Heimili og skóli - 01.10.1942, Qupperneq 14

76
HEIMILI OG SKÓLI
HANNES J. MAGNUSSON:
Nokkrir þættir um uppeldi og aga
i.
Horft um öxl.
Það hafa mörg og athyglisverð tíð-
indi gerzt í uppeldismálum okkar nú
hina síðustu áratugi, og má skipta
þeirri þróun, er þar hefir átt sér stað,
í tvo höfuðþætti. Ber þar fyrst að
nefna hina sjálfráðu þróun með fjölg-
un skóla og kennara, breyttum og
bættum uppeldis- og kennsluháttum,
og greiðari aðgangi alls þorra æsku-
lýðsins að menntastofnunum þjóðar-
innar. I öðru lagi er svo hin ósjálf-
ráða þróun, er að nokkru hefur mótazt
af áhrifum að utan og að hinu leytinu
af breyttum atvinnuháttum og lífs-
venjum þjóðarinnar.
Tuttugasta öldin hefur verið öld
skólanna og fræðslunnar, og í því efni
hefur hún komið eins og hressandi
vorregn og svalað náms og þekking-
Heilbrigðiseftirlit í barnaskólum er
ekki í svo góðu lagi sem skyldi. Var
því samþykkt áskorun til Alþingis um
að samþykkja frumvarp það til laga
um skóla- og íþróttayfirlækni, sem
flutt var á síðasta Alþingi, að tilhlut-
un landlæknis.
Að lokum var rætt um framkvæmd
kennslueftirlitsins á næsta vetri. Má
telja víst, að þar sem riámsstjórarnir
hafa borið saman ráð sín eftir þá
reynslu, sem þegar er fengin og ráðg-
ast um tilhögun starfsins, þá megi
vænta enn betri árangurs af starfi
þeirra framvegis.
arþorsta fjölda æskumanna, sem áður
voru dæmdir til að lifa andlegu
hungri vegna þess, að þá voru fátæk-
um æskumönnum flestar leiðir lok-
aðar til náms.
Það má telja, að þessi heilbrigða
,þróun fræðslumálanna hefjist með
fræðslulögunum árið 1907. Þá stóð
íslenzk heimilismenning enn á göml-
um og haldgóðum grunni, og með
hinum ungu skólum runnu nýjar
stoðir undir þjóðaruppeldið, er buðu
heimilunum fræðslu og þekkingu.
Þetta var allt eins og það átti að vera.
En svo kemur heimsstyrjöldin 1914—
18 og setur heiminn úr jafnvægi.
Stríðsgróðinn stígur mönnum til höf-
uðsins. Það verður atvinnubylting í
landinu og talsvert stór hluti þjóðar-
innar slitnar upp með rótum. 20. öld-
in, sem byrjaði með svo mörgum von-
um og fyrirheitum, verður að vísu öld
þekkingar og stórkostlegra framfara,
en einnig öld upplausnar og rótleysis,
og með því er ef til vill sögð hennar
mesta harmsaga.
Sumum hefir hætt við að setja þetta
tvennt í samband hvað við annað,
skólana og upplausnina, en slíkt er
hvorki af þekkingu eða sanngirni
mælt. Réttara væri að segja, að þrátt
fyrir starf skólanna hafi skapazt upp-
eldisleg vandamál, sem við ráðum nú
tæplega við. Hefði sú þróun, sem
lagður var grundvöllur undir með
fræðslulögunum 1907, og öðrum svip-
uðum menningarskrefum, fengið að
rM