Upp í vindinn - 01.05.2004, Blaðsíða 53

...upp í vindinn
Mynd 2. Þróun sýrustigs meó tíma. Gögn frá Larbi ofl. 1990.
og sýnið byrjar að þenjast út. Lengdarbreyt-
ing sýnanna er mæld reglulega, ef ákveð-
inni þenslu er náð innan settra tímamarka
eru viðkomandi fylliefni talin alkalívirk. Það
er mjög góð reynsla af þessari aðferð hér á
landi, en vandamálið er að hún tekur 1 ár.
Byggingariðnaðurinn hefur ekki tíma til að
bíða svo lengi eftir niðurstöðum. Því hefur á
undanförnum árum jafnframt verið tekin
upp ný prófunaraðferð sem tekur mun
styttri tíma, en það er prófunaraðferðin
ASTM C 1260. Prófið er nýlegt, það varð
t.d. að ASTM staðli árið 1994. Það hefur
þann kost umfram hefðbundin próf að það
tekur aðeins 16 daga.
Alkalískemmdir
Allt frá því farið var að framleiða íslenskt
sement hefur hættan á alkalískemmdum
vofað yfir sökum þess hve alkalímagnið er
hátt. Ráðstafanir voru gerðar til þess að
sporna gegn alkalívirkni í steypu sem notuð
var í stærri mannvirki, t.d. allar virkjanir,
hafnarmannvirki o.fl. Framleitt var s.k. virkj-
anasement, sem innihélt 25% fínmalað
líparít sem possólana, en einnig var flutt
inn töluvert af dönsku lágalkalísementi.
Ekki var gripið til slíkra úrræða vegna venju-
legrar húsasteypu. Ástæður fyrir því voru
margþættar. Fyrst má nefna aukinn kostn-
að fyrir húseigendur. Einnig var talið að
rakastig í útveggjum væri svo lágt að alkalí-
virkni myndi ekki þróast til tjóns. Þá voru
alkalískemmdir í húsasteypu ekki þekktar
erlendis frá (Flákon Ólafsson, 1992).
Á miðju ári 1979 var brugðist við vandan-
um. Þess var krafist að kísilryk yrði notað í
allt sement, notkun óþvegins sjávarefnis
bönnuð og dregið var úr notkun á alkalí-
virkum fylliefnum. Upp frá því hefur ekki
orðið vart við alkalískemmdir í steypu, sam-
anber ótal úttektir á húsum á höfuðborg-
arsvæðinu (sjá t.d. Bjarni Þórðarson, 1991;
Olafsson, Fl. og Kristjánsson, R. 1992; og
Edda Lilja Sveinsdóttir og Gisli Guð-
mundsson, 1994).
Dregið hefur verið í efa að alkalí-
skemmdir hér á landi flokkist með hefð-
bundnum alkalískemmdum eins og þær
þekkjast erlendis (Ríkharður Kristjánsson,
1985 og 1992). Fremur eru leiddar að því
getur að „alkalískemmdirnar" stafi af frost-
þenslu í alkalíhlaupi og alkalívirkum fylli-
efnum. Því stafi alkalískemmdir hér á landi af
Leggðu rækt við framtíðina
Með miða í Happdrætti Háskólans eflir þú Háskóla fslands
HAPPDRÆTTI
HÁSKÓLA ÍSLANDS
vænlegast til vinnings
53