Læknablaðið : fylgirit - 28.04.2015, Side 11

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 8 5
LÆKNAblaðið 2015/101 FYLGIRIT 85 11
í heilsugæslu sem og hinn virka þátt. Þátttakendur voru 24 sjúklingar
ýmist með kvíða eða þunglyndi sem allir höfðu lokið við meðferðina.
Helmingur þátttakenda höfðu svarað meðferð en hinn ekki. Þeir voru
spurðir fyrirfram ákveðinna spurninga um meðferðina, um skilning
þeirra á henni og hinn virka þátt ásamt því að svara sjálfsmatskvörðum
sem mátu geðrænt ástand þeirra. Svör þeirra voru tekin upp, skrifuð
upp í handrit og þau innihaldsgreind þar sem leitað var eftir þemum
í svörum þeirra þar sem athugað var sérstaklega var hvort skilningur
þeirra á meðferðinni tengdist árangri hennar.
Niðurstöður og ályktanir: Niðurstöður og ályktanir: Þrjú þemu greind-
ust hjá báðum hópunum: 1) Að hafa val um að hugsa vandamál mín
útfrá öðrum sjónarhornum; 2) Meðvitund eða þekking á einkennum
og 3) Jákvætt viðhorf. Lítill munur reyndist á hópunum að öðru leiti en
því að hópurinn þar sem meðferð var ekki árangursrík virtist ekki átta
sig á, á meðan meðferð stóð, að hann hefði val um að hugsa vandamál
sín útfrá öðrum sjónarhornum. Sú vitneskja virðist hafa komið eftir að
meðferð lauk og því ekki nýst í meðferð. Annar munur sem fannst var
að hópurinn sem ekki naut árangurs í meðferð eignaði utanaðkomandi
þáttum árangur meðferðinnar (t.d. að komast í nýja vinnu).
10 Sterameðferð á fyrirburum með erfiðan lungnasjúkdóm
Erna Hinriksdóttir1, Hrólfur Brynjarsson2, Þórður Þórkelsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Barnaspítala Hringsins
erna91@gmail.com
Inngangur: Fyrirburar með vanþroskuð lungu fá margir sterameðferð til
þess að ná þeim af öndunarvél og/eða minnka súrefnisþörf þeirra. Ekki
er ljóst hvort ávinningurinn af sterameðferð í æð sé nægur til að vega
upp á móti hugsanlegum aukaverkunum meðferðar. Markmið rann-
sóknarinnar var að svara eftirfarandi rannsóknarspurningum: 1) Veldur
sterameðferð því að súrefnisgjöf barnanna minnkar og þau komast fyrr
af öndunarvél? 2) Hver eru áhrif steragjafar á vöxt barnanna, blóðsykur,
tíðni sýkinga og líkur á heilalömun?
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn tilfella-viðmiða-
rannsókn á fyrirburum á Vökudeild Barnaspítalans sem á árunum 1989-
2014 fengu sterameðferð í æð (n=46) eða á úðaformi (n=37) við erfiðum
lungnasjúkdómi. Viðmið voru pöruð við tilfelli á meðgöngulengd og
fæðingarári.
Niðurstöður: Marktæk lækkun varð á súrefnisþörf barna sem fengu
stera í æð eða á úðaformi fyrstu dagana eftir að meðferð hófst, en ekki
hjá viðmiðum. Marktækt fleiri tilfelli en viðmið þurftu öndunarvélameð-
ferð við upphaf steragjafar í æð, en ekki 5 dögum síðar. Marktækt minni
þyngdaraukning varð hjá tilfellum sem fengu stera í æð en viðmiðum á
meðferðartímabilinu, en við 35 og 40 vikna meðgöngualdur var þó ekki
marktækur þyngdarmunur milli hópa. Ekki reyndist marktækur munur
á blóðsykurstyrk, né tíðni sýkinga eða heilalömunar milli hópanna.
Ályktanir: Sterameðferð í æð og á úðaformi minnkar súrefnisþörf fyrir-
bura með erfiðan lungnasjúkdóm og steragjöf í æð flýtir því að börnin
náist af öndunarvél. Steragjöf í æð dregur tímabundið úr þyngdar-
aukningu barnanna, en ekki þegar til langs tíma er litið. Því virðist
réttlætanlegt að nota stera við erfiðum lungnasjúkdómi hjá fyrirburum
í völdum tilvikum.
