Mímir - 01.12.2016, Qupperneq 144

142
Glíman við
kjarnaspurninguna
tilheyra textinn í M annars vegar og textarnir í W
og K hins vegar mismunandi kvistum í stemmanu,
þ.e. ættarskrá handrita (sbr. Chesnutt 2006:
XV). Enn fremur er þetta orð hapax legomenon,
þ.e. stakorð, i M (sbr. de Leeuw van Weenen
1987: 25), en OA/Ptilfærir fleiri dæmi um það
frá og með síðasta fjórðungi 13. aldar. Senni-
legast er að þetta orð hafi upphaflega verið tekið
að láni úr norsku og flutt til íslands, örugglega
vegna menningaráhrifa sem þaðan streymdu.
E.t.v. mætti stinga upp á því að hér sé um bók-
menntaleg áhrif á 14. öld að ræða, nánar tiltekið
frá riddarasögum eða fornaldarsögum, en þessi
tilgáta krefst frekari athugunar.
Eins og áður hefur verið drepið á tók ein af mikil-
vægustu rannsóknarspurningunum til sögu ís-
lenskrar málræktar. Spurningin er svohljóðandi:
Hvað getur samlífi og samkeppni innlendra orða
og erlendra sagt okkur um íslenska málrækt?
Því fer fjarri að ég haldi fram að líta megi á
þetta fyrirbæri I forn- og miðíslensku sem mál-
hreinsun. Engu að síður ber að hafa í huga að
orðfræðileg málrækt á rætur að rekja til einhverra
upphafslegra þátta í íslenskum orðaforða sem
tengjast aðlögun erlendra og nýrra áhrifa að
innlendum menningarheimi. Það fyrirbæri sem
hér er til athugunar getur varpað Ijósi á slíka
þætti (sjá einnig Sverri Tómasson 1998).
Tíðni orðapara virðist nokkuð breytileg eftir
textategundum. E.t.v. sýna sum orðapör einnig
nokkurn mun í tengslum við merkingarlegt sam-
band á milli orðanna í þeim. Þar sem t.d. dom-
inus og dróttinn eru fullkomin samheiti, sýna
buklari og skjgldr öðruvísi merkingarfræðilegt
samband.