Heima er bezt - 01.10.2007, Page 34

þá risi það upp og gjöreyddi alla byggðina.
Er bjamdýrið hafði legið í bæli sínu um hálfsmánaðartíma
og allar tilraunir til að vinna á því reyndust árangurslausar,
var leitað til manns þess í eynni, er Eyjólfur hét og kallaður
var Dýra-Eyjólfur, vegna þess, að hann hafði áður lagt að
velli 19 bjarndýr. Nú var það trú manna, að viðureignin við
hið 20. bjamdýr væri ævinlega hættulegust, en samt tókst
Eyjólfur á hendur að freista enn gæfunnar. Tók hann lamb,
sem hann átti, með sér í veiðiförina og veifaði því fyrir
bælisdyrum bjamarins. Við það ærðist bjöminn, hentist út
og beit um leið höfuðið af lambinu, þaut síðan til sjávar og
langt út á ísinn. En Eyjólfur elti og gafst ekki upp, fyrr enn
hann hafði unnið dýrið.
Rostungar flæktust áður fyrr stöku sinnum til Grímseyjar,
og um skeið var ógrynni af hákarli og sel við eyna, en hann
sést naumast nú.
I bók sinni „Reise nach Island“ segir A. Tienemann frá
því, að vorið 1821 hafi Grímseyingar fengið 360 seli, og
hafi mergðin þá verið svo mikil á ísnum við Grímsey, að
veiðimennimir töldu sig ekki hafa komizt yfir að drepa
nema hundraðasta hvern sel, sem þeir sáu.
í þjóðsögu einni er sagt frá bónda nokkmm í Grímsey, Jóni
að nafni, sem drap fjölda sela með því að takast fangbrögðum
við þá. Eitt sinn hitti hann fyrir rauðhöfðóttan sel, og var
sá miklu verstur viðureignar. Lauk glímu þeirra Jóns og
selsins með því, að selurinn beit nefið af Jóni, og var Jón
eftir það kallaður Jón selsnefur.
Þá segir sr. Jón Norðmann frá dýrategund, sem hann taldi
hafa gengið á eyna áður fyrr, en það vom skrímsli. Og það,
sem meira er, að sr. Jón kann að lýsa þeim. Er þama um
ýmis tegundaafbrigði að ræða, svo sem rokk, en það var
þrífætt skrímsli, stórt og snoðið. Það sló afturfætinum inn
á milli framfótanna og byltist þannig áfram.
Skeljaskrímslið gljáði frá hvirfli til táar og í því hringlaði,
þegar það hreyfði sig.
Loks var svo fímmfætt skrímsli, lítið, mórautt og kafloðið,
en auk þess gengu sagnir um sexfætt og sjöfætt skrímsli.
Tákn þess, að skrímsli væri í nánd, var það, að þá dró
allan mátt úr mönnum.
Eitt sinn var ung stúlka send milli bæja í Grímsey, og þegar
hún kom ekki fram, var hennar leitað. Þegar hún fannst, var
hún nær uppétin, svo að ekki var eftir nema annar fóturinn.
Var það kennt skrímsli.
Grímseyingar
í Grímsey eru nú, árið 1957, um 80 manns heimilisfastir.
Fækkaði íbúunum allört árin eftir síðari heimsstyrjöldina, eða
úr 130 niður í 70, en heldur hefur þeim Qölgað á síðustu árum.
Gera forráðamenn eyjarinnar sér vonir um, að unnt verði að
stinga fótum við frekari fólksflótta úr eynni með gagngerum
endurbótum á samgöngum, hafnarbótum, jarðrækt o. fl. Hefur
nú verið hafizt handa um stórvirkar framkvæmdir í eynni,
svo sem byggingu flugvallar, hafnargerð og jarðrækt. Hafa
eyjarskeggjar fengið stórvirkar vélar til jarðræktar, en hafa
allt fram til þessa varla þekkt annað en handverkfæri.
Um langt skeið hafa 10 býli verið við lýði í eynni, en þau
Vatnsberi í Grímsey. A sumum bœjum varð að sækja vatn
í fötum og bera það alllanga leið. Voru þá notaðar
vatnsgrindur. Þær sjást nú óvíða á íslandi.
heita (talið frá suðri): Syðri-Grenivík, Ytri-Grenivík, Borgir,
Sveinagarðar, Miðgarðar, Sveinsstaðir, Eiðar, Efri-Sandvík,
Neðri-Sandvík og Básar. Sumir þessara bæja eru komnir í
eyði, aðrir hafa skipt um nafn, og enn hafa svo nýbýli risið
upp. Sagnir herma, að flestir hafí bæir orðið 50 í eynni og
íbúarnir 300 talsins.
Aður fyrr var Grímsey klaustra og kirkjueign, og enn
er hún að mestu ríkiseign, en þó á Grímseyjarhreppur
nokkra landspildu, og einnig er nokkur hluti eyjarinnar í
sjálfsábúð.
Byggðin er allþétt vestan til á eynni, og er hún þéttust við
Neðri-Sandvík. Þar er höfnin, og þar er verzlunin og annað
athafnasvæði Grímseyinga.
í Miðgörðum er kirkja, skóli og bókasafn. Þar var löngum
prestssetur, en oft hefur Grímsey verið prestslaus, og enginn
er þar læknir heldur.
Um aldamótin síðustu [1900] voru öll hús í Grímsey úr torfi
og grjóti, en á því hefur orðið veruleg breyting síðustu árin,
og nú hafa flestir komið sér upp steinsteyptum íbúðarhúsum,
en á nokkrum stöðum sjást þó torfbæir ennþá.
Um skeið fór nijög orð af Grímseyingum sem góðum
skákmönnum, enda munu þeir löngum hafa teflt mikið sér
til dægrastyttingar. Þetta orðspor varð til þess, að frægur
amerískur íslandsvinur, Williard Fiske, gaf manntafl á hvert
514 Heima er bezt