Heilbrigt líf - 01.12.1943, Page 41

og athvarf ými.ss konar spillingar, en kaffið var talið æs-
andi eiturlyf, sem firrti menn fuJlri gát um orð og æði.
Hér kom þó annað til um óvinsældirnar. Á þessum tímum
voru hvarvetna knæpur. þar scm vín var drukkið eða öl.
Ymsir valdamenn áttu hlut í knæpunum, þó lágt færi,
og þeim gazt ekki sem bezt að samkeppni kaffihúsanna.
Jafnframt hófst á þessum tímum kaffinevzla í heimahús-
um og breiddist út meðal hinna efnaðri stétta. Til Norð-
urlanda barst þessi tízka um eða eftir aldamótin 1700 og
enn síðar til íslands. Lengi vel var þó kaffi næsta fágætt
og oftast drukkið svart með sírópi í sykurs stað.
Um langan aldur var kaffi hvergi ræktao til nokkurra
muna nema í Arabíu, og þaðan bárust Evrópumönnum
kynni af því. Þess vegna hlaut það nafnið Arabíu-kaffi,
enda þótt það sé upprunnið í Afríku. í þann mund voru
samgöngur stirðar og verzlunin háð mörgurn milliliðum.
Kaffið varð því svo dýrt og torfengið hér í álfu, að al-
menningur gat varla veitt sér það. En er leið fram á 17.
öldina og festast tóku nýlenduríki Evrópuþjóða í hitabelt-
inu. varð smám saman breyting á þessu. Hollendingar
fluttu kaffiber frá Arabíu til Java í Austur-Indíum og
hófu þar mikla kaffirækt, sem síðan hefir haldizt. Aðrar
þjóðir gerðu slíkt hið sama, og á 18. öld var kaffi flutt
vestur um haf, fyrst til Vestur-Indía, en síðan til Suður-
Ameríku. Þar hefir kaffiræktin náð mestum viðgangi.
Laust eftir 1800 kom fyrsta Ameríku-kaffið á markao í
Evrópu. Eftir það óx þessi innflutningur jafnt og þétt
alla 19. öldina. En. er eimskipin komu til sögunnar, greidd-
ust samgöngur og viðskipti. og sem framboðið óx jöfnum
höndum, féll kaffið mjög í verði. Þá fyrst varð það
dag'leg neyzluvara allrar alþýðu, og nú er svo komið, að
efnaminni stéttirnar neyta þess mest, einkum í hinum
norðlægari löndum, enda þurfa þær fremur hressingar-
við en aðrir, sem fjölbreyttara fæði hafa.
Þannig iýkur kaffikarlinn sögu sinni, og við stöndum
upp. En nú hefir skipazt svo, að kaffið er þroskað og
ekran orðin kvik af Ijósklæddu fólki, með stóra hatta og
153
Heilbriql líf