Röst - 01.02.1944, Page 6

6
R 9 S T
Karl Guctjónsson, kennari:
ÓLEYST VERKEFBjl
það er kunnara en frá þurfi að segja, að
s'kólar þeir, sem annast framhaldsmenntun
íslenzkrar æsku, hafa nær undantekningar-
laust verið fullskipaðir mi á síðustu árum
og flestir þtirra hafa alis ekki getað teki j
tií námr alla þá, sem þess hafa óskað.
þetta er hvort tveggja í senn: gteðilegur
vottur þfss, að hin uppvaxandi kynslóð kann
að meta mátt menntarinnar, og á liinn bóginn
sorgleg sönnur. þess, að þjóðféiag okkar syn
ir menntamálunum hvergi nærri þá rækt, sem
því ber skvlda til.
Menntamálin hljóta jat’nan að vera einn
hyrningarsteinn hverrar þeirrar þjóðar, sein
unna vill menningu og ekki lætur arka að
auðnu um alla sína framtíð. En alveg sérstak-
lega ætti það þó að vera keppikefli okkar ís-
ler.zku þjóðar, sem byggir beinlínis tilveru-
möguleika sína, sem sjálfstæðrar þjóðar, á
menningti sinni, fornri og nýrri, að komandi
kvnslóðir hljóti uppeldi, sem sæmandi er arf-
tökum hinnar þúsund ára gömlu sögu og bók
menntaþjóðar við yzta haf — þjóðarinnar,
sem nú, eftir að hafa þolað cldgos, áþján
og pestir öldum saman, í fyrsta sinn getur
boðið börnum sínum allsnægtir.
það eitt, að dyrum menntastofnananna skuli
vera lokað fyrir nokkrum þeim, sem þangað
ieitar, er því í raun réttri bein sviksemi við
hina fornu Fjallkonu, eða landráð eins og af-
brot við fósturjörðina eru venjulegast nefnd.
Og síðan býður ein syndin annari heitni
Fvrst einhverjir þurfa frá að hverfa, hverj-
ir eiga þá að vera hinir útvöldu og hverj-
um skal útskúfað?
það, sem almennt er ta.ið að ætti að ráða
þessu, er hæfileikinn til nárns og starfs. En
því fer firnum fjarri að svo sé, þegar til
kastanna kemur, nema að litlu leyti. Einkunri
í váfasömu santkeppnisprófi er venjulega
iátin ráða. En til þess að ganga undir slík
próf þarf auðvitað undirbúning. Aðal undir-
búningur þessa verður að sjálfsögðu hin al—
menna barnafræðsla. En á henni er ekki
betra skipulag en svo, að börnin em alvar—
lega látin njóta þess eða gjalda, hvar á land-
inu þau eru búsett, þannig, að í 'mörgutn hér-
uðuni landsins er ekkert reglulegt skólahald,
heldur aðeins eru gerðir til menn að dvelja
tíma og tíma á bæ og bæ og segja bömum
til, eftir því setn við verður komið á slík—
utn húsgangi. Við þetta bætist svo það, að
kennslustörf eru svo illa launuð, að margir
þeir, sem lagt hafa í þann köstnað að afla
sér hinnar lögboðnu kennaramenntunar sjá
sig knúða til þess, að námi loknu að vinna
fremur í arðbærari starfsgreinum, og þess-
\egna er nú að starfi við kennslu fjöldi
manna, spm alls enga tilsögn hafa hlotið í
því að annast slík störf.
En þótt þessu mikilvæga atriði væri sleppt,.
fer aðstaðan við samkeppnisprófið mjög eft-
ir efnahag þeirra, sem hlut eiga að máli. Ef
nemandi á efnaða aðstandendur, getur hann
keypt dýra tímakennslu í þeim námsgrein-
um, sem hann teíur sig frekast þurfa að
hressa upp á möguleika sína í. Slíkt geía
hinir efnaminni auðcitað ekki veitt sér að-
neinu ráði.
Auðæfi þeirra, setn hlut eiga að ináli, geta
þá ráðið úrslitum um það, að sá efnaði njóti
ókeypis skólavistar árum saman, en sá efna-
litli verði frá að hverfa og taka að mbka inold
eða bera grjót á mölinni, þar, sem tekjur hans
eru skattlagðar, tit þess meðal annars að
standa straum af skólahaldinu, þar sein hon-
um var \ísað á dyr.
Fátækt þjóðarinnar hefir ef til vill ein-
hverju sinni getað réttlætt það, að ekki vora
til nægir framhaldsskólar, að barnaskóla vant-
aði með öllu'víða um Iandið og að kennurum
var ekki greitt það kaup, að þeir gætu hald-
izt við í starfi sínu, en nú er engu slíku til
að dreifa.