Vestfirðir - 14.02.2019, Blaðsíða 6

6 14. febrúar 2019
Plötusafn Sigurjóns Samúelssonar á Hrafnabjörgum sýning í Þjóðarbókhlöðu opnuð 6. febrúar 2019
Bóndinn á Hrafnabjörgum
Sigur jón Samúels son var bóndi
á Hrafna björgum í Ísa fjarðar-
djúpi. Hann fæddist á Hrafna-
björgum 6. febrúar 1936 og lést 4.
ágúst 2017. Sigur jón var elsta barn
hjónanna Samúels G. Guð munds sonar,
bónda á Hrafna björgum, og Hildar
Hjalta dóttur hús freyju og ljós móður
á Hrafna björgum. Sigur jón, sem ólst
upp í stórum syst kina hópi á Hrafna-
björgum, fór nokkuð ungur að árum
til sjós. Gjarnan hefði hann kosið að
eigin sögn, að gera sjó mennskuna
að ævi starfi og þá helst sem vél stjóri.
En ör lögin buðu Sigur jóni ekki upp á
nám vél fræðum; þegar faðir hans lést,
langt fyrir aldur fram, réttu þau honum
hins vegar hlut verk bóndans á Hrafna-
björgum til næstu rúm lega fimm tíu
ára. Á hugi Sigur jóns og þekking á
vélum nýttist þó bæði honum sjálfum
og ná grönnum hans oft og vel í bú-
skapnum.
Sigur jón Samúels son
Sigur jón ólst upp við hefð bundin
sveita störf auk starfa á jarð vinnu-
tækjum búnaðar fé laga Ögur- og
Reykja fjarðar hreppa, aðal lega við tún-
ræktun og vega gerð. Sigur jón stundaði
einnig sjó mennsku um nokkurra ára
skeið á ver tíðum, aðal lega frá Grinda-
vík. Lengst af sem 2. vél stjóri á vél-
bátnum Guð jóni Einars syni. Sigur jón
tók við búi á Hrafna björgum eftir lát
föður síns árið 1958 og bjó þar alla tíð
síðan. Framan af með sauð fé og kýr en
seinni árin ein göngu sauð fé. Sigur jón
var for maður Veiði fé lags Laug dælinga
um ára tuga skeið, sat í hrepps nefnd
Ögur hrepps og síðar Súða víkur hrepps
um ára bil. Hann var auk þess for maður
búnaðar fé lags Ögur hrepps um tíma
og í stjórn Ræktunar sam bands Ögur-
og Reykja fjarðar hrepps. Sigur jón las
mikið og hafði sér stakt dá læti á bókum
Hall dórs Lax ness.Hann mat þjóð-
legan fróð leik mikils og kunni einnig
reiðinnar býsn af ýmiss konar vísum og
skemmti legum sögum af mönnum og
mál efnum og hafði gaman af að segja
frá. Synir Sigur jóns eru Samúel Guð-
mundur (f. 1966), vél stjóri í Reykja vík
og Kristinn Þor bergur (f. 1968), vöru-
flutninga bíl stjóri í Kanada.
Plötu safnarinn
Sigur jón byrjaði að safna plötum
eftir 1950, þá um fermingu, ís lenskum
söng plötum og harmoníku plötum sem
sumar voru frá því skömmu eftir alda-
mót og að sjálf sögðu 78 snúninga. Í
safni Sigur jóns er elsta og jafn framt
fyrsta ís lenska harmoníku hljóm platan
sem kom út, upp taka Jóhanns Jóseps-
sonar frá Ormar slóni, 78 snúninga
plata hljóð rituð 1933. Sigur jón átti allar
söng plötur með Einari Kristjáns syni,
Stefáni Ís landi, allt upp runa legar upp-
tökur og báðar plötur Einars Hjalte sted
sem teknar voru upp í New York 1916.
Plöturnar keypti hann á forn sölum í
Reykja vík, t.d. á Grettis götunni og í
kjallara Fálkans meðan það var hægt,
og víðar. Forn sölur voru Sigur jóni tals-
verð bú bót í gegnum árin og kynni af
öðrum söfnurum leiddu jafn framt til
plötu skipta. Þegar Sigur jón var eitt sinn
inntur eftir því hvert rekja mætti á huga-
málið, svaraði hann því til að grammó-
fónn hafi verið til á bænum á æsku-
árum sínum þó að út varp kæmi ekki
í sveitina fyrr en árið 1944. Nokkrar
plötur voru til, m.a. með söngvurunum
Sigurði Skag fi eld og Hreini Páls syni
og harmoniku snillingunum Gellin og
Borgst röm, sem voru í miklu upp á-
haldi hjá safnaranum.
