kallar "baráttuhvöt",
maðurinn sé alltaf í eðli sínu hálfur villi-
maður, sem aldrei samræmist siðmenn-
ingarlífi. Af þessum rótum sé runnin hin
afbakaða villimennska nútímamannsins,
þar undir styrjaldir. Sjálfur segist hann
veita villimanninum í sér útrás með
lestri leynilögreglu- og glæpasagna, og
hugsi hann þá sig ýmist í hlutverki
glæpamannsins eða leynilögregluþjónsins.
Helzt til haldlítið virðist þetta ráð
jarlsins vera við þeim vandamálum, er
hann nefnir. Er örugg vissa um það, að
hinn "siðmenntaði maður" í löndum sið-
menningar Vesturlanda sé hálfur villi-
maður? Skyldi ekki mega leita orsaka
hins afbrigðilega ástands í þessum sið-
menningarlöndum annars staðar en ein-
göngu innan mannsins sjálfs? Sú stað-
reynd er óhrekjandi og viðurkennd af
uppeldisvísindum nútímans, að umhverfi
og uppeldi mannsins móti hann meir en
nokkuð annað, en hins vegar hafa aldrei
verið færðar sönnur á villimannakenn-
inguna. Það er því ekki ótrúlegt, að
villimannsatferli manna nú á dögum eigi
einhverja rót í hinu þjóðfélagslega tim-
hverfi. En hvað er það þá í þjóðfélags-
háttunum, sem veldur þessarri umsnún-
ingu heilbrigðrar skynsemi ?
Það er öllum kunnugt, að við búum
við þjóðskipxdag, sem nefnist auðvalds-
skipulag. En það byggist á þeirri grund-
vallarstaðreynd, að einstakir menn eiga
öll framleiðslutæki, svo og öll önnur
fyrirtæki er framkvæma eiga þjónustu í
þágu almennings. Þeir menn, er ráða
yfir einkafyrirtækjum, miða allt við per-
sónulegan gróða sinn, en ekki hag al-
mennings nema að svo miklu leyti, sem
hann stuðlar að gróða þeirra. Sá gróði
myndast á þann hátt, að kapítalistinn
greiðir verkamönnum og öðrum þjónustu-
mönnum sínum lægra kaup en þeir vlnna
fyrir. Af þeim sökum leggur hann fyrst
og fremst rækt við ágirnd sína og þaer
hvatir, sem henni eru skyldastar. Þess
vegna framkvæmir kapítalistinn Jnverja
þá brellu og hvert það verk, se:m hann
!