11 Marktæk fækkun á ífarandi sýkingum hjá börnum á Íslandi eftir
að PCV-10 bóluefnið var tekið upp í ungbarnabólusetningu
Helga Erlendsdóttir1,2, Ásgeir Haraldsson1,3, Birgir Hrafnkelsson4, Karl G. Kristinsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2sýklafræðideild Landspítala, 3Barnaspítala Hringsins, Land-
spítala, 4raunvísindadeild Háskóla Íslands
helgaerl@landspitali.is
Inngangur: Pneumókokkar eru einn algengasti sýkingavaldur í
eyrnabólgu barna, en geta einnig valdið alvarlegum sýkingum eins
og lungnabólgu, blóðsýkingu og heilahimnubólgu. Bólusetning með
próteintengdu bóluefni gegn 10 hjúpgerðum pneumókokka (PCV-10,
Synflorix®) var tekin upp í ungbarnabólusetningu árið 2011 og eiga öll
börn sem fædd eru eftir 1. janúar 2011 kost á bólusetningunni, sem gefin
er við 3, 5 og 12 mánaðar aldur. Markmið rannsóknarinnar var að kanna
breytingar á fjölda ífarandi pneumókokkasýkinga meðal barna (<16 ára)
og algengi hjúpgerða í kjölfar bólusetningarinnar.
Efniviður og aðferðir: Haldin er skrá á Sýklafræðideild Landspítala
yfir allar ífarandi sýkingar af völdum pneumókokka á landinu öllu. Úr
þeirri skrá fengust upplýsingar um aldur, sýkingu og afdrif sjúklinga og
hjúpgerð pneumókokka 3 ár fyrir upphaf pneumókokkabólusetningar
(2009-2011) og þremur ár eftir (2012-2014). Upplýsingar um íbúafjölda
og dauðsföll fengust hjá Hagstofu Íslands.
Niðurstöður: Alls greindust 19 ífarandi pneumókokkasýkingar hjá
börnum (<16 ára) árin 2009-2011 (árlegt nýgengi 8.9 á 100.000 börn), en
aðeins 1 sýking árin 2012-2014 (árlegt nýgengi 0,47 á 100.000), p<0,0001.
Á sömu árum lækkaði árlegt nýgengi meðal barna <2ára úr 48 niður í
3,7 sýkingar á 100.000, p=0,0012 og hjá börnum >2<16 ára úr 2,7 niður í
0 sýkingar á 100.000. Eitt barn lést fyrra tímabilið og hafði það hjúpgerð
sem er að finna í PCV-10 bóluefninu. Ekkert barn lést síðara tímabilið.
Hlutfall PCV-10 hjúpgerða í ífarandi sýkingum var 74% fyrra tímabilið,
en hjúpgerð sýkingarinnar sem greindist síðara tímabilið er ekki að finna
í PCV-10 bóluefninu.
Ályktun: Tölfræðilega marktæk fækkun varð á ífarandi sýkingum meðal
barna eftir að bólusetning með PCV-10 bóluefninu var tekin upp í ung-
barnabólusetningu á Íslandi.
12 Eru tengsl á milli festiþráða pneumókokka og raðgerða þeirra?
Gunnsteinn Haraldsson1,2, Sigríður Júlía Quirk1,2, Helga Erlendsdóttir1,3, Martha Á
Hjálmarsdóttir1,3, Ásgeir Haraldsson3,4, Andries J. van Tonder,5 Stephen D. Bentley6,
Angela B. Brueggemann5, Karl G Kristinsson1,2.
1Sýklafræðideild Landspítala, 2Lífvísindasetri læknadeildar Háskóla Íslands, 3læknadeild Há-
skóla Íslands, 4Barnaspítala Hringsins, 5Nuffield Department of Medicine, University of Oxford,
United Kingdom, 6Wellcome Trust Sanger Institute, University of Cambridge
gah@hi.is
Inngangur: Festiþræðir (pili) pneumókokka eru mögulegir sýkiþættir
sem tengjast viðloðun. Ef tengsl eru á milli klóna og festiþráða gætu
mismunandi festiþræðir hugsanlega útskýrt sveiflur í tíðni ólíkra klóna.
Kóðað er fyrir festiþráðum á genaeyjunum PI-1 og PI-2. Markmið
rannsóknarinnar var að kanna tilvist þessara gena og tengsl þeirra við
raðgerðir.
Efniviður og aðferðir: DNA úr pneumókokkum úr ífarandi sýkingum
(n=134), neðri öndunarvegum (n=187), miðeyra (n=350) og nefkoki
heilbrigðra barna (n=376) frá árunum 2009-2014, alls 1047 stofnum, var
einangrað í Promega Maxwell 16s einangrunartæki og heilraðgreint í
HiSeq2500 raðgreini. Niðurstöður voru settar saman með Velvet og þær
geymdar í BIGS gagnagrunni, þaðan sem voru dregnar úr þeim upp-
lýsingar um raðgerð og tilvist genaeyjanna PI-1 og PI-2 og flokk PI-1.