Plöturnar og
geisla diska út gáfan
Plötur Sigur jóns voru orðnar yfir
7000 talsins, flest allar heil legar og vel
með farnar. Sigur jóni fannst aftur-
hvarf að fara úr 78 snúninga plötum
yfir í 45 og síðar 33 snúninga plötur:
„78 snúninga plöturnar voru gerðar
úr hertu gúmmíi sem virðist endingar-
betra en výnillinn og ekki eins við-
kvæmt fyrir brestum og hann. Það á svo
eftir að koma á daginn hvernig geisla-
diskarnir koma til með að endast.“
Sigur jón safnaði lögum af 78
snúninga plötunum sínum yfir á geisla-
diska og gaf út í tak mörkuðu upp lagi.
Á 78 snúninga plötunum voru oft 2-6
lög á hverri plötu, en Sigur jón safnaði
saman efni eftir lista mennina og
flokkaði saman. Hann gróf upp myndir
og skrifaði texta um lista mennnina til
út gáfunnar. Þetta var metnaðar full út-
gáfa þó að eins væri gefið út í fáum ein-
tökum. Hann skráði kata lóg númerin á
út gáfunum SS 001 og var kominn upp í
SS 027. Á meðal þeirra sem hann gaf út
voru Sigurður Skag fi eld, Einar Markan,
Eggert Stefáns son, Rík harður Jóns son,
Marz-bræður og Ingi björg Þor bergs.
Plötu snúðurinn
Sigur jón var tíu ára gamall þegar
honum var gefin fyrsta nýja hljóm-
platan með Gunnari Óskars syni,
barna stjörnu þess tíma. Á ung lings-
árunum fór pilturinn svo á sjóinn og gat
fjár magnað frekari plötu kaup auk þess
sem hann vann fyrir sér sem diskó-
tekari á dans leikjum við Ísa fjarðar-
djúp og spilaði þá gjarnan blandaða
músík fyrir alla aldurs hópa. Sigur-
jón átti jafnan nýjustu plöturnar með
dans músík sam tímans og tók að sér
plötu snúða störf á dans leikjum vítt um
sveitir og blandaði þá saman gömlu og
nýju dönsunum. Þegar Sigur jón var eitt
sinn spurður hvort tón listar á huganum
hafi ekki fylgt hljóð færa leikur, þver-
tók hann fyrir að hafa komið ná lægt
hljóð færum sjálfur ef undan væri skilið
smágutl á nikku hér í eina tíð. „En ég
lærði ungur að spila á grammó fón,“
svarar hann að bragði. „Ég er heldur
ekki í neinum vand ræðum með að
finna það sem mig langar til að hlusta á
hverju sinni því ég hef raðað plötunum
upp eftir á kveðnu kerfi.“
Plötu safnið og
hljóm flutnings tækin
Gríðar stórt plötu safn Sigur jóns
inni hélt m.a. nánast allar ís lenskar 78
snúninga plötur sem gefnar voru út.
Sigur jón vildi að plötu safnið sitt færi
á safn. Hann sagði í við tali að ekki
væri mikið leitað til sín varðandi fá-
gæt plötu ein tök þótt það kæmi stöku
sinnum fyrir. „Óska staðan væri að
plöturnar yrðu varð veittar á safni þar
sem al menningur gæti haft not af því.
Sjálfar plöturnar yrðu vita skuld ekki
til út láns, en hægt væri að hugsa sér að
fólk gæti fengið að hlusta á tón listina
innan veggja safnsins og fengið jafn-
vel af rit af því sem það vildi. Það er
ekki vinnandi vegur að hafa þetta allt í
heima húsi þar sem það bæði tekur allt-
of mikið pláss og ryk fellur.“
Auk hljóm platnanna átti Sigur jón
úr val af hljóm flutnings tækjum, allt
frá gömlum grammó fónum upp í nú-
tíma græjur. Elsti grammó fónninn í
safni hans er frá árinu 1914 og er svo-
kallaður His Master's Voice trektar-
fónn, sem enn getur spilað. Hann átti
líka vax hólka tæki, en þau eru mjög fá-
gæt. Á huga málinu fylgdi svo söfnun á
fróð leik um tón list og tón listar menn.
„Sigurjón
byrjaði að
safna plötum
eftir 1950, þá
um fermingu,
íslenskum
söngplötum og
harmoníkuplötum
sem sumar voru
frá því skömmu
eftir aldamót og
að sjálfsögðu 78
snúninga.
Við framleiðum lausnir
Sími 577 6700 / islandshus@islandshus.is / www.islandshus.is
GLÁMUR
Dvergurinn Glámur, er 35cm á hæð
og vegur 65 kg. Hann er sérhannaður
sem undirstaða undir umferðaskilti með
innsteyptri festingu fyrir 2" rör.
Dvergarnir R
Öflugur skiltasteinn
með gegnumgangandi röri