Dögun - 18.01.1946, Qupperneq 5

DÖGUN
5
Aðkallandi verkefni
' %
DÖGUN
Útgefandi:
Sósíalistafélag Akraness.
Ritstjórn:
Axel Eyjólfsson
Magnús Norðdahl (áb.)
Þorvaldur Steinsson
Afgreiðsla:
Baugstíg 11, sími 67 fí,
og Bárug'ötu 18, sími 111
Víkingsprent h.f.
Revkjavík.
Samstarfi neiíað
Alþýðuflokksmenn hafa iðu-
lega haldið því á lofti, að flest
stefnumál sósíalista í lands- og
bæjarmálum væru gömul og ný
baráttumál Alþýðuflokksins.
Ekki skal því neitað, að sósí-
alistar hafa aldrei hikað — og
munu aldrei hika við að taka
nytjamál á stefnuskrá sína og
fylgja þeim fram, jafnt fyrir
því, þótt annar flokkur kunni
að hafa haft þau á stefnuskrá
sinni. Sósíalistar grípa fegins
hendi hvert tækifæri, sem gefst,
til að vinna að aimenningsheill,
og hika ekki við að taka upp
samstarf við andstæðinga sína
um þau atriði, sem samkomulag
næst um. A þeim grundvelli
byggist t. d. hiklaus þátttaka
þeirra í núverandi ríkisstjórn.
Uössu er því miðu.r oftast
á annan veg farið með Alþýðu-
flokkinn. Um leið og andstöðu-
flokkur hans — einkum Sósíal-
istaflokkurinn — býður upp á
samstarf og framkvæmd hags-
munamála alþýðunnar, er Al-
þýðuflokkurinn þeim andvígur.
A annan veg verður ekki skil-
in neitun Alþýðuflokksfélags
Akraness á samstarfi við Sósíal-
ista í bæjarstjórnarkosningun-
um. Allir vita, að sameiginleg-
ur listi verkalýðsins hefði unnið
glæsilegan sigur í þessurn kosn-
íngum og með því tryggt fram-
kvæmd brýnustu hagsmuna-
mála bæjarins á næstu fjórum
árum. Hins vegar fellur ætíð
meira í súginn af atkvæðum,
þegar listar eru margir, og full-
trúasæti geta beinlínis glatazt
af þeim orsökum. Nægir að
benda á síðustu bæjarstjórnar-
kosningar hér, þegar Sjálfstæð-
isflokkurinn náði 5 fulltrúum,
þótt tyeir andstöðulistar hans
hefðu yfir 20 atkvæði meiri-
hluta samanlagt.
Aliir, sem nokkuð fylgjast
með þróun mála hér á Akra-
Sú venja hefur haldist hér,
eins og víðast á landinu, að
rekstrarfé bæjarins er aflað með
útsvörum, skatti á bæjarmenn
eftir tekjum þeirra, og miðað
við það, að allir telji rétt fram.
Nú er útsvarsstiginn á Akra-
nesi orðinn með þeim hæstu á
landinu, sem eðlilegt er, þar
sem framkvæmdir bæjarmáia
hafa rekið á eftir, og þó virðist
sem ríkjandi stefna í bæjar-
stjórn Akraness hafi verið til
þess, að gera eins lítið og
mögulegt hefur verið að kom-
ast af með á" hverjum tíma og
tæplega það, geyma það til
morguns, sem ekki þuyfti nauð-
synlega að gera í dag, svo að
nú bíða verkefnin í knýjandi
nauðsyn þess, að hefjast handa
með stórvirkari framkvæmdir
og kostnaðarsamari en áður
hefur verið, þó að aðeins væri
tekið fyrir það allra nauðsyn-
legasta. Hér skal svo aðeins
minnst á nokkrar nauðsynlegar
f ram k væmdir: áfra m hal c lan d i
hafnar- og bryggjugerð og
vinna ber að lokaðri höfn
og sjógörðum, til að fyrir-
byggja áframhaldandi land-
brot, áframhaldandi og bættri
nesi, vita, að úrslitakostir Al-
þýðuflokksfélagsins voru blá-
köld neitun á samstarfi við sós-
íalista. Af 5 fulltrúum verka-
lýðslistans í bæjarstjórn áttu
sósíalistar að eiga 1, og aldrei
mátti það koma fyrir, að tveir
sósíalistar sætu samtímis í bæj-
arstjórninni (sbr. ákvæðið um
8. sætið.)
Hvort er hér um dæmalausan
barnaskap að ræða hjá fundar-
meirihluta Alþýðuflokksfélags-
ins — eða vill þessi sami flokks-
hluti ekki framgang eingin bar-
áttumála og þeirra mála, sem
stefnuskrá Sósíalistafélagsins
fjallar um?
Sé hið fyrra orsök þessa af-
svars, þá opnast kannske augu
þessara manna, þegar kosninga-
tölurnar birtast, en um hið síð-
ara eiga kjósendur heimtingu á
svari fyrir kosningar.
