Heima er bezt - 01.06.2007, Page 24

70.993 pund, eða meira en upphaflegi
byggingarkostnaður þess. Eins og sést
á meðfylgjandi myndum var t.d. skutur
þess gerður afar skrautlegur og hefur það
efalaust m.a. átt sinn þátt í þessum háa
kostnaði.
Frægasti flotaforinginn sem stjómaði
Victory var án vafa, eins og fyrr greinir,
Horatio Nelson, sem réði þar ríkjum
á ámnum 1803-1805, en hann var
þá yfirhershöfðingi breska flotans á
Miðjarðarhafi.
Mest allt tímabilið 1793 til 1815 átti
Bretland í stríði við Frakkland, og bjó
við stöðuga innrásarhættu af hendi
heija Napóleons. Til þess að ráðast á
Bretland þurfti keisarinn að safna saman
gríðarlegum flota skipa svo flytja mætti
þúsundir hermanna yfir Ermarsund.
Sjóliðsforingjum Napóleons var fengið
það hlutverk í hendur að ná saman þessum
flota svo heíja mætti innrásina.
Árið 1804 hafði Nelson náð að
halda ffanska flotanum í herkví um 18
mánaða skeið við Toulon í Frakklandi,
en sá floti var þá undir stjóm Villeneuve
sjóðliðsforingja.
30. mars 1805 tókst þó Villeneuve
að komast í gegnum herkví Nelsons
í Toulon með 17 skip og sameinast
spænska flotanum undir stjóm Gravina
sjóliðsforingja við Cadiz á suðvestur
Spáni og saman tóku þeir stefnu þaðan
á eyjuna Martinique. Varð úr því mikill
eltingarleikur, þar sem Nelson elti hann
allt til Vestur-Indía í Karabíska hafinu
og aftur til baka, þó án þess að þeir lentu
í orrustu.
Með Nelson stöðugt á hælum sér, gat
þessi fransk-spænski floti ekki ráðist á
nýlendur Breta í Vestur-Indíum eins og
þeir höfðu ætlað sér og snem þeir því
við aftur til Evrópu.
Franski flotinn lokaðist svo inni í
höfninni í Cadiz á Spáni og þegar þeir
ætluðu að sigla út á Miðjarðarhafið 19.
október 1805, beið Nelson eftir þeim þar
fyrir utan, á Victory og með flota sinn.
Sú orrusta sem þá fylgdi eftir, er oft
talin ein afdrifaríkasta sjóormsta sögunnar,
því í henni var herskipafloti Napóleons
þurrkaður út og þar með komið í veg fyrir
áætlanir hans um aó ráðast á England og
ná yfirráðum í Evrópu.
Napóleon skipaði Pierre de Villeneuve
sjóliðsforingja að sameinast öðmm frönsk-
um skipum sem vom við Cartagena í
Miðjarðarhafi. Villeneuve vissi hinsvegar
að 29 bresk herskip vom þar á svæðinu
og að fransk-spænski flotinn yrði fyrir
vemlegum áföllum ef þeir lentu í bardaga
við þau. Napóleon áskaði þá Villeneuve
um hugleysi sem varð til þess að franski
sjóliðsforinginn hífði upp segl og hélt frá
Cadiz, 20. október.
Herskipaflota Nelsons tókst að koma í
veg fyrir að fransk-spænski flotinn gæti
siglt inn á Miðjarðarhaf og neyddi þá til
uppgjörs í orrustu við Trafalgarhöfða, sem
er við suðvestur Spán, 21. október.
Villeneuve hafði yfír að ráða fleimm
herskipum en Nelson (33 skipum gegn
29 hjá honum) og var sannfærður um að
hann myndi vinna sigur. Hann gaf út þá
skipun að flotinn skyldi sigla í norður
með óreglulega stefhu. Nelson skipti upp
flota sínum eftir fyrirffam gerðri áætlun,
í tvær flotadeildir og réðist þvert á röð
fransk-spænsku skipanna. Mun þetta hafa
verið ný aðferð í sjóormstum, og gafst
hún vel.
Kl. 11:50 að morgni þessa dags, lét svo
Nelson flagga út þessum frægu boðum til
flota síns: „England væntir þess að hver
maður geri skyldu sína.“ Síðan, þegar syðri
flotadeildin, sem stjómað var af Cuthbert
Collingwood, hafði ráðist á óvinaskipin,
hóf Nelson að svara skothríðinni frá skipi
Velleneuves, Bucentaure.
Ensku skipin bmtust í gegnum skiparöð
óvinanna og skutu af gríðarlegum fjölda
fallbyssa. Kl. 17 var ormstunni lokið,
og fransk-spænski flotinn nánast í rúst.
Velleneuve sjóliðsforingi var handtekinn,
auk 7000 manna úr áhöfnum fransk-
spænska flotans. Um það bil 20 frönsk
og spænsk skip gáfust upp og aðeins 11
náðu að snúa aftur til Cadiz.
Ekkert skip enska flotans eyðilagðist,
en um 7000 franskir og spænskir, og 1500
breskir sjómenn særðust eða dóu.
Sumir hafa haldið því ffam að mesta
tjón Breta hafí þó verið að missa Nelson
sjóliðsforingja. Kl. 1:15, þegar Victory var
að fást við Redoubtable, náði leyniskytta
að hæfa hann svo hann skaddaðist á mænu.
Hann lést um borð í HMS Victory kl.
4:30, vitandi það að England hafði unnið
sigur.
Afgerandi sigurNelsons við Trafalgar
mddi braut birgðaflutninga fyrir Breta til
herferðar Wellingtons, sem endaði með
öðmm ffægum sigri yfir Napóleon við
Waterloo, árið 1815.
HMS Victory er eina skipið sem enn
er til af þessum átjándu aldar skipum
í heiminum, og er líka elsta starfandi
stríðsskip sem enn er í þjónustu, með
eigin skipstjóra, liðsforingja og áhöfii.
Þýtt og endursagt: Guðjón Baldvinsson.
312 Heima er bezt