Verzlunartíðindi - 01.02.1953, Blaðsíða 2

Það er von að menn séu undrandi yfir svona
einræðislegum aðgerðum. Heildsalar gera í pukri
samning við höfuðkeppinaut frjálsrr verzl. — S.Í.S.,
og afhenda því þriðjungsaðild innfiutningsins en
svifast einskis til þess að bola burt sínum eigin við-
skiptamönnum, smákaupmönnum. Almenningur
spyr undrandi: Hvað er verið að fela og hvaða sér-
hagsmunir eru hér á ferðinni? Er ekki nauðsynlegt,
að allir leggist á eitt um það, að flytja réttar vörur
til landsins, og þá ekki sizt þeir, sem eiga að dreifa
vörunni og bezt þekkja óskir og þarfir neytend-
anna?
En þeir smákaupmenn, sem bezt þekkja til mál-
anna eru ekki eins forviða. Þeir vita, að sömu
aðferðir hafa verið notaðar fyrr gagnvart þeim,
þótt ekki hafi það komizt í blöðin. Á meðan öll
sérgreinafélögin voru í V. I., hlutu ályktanir þeirra
og samþykktir að ganga í gegnum þá stofnun. Og
þar var hlutanna vel gætt. Þar mátti um fram allt
ekki koma neitt það fram, sem spillt gat vissum
pólitískum línum. Það var ekki ósjaldan að hlutur
smákaupmanna var fyrir borð borinn: 1 verðlags-
málum, í innflutningsmálum, í skipulagsmálum
sjálfrar smásölunnar. Hraðinn, sem hafa varð á
samþykktum sérgreinafélaganna um ýms mál, var
oft næsta ótrúlegur. Orðatiltækið: „Ef þið hafið
ekki samþykkt það fyrir kl. 5, þá verður sett á
landsverzlun“, var óspart notað. Um fram allt
mátti ekki kryfja málið til mergjar, ekki leita upp-
lýsinga, helzt ekki spyrja.
Og smákaupmenn þögðu lengi vel. Það er að
segja, það var maldað í móinn, gerðar samþykktir
til V. I., en alltaf fallizt á það, að ekki mætti skaða
verzlunarstéttina með því að sýna klofning. Hún
stæði svo höllum fæti gagnvart þjóðinni. Smákaup-
menn voru farnir að finna það, að þeir voru taldir
sníkjudýr á þjóðarlíkamanum. Þeir áttu eiginlega
helzt að biðja fyrirgefningar á tilveru sinni.
Nöldrið hjá smákaupmönnum byrjaði árið 1939.
Þá stofnuðu nokkur sérgreinafélög F.S.S., aðal-
lega til þess að reka á eftir málum sínum innan
V. 1. Með stofnun F.S.S. var ekki hugmyndin að
kljúfa sig frá V. I. Miklu frekar var ætlunin að
styrkja það, og ótaldar eru þeir fundir, sem fóru
í umræður um málefni kaupsýslunnar fyrir atbeina
F.S.S. Nefndir voru settar á laggirnar, lagabreyt-
ingar ræddar, endurskipulagning V. I. á breiðum
grundvelli þaulhugsað. Verzlunarráðið tók undan-
tekningarlaust þakksamlega öllu þessu umstangi
og allri þessari umhyggju. En innsti hringurinn
var alltaf á verðinum. Málin voru þvæld og tafin
á skipulagsbundinn hátt, hver einasta tillaga, sem
til bóta horfði, var drepin. Um fram allt var þess
vandlega gætt, að verzlunarstéttin gæfi ekki út
sitt eigið blað. Þótt blaðaútgáfa væri fyrirskipuð
í lögum þess, var útgáfu Verzlunartíðinda hætt
fyrir stríð og dugðu engar aðalfundarsamþykktir
til þess að fá það endurvakið. Nú, þegar S. S. hefur
gefið út blað sitt í 2y2 ár, þá er áhuginn loksins
vaknaður.
Það var loks árið 1950, sem smákaupmenn létu
til skarar skríða og tvö stærstu sérgreinafélögin
stofnuðu Samband smásöluverzlana með eigin
skrifstofu, en sögðu sig úr lögum við V. I. í árs-
byrjun 1951. Úrsagnirnar voru tilkynntar án þess
að nokkur ástæða væri tilfærð og mjög athyglis-
vert er, að V. 1. hefur aldrei spurst fyrir um ástæðu
til svo alvarlegs spors.
Smákaupmenn hafa gætt þess vel, að auglýsa
ekki ágreining sinn við V. I. eða stórkaupmenn
umfram það, sem einfaldlega kom í ljós með stofn-
un S. S. Þetta er í fyrsta skipti, sem þeir hafa birt
nokkuð á prenti um þessi ágreiningsmál.
En þegar svo lubbalega er komið fram, sem hefur
sýnt sig í máli vöruskiptafélagsins, þá verður ekki
hjá því komizt að drepið sé á helztu atriðin í sam-
skiptum smásala og heildsala. En ekki verður hér
eftir hikað við að skýra málin áfram, ef Fél. ísl.
stórkaupmanna telur blaðaumræður heppilegri en
samstarf á jafnréttisgrundvelli — án óheilinda.
„Spark“ heildsalanna 30. des. var mikið axar-
skaft. Iðnrekendur og smákaupmenn létu þó ekki
gremjuna hlaupa með sig í gönur og fóru hægt
í málið, þannig að það er loks hinn 15. jan., sem
það er gert heyrinkunnugt. Heildsalarnir höfðu
þannig í langan tíma tækifæri til þess að sjá að
sér. Menn vildu ekki trúa því, að heil stétt myndi
gera slíkt frumhlaup að sínu máli. Sennilega hefur
þó verið talið í þeim herbúðum, að smásalar myndu
þegja eins og í gamla daga, þegar V. I. var upp á
sitt bezta. En málið var of alvarlegt til þess að það
yrði þagað í hel. Það er ekki einkamál heildsalanna
að ráðstafa innflutningi til landsins.
Fram til ársins 1950 var smákaupmönnum ævin-
lega talin trú um, að kaupmenn gætu aldrei staðið
saman um sín mál. Stofnun S. S. hefur gersamlega
afsannað þetta og samtök smákaupmanna hafa
eflzt jafn og þétt.
I S. S. eru nú 10 sérgreinafélög, úr Reykjavík,
Hafnarfirði og Siglufirði, með samtals um 400
félagsmenn.
Það er mjög ánægjulegt að geta sagt, að sam-
starfið hefur undantekningarlaust verið alveg
9
VERZLUNAHTÍÐINDIN