Heimili og skóli - 01.02.1942, Page 16

12
HEIMILI OG SKÓLI
þeim um svör. Það er stundum nokk-
uð erfitt og reynir á þolinmæðina, að
svara spurningum barnanna,enundan
þeirri skyldu má enginn víkjast. Og
það er ekki einu sinni nóg. Það verð-
ur að tala við þau, segja þeim frá ein-
hverju og auðga hugmyndaflug
þeirra og orðaforða. Þetta er hin
fyrsta skólaganga þeirra, og ef til vill
dýrmætari og örlagaríkari en nokkur
skólaganga síðar á æfinni.
Venjulega hefir móðirin fleiri
tækifæri til að ræða við börn sín en
faðirinn, enda hefir henni verið sýnd-
ur sá verðskuldaði heiður að kenna
málið við hana og nefna það móður-
málið. En enginn faðir má eiga svo
annríkt, að hann megi ekki vera að
því að taka litla drenginn sinn eða
litlu stúlkuna sína á kné sér stund og
stund og spjalla við þau um daginn
og veginri, segja þeim sögur, æfintýr
eða eitthvað annað, þetta eru bam-
inu dýrmætar stundir, og þetta eiga
einnig að vera föðurnum dýrmætar
og helgar stundir. Það er eitthvað fá-
tæklegt við það heimilislíf, þar sem
foreldrar og börn hittast varla nema
við máltíðir, það er í raun og veru
ekkert heimilislíf.
Þetta er ef til vill einhver alvarleg-
asta hliðin á uppeldismálum kaup-
staðanna. Börnin læra þar ekki móð-
urmál sitt. Faðirinn vinnur utan
heimilisins allan daginn, móðirin
stundum líka, eða þá að hún á svo
annríkt, að hún getur ekki sinnt börn-
um sínum eins og þyrfti. Afleiðingin
verður sú, að börnin læra málið að
mestu hvert af öðru, fátækt og fá-
brotið, og þessi fátækt málsins fylgir
þeim svo alla tíð síðan að einhverju
leyti.
Upp úr þessum jarðvegi vex svo
fátækleg og kotungsleg menning, svo
órjúfanlega er þetta tvennt saman-
slungið: málið og hin andlega menn-
ing. Þegar svo er komið, að meðal-
greind börn á fermingaraldri skilja
ekki merkingu ýmsra hinna algeng-
ustu orða og hugtaka, þá sígur vissu-
lega á ógæfuhlið í þessum efnum.
Hér er engan verið að saka, þessi
þróun er meir ósjálfráð en sjálfráð.
Skólarnir hvorki geta eða mega
ganga lengra inn á verksvið heimil-
anna, en þeir þegar hafa gert, enda er
hlutverk þeirra orðið ærið nóg, hér
er því aðeins um eina úrlausn að
ræða: að heimilin geti aftur orðið
þær traustu uppeldisstofnanir, sem
þau voru, þar sem foreldrar og börn
vinna saman að uppbyggingu þess
litla samfélags, heimilisins, sem er
grundvöllurinn undir menningu og
farsæld þjóðfélagsins.
Nú, er ég hefi virt fyrir mér mannheim-
inn í 60 ár, þá þori ég að fullyrða, að ég sé
enga leið út úr ógöngum veraldarinnar aðra
en þá, er Kristur mundi fara, ef hann tæki
við stjórnartaumunum. — Bernhard Shaw.
Ef vér neyttum þeirrar þekkingar, sem nú
er fyrir hendi, og beztu aðferða, þá myndum
vér geta á einum mannsaldri alið upp kyn-
slóð, sem yrði nálega laus við sjúkdóma,
illvilja og sinnuleysi. En ekkert af þessu
yrði gert án kærleika. Þekkingin er fyrir
hendi, en kærleiksskortur veldur, að hennar
er ekki neytt. — Bertrand Russell.
Sérhvert barn sem fæðist, flytur þau
skilaboð, að guð sé eigi ennþá orðinn von-
Iaus um manninn. — Tagore.