Mímir - 01.12.2016, Page 98

96
Hvaó er mark-
miðið með
Newspeak?
Tveimur árum áður en Orwell skrifaði 1984
birtist grein eftir hann sem bar titilinn Politics
and the English Language. \ þeirri grein veltir
Orwell fyrir sér tungumálinu (aðallega ensku) og
þróun þess en þær skoðanir sem hann viðrar þar
endurspeglast í Newspeak á margan hátt. Meðal
annars ræðir Orwell um mikilvægi tungumála sem
verkfæri til tjáningar og að ekki megi nota þau
lymskuleqa eða til að koma í veq fyrir huqsanir
(Orwell, 1946).
Tilgangurinn með Newspeak var takmörkun sjálf-
stæðrar hugsunar. Orðaforðinn var því búinn
til með það að leiðarljósi að Flokksmenn gætu
tjáð allar sínar hugmyndir með orðum sem væru
ekki opin til túlkunar almennings (Orwell, 1948).
Orðaforðinn var þó ekki búinn til frá grunni heldur
var hin hefðbundna enska lögð til grundvallar.
Þeir sem unnu að gerð Newspeak fjarlægðu
orð úr ensku sem höfðu ýmist óhefðbundna eða
tvöfalda merkingu (Orwell, 1948). Til skýringar
þessu má taka dæmi sem nefnt er í greininni
The Principles of Newspeak eftir Orwell (1948)
en það er nokkurs konar greinargerð um mál-
fræði og tilgang Newspeak. Þar er talað um
orðið ,frelsi/frjáls‘ (e. free) en það orð var valið úr
hefðbundnu enskunni inn í orðaforða Newspeak
þó það hefði ekki sömu merkingu í hinu nýja
tungumáli. í Newspeak hafði það eingöngu þá
merkingu að vera laus við eitthvað, sjá dæmi 1:
Hundurinn er laus við lýs
(e. the dog is free from lice)
(Orwell, 1948)
Það var sem sagt ekki hægt að nota orðið í póli-
tískum tilgangi lengur eins og að vera pólitískt
óháður (e. politically free). Sennilega hefur
Orwell valið þetta dæmi úr Newspeak vegna