Heima er bezt - 01.06.2007, Síða 16

alveg sérstakur fiskþurrkunarvöllur og
fiskurinn sem þar var þurrkaður þótti
alltaf bera af og var í fyrsta flokki.
Bryggjur voru allstaðar fram í
sjóinn, þar sem bátamir lönduðu og
á bryggjuhausnum, sem var stærri en
bryggjan sjálf, var fiskurinn flakaður,
hausinn afskorinn og dálkurinn
ijarlægður. Þá var sundmaginn hirtur
og þótti góð verslunarvara þegar búið
var að verka hann. Eg man vel þegar
hann var hafður til matar og hvað hann
bragðaðist vel. Þegar búið var að þvo
hann og þurrka, var hann glær og harður
og þá var hann lagður inn í verslanir
og fékkst gott verð fyrir sundmagann.
Húsmæðumar áttu sundmagann og
kom það sér oft vel. Eins var á vertíð
á Homafirði. Þar var sundmaginn hirtur,
saltaður og látinn i tunnur og komið
með hann heim í vertíðarlok.
Þorskhausunum var yfirleitt hent,
stundum hirtar kinnar og gellur. Það
fannst okkur ágætur matur. Þetta var
alt saltað niður í tunnur og svo útvatnað
þegar heim var komið og með kartöflum
og smjörlíki eða floti, þótti okkur þetta
afbragðsmatur.
Það vom bryggjur eftir allri
strandlengjunni á Eskifirði og hver bátur
átti þá sitt sjóhús og bryggju. Þar var
fiskurinn unnin í salt og eftir vissan tíma,
þveginn upp úr körum, sem alls-staðar
vom við hverja verkunarstöð. Eftir að
slöngumar komu með rennandi vatni
úr ánum reyndist vatnið tært. Fiskurinn
var þveginn þegar von var á sólríku og
góðu veðri og breiddur út á reit sem
var við hverja verkunarstöð.
Stundum var fiskurinn fluttur á stómm
uppskipunarbátum út á Mjóeyri, þar sem
var fint verkunar- og þurrkunarpláss.
Það var helst kvenfólk og unglingar
sem verkuðu fiskinn og einn eða tveir
karlmenn sem voru með hjólbömr. Þeir
óku ftskinum út á reitina þegar vaskinu
var lokið. Þar var hann þurrkaður og
settur í stakka sem kallaðir vom, og
segldúkur breiddur yftr til skjóls undir
nóttina. Næstu morgnar vom svo notaðir
til að breiða og þurrka.
Þessi fiskur var yfirleitt seldur til
útlanda og komu stór flutningaskip til
að flytja hann. Fiskimatsmenn mátu
hann og konumar saumuðu utan um
fískinn striga og gengu frá honum til
úttfutnings. Heimamenn sáu alltaf um að
koma fiskinum eða pökkunum um borð
í skipið og raða í lestina. Til þeirra starfa
völdust sérstaklega ötlugir menn.
Stundum dróst að fá borgun fyrir
aflann, og þess vegna ekki hægt að borga
kaup reglulega. Það gat komið sér illa,
en bankinn á staðnum hljóp oft undir
bagga og lánaði útgerðarmönnunum til
að leysa vandann.
Bátarnir voru ekki eins og nú útbúnir
allskonar tækjum til að fylgjast með
veðurfari. Það þótti gott að hafa kompás
og sigla eftir honum. Utvarpið var ekki
kornið né Veðurstofan og urðu menn
því að fara eftir skýjunum og hlusta á
veðurgnýinn. Það kom líka fyrir að bátar
komust ekki heim að róðri loknum og
stundum fórust þeir.
Ég minnist sérstaklega skipsskaða,
þegar tveir bátar fórust, annar frá
Eskifirði en hinn frá Helgustöðum í
sveitinni fyrir utan bæinn. Bátarnir
hétu Kári og Heint og var það mikill
mannskaði fyrir ekki stærra svæði. Þeirra
var leitað lengi en loks var gefist upp.
Þarna fóru held ég, átta dugnaðarmenn
og mörg börn urðu föðurlaus. Ég var
nýbyrjaður að starfa þegar þetta gerðist
og afi hafði útvegað góðan kennara
handa mér, eins og þá tíðkaðist. Hann
var fullorðinn og dugandi maður og
fórst með Heim. Það var mikil sorg í
bænum og sérstaklega man ég hvað þetta
hafði mikil áhrif á bæjarlífið. Þetta var
árið 1923 og ég á níunda ári.
Skömmu áður en þetta slys var,
minnist ég þess að banaslys varð í
silfurbergsnámunni i Helgustaðaijalli.
Þar fórst maður sem var í námunni að
vinna. Hann var á leið út úr göngunum
þegar hrundi yfir hann grjót og
samstarfsmann hans. Sá sem slapp í
námunni var skipstjórinn á M.b. Kára
en hann hét Eiríkur og var heimamaður
á Helgustöðum, dugnaðarmaður
og sérstakur sjómaður. Eiríkur var
Helgason, bróðir Olafs. Hann hafði
einnig bjargast þegar M.b. Kári fórst
og þótti mikil mildi. Ég man ekki til
þess að unnið væri í námunni síðan en
það komu margir að skoða hana. Fólk
á Eskifirði notfærði sér það að fá sér
þarna smásteina, sem voru sumir þegar
búið var að slípa þá, alveg eins og hreint
silfurberg. Þeir þóttu stofuprýði og var
oft raðað á stofuhillur. Ég man eftir
því að þegar við létum sólina skína á
steinana, þá komu allskonar, marglitir
geislar út úr þeim.
Ég sá mikið eftir kennaranum mínum.
Hann hét Einar Baldvinsson og var
um sextugt. Hann tók að sér að búa
nemendur undir skóla og var gaman að
vera í tímunum hjá honum. Ég hafði áður
304 Heima er bezt