En þeir verkalýðssinnar, sem
hingað til hafa fylgt Alþýðu-
flokknum við kosningar, en
einskis voru spurðir af forráða-
mönnum Alþýðuflokksfélags
Akraness, þegar hafnað var allri
samvinnu — þeir svara við
kjörborðið 27. janúar n. k. og
lcjósa C-listann.
gatnagerð bæjarins, skolp-
leiðslu og vatnsleiðslu, og
ef til vill að leggja aðra aðal-
vatnsæð frá Akrafjalli til bæj-
arins, a.m.k. ef reynslan verð-
ur sú sama hér og annars stað-
ar um ónýti tréröranna, bygg-
ingu barnaskóla, gagnfræða-
skóla og húsmæðraskóla. Og tel
ég það merkilegt skipulags-
leysi að gagnfræðaskóli byggð-
ur fyrir 3 árum skuli þegar vera
orðinn alltof litill og óhæfur til
að gegna því verkefni, sem hon-
um var ætlað í náinni framtíð .
Verkamannaskýli, barnaleik-
vellir, dagheimili barna og elli-
heimili er einnig knýjandi
nauðsyn, og sömuleyðis þarf að
veita styrki til félaga, sem
vinna að uppeldi og menningar-
málum, eins og t.d. til íþrótta-
félaganna, skátafélaganna,
söngfélaga o.fl.
Auk þess liggja fyrir aðrar
framkvæmdir, sem ættu að
borga sig í rekstri, þó að stofn-
kostnað þurfi að leggja fram,
eins og t d. bæjarkerfi rafveit-
unnar, sem þarf að auka og
grafa niður í göturnar, þvotta-
hús þarf að byggja, mjólkur-
vinnslustöð og samkomuhús
eða félagsheimili, kaupa vinnu-
vélar o.fl.. Já, það lýtur út fyr-
ir að útsvörin eigi eftir að
hækka að mun ennþá, þó að-
eins helmingur af þessu yrði
framkvæmdur, eða í fram-
kvæmd, á næsta kjörtímabili.
Stefna C-listans, lista só'síal-
ista og óháðra, í bæjarmálum
er því sú, að bærinn taki í sín-
ar hendur arðbæran atvinnu-
rekstur, til að létta undir með
bæjarbúum við útsvarsgreiðslur,
auka atvinnu í bænum og til
að vinna að því, að þessar og
fleiri nauðsynlegar framkvæmd-
ir verði mögulegar.
Akranes á afkomu sína undir
framkvæmdum sjávarútvegs-
málanna; um það deilir enginn;
og ef sjávarútgerðin bregzt, ef
ekki borgar sig að gera út skip
til fiskiveiða, þá er bæði Akra-
nes og landið í heild gjald-
þrota. En meðan einhver arður
er að útgerð, þá lifa þau kaup-
tún og kaupstaðir bezt, sem
hafa fle'st og bezt framleiðslu-
tækin og sem fjölbreyttastan
og fullkomnastan útbúnað hafa
til að hagnýta aflann.
Niðursuðuverksmiðja, og þar
með fullkomin lýsis- og fiski-
mjölsverksmiðja á Akranesi er
því aðkallandi nauðsyn, um
leið og vélbátaútvegurinn er
aukinn og togaraútgerð hafin
með nýtízku togurum. Bæjar-
félagið á fyrst og fremst að reka
stórvirka útgerð hér á Akra-
nesi, og það er merkileg hugs-
unarvilla bæjarstjórnar að bæj-
anitgerð skuli ekki vera þegar
hafin, þar sem nú borga ein-
staklingar allt að 50—90% af
arði í tekjuskatt af útgerðinni
til ríkisins, sem bæjarútgerð
losnar við að greiða, svo að arð-
ur af bæjarútgerðinni er mikið
meiri til bæjarins en arður af
útgerð einstaklingsins. Ég segi
aðeins hugsunarvilla, því að ég
hefi álitið, að hvaða flokki, sem
bæjarfullltrúar fylgja, þá geri
þeir í þessum málum eftir sínu
bezta viti, en svipti ekki af
ráðnum hug tugþúsundum
króna úr bæjarsjóði.
Enginn má þó skilja þessar
línur þannig, að á nokkurn hátt
sé stefna okkar að torvelda
einstaklingsframtakið í þessum
málum, heldur ætti fremur að
stuðla að því. Það er gcfið mál
að því meiri atvinnurekstur
því betra. En þó að tímarnir
eigi eftir að breytast, þá á bæj-
arfélag'ið engu síður að geta
þénað á útgerð en einstakling-
urinn. Nú þegar ætti því að
hefj^st handa, meðan tækifær-
in bjóðast og festa kaup á 2—3
togurum, vinna að undinbún-
ingi og byggingu slíkrar verk-
smiðju sem að framan greinir,
kaupa 2 stóra vélbáta til að
tryggja verksmiðjunni vinnslu
og um leið að hefja byggingu
á nauðsynlegum starfstækjum
í landi til útgerðarinnar.
Þegar togararnir eru komnir
er gefið tækifæri á því að hefja
verzlun á byggingarefni, kolum
og öðrum nauðsvnjavörum eft-
ir því, sem henta þykir á hverj-
um tíma, og það yrði jafnvel
nauðsynlegt, til að tryggja
skipunum arðbæran flutning til
landsins á heimleið úr sölutúr-
um.
Nú er í þinginu frumvarp
um mjög hagkvæm lán, til bæj-
arfélaga, um kaup á fram-
leiðslutækjum sjávarútvegsins,
eins og t.d. á togurum og vél-
skipum og til að koma upp
verksmiðjum, svo að mikil lík-
indi er til þess, ef frumvarp
þetta nær fram að ganga, að
bærinn þurfi ekki að afla sér
stórfelldrar lána, auk þessa, til
að kljúfa stofnkostnaðinn.
Hans Jörgensson