Þingey - 19.12.1945, Side 4

6
ÞINGEY
Húsavík, 19. desember 1945
ÞINGEY
— MÁNAÐARBLAÐ —
Utgefendur:
Sósíalistafélögin í
Þingeyjarsýslu
Ritstjórar og ábyrgðamenn:
Páll Kristjánsson,
Valdimar Hólm Hallstað
Afgreiðslumaður:
Jóhannes Guðnason
VerS kr. 6 árgangurinn
70 aura blaðið í lausasölu.
Utanáskrift blaðsins er:
Mánaðarblaðið Þingey, HÚ9avík
Prentsmiðja Bjórns Jónssonar h.f.
Akureyri.
Kosningar
Seint í janúar næstkomandi
verður gert út um það hverjir
verða skuli í stjórn Húsavíkur-
hrepps næstu fjögur ár. Þá verð-
ur líka afráðið hver verða skuli
stefna þeirrar stjórnar, sem með
völdin fer. Þó að miklu skipti
hvaða einstaklingar verða í
hi'eppsnefndinni, þá skiptir hitt
þó meiru, hvaða stefna í mál-
efnum þorpsins verður ráðandi.
Það er á valdi kjósendanna að
ákveða um það. Kjósendurnir
verða því með rólegri athugun
en þó fullri alvöru og ábyrgðar-
tilfinningu að hugleiða þetta
grundvallaratriði. Spurningin er
þessi: Hvaða tökum á að taka
málefni þorpsins á næsta kjör-
tímabili?
Eins og stefnuskrá Sósíalista-
félags Húsavíkur sýnir, þá er
það skoðun sósíalista, að ger-
breyting þurfi að verða á næstu
árum í atvinnu- og menningar-
málum þorpsins. í sambandi við
þessi mál þýða engar röksemd-
ir sem þær, að við þá atvinnu-
háttu, sem eru, hafi menn búið
hér og vegnað vel. Því að hvað
sem um það má segja þá horfir
málið við á þessa leið eins og
nú er komið: Annaðhvort verð-
ur staðurinn að komast jafnlangt
og þeir staðir, sem lengst eru
komnir í þessu landi, hvað snert-
ir tækni og afkomuskilyrði. eða
hverfa úr sögu byggðra staða.
Þetta er svo augljóst, að það er
að gera mönnum rangt til að
telja upp röksemdir fyrir slíku.
Af þessu má ljóst vera, að ein-
mitt nú gerist þess meiri þörf
en nokkru sinni, að hver og einn
kjósandi geri sér ljósa þá á-
byrgð, sem því fylgir, að ganga
að kjörborði. Hver sá, er það
gerir, skyldi glöggva sig eftir
beztu getu, bæði á fortíð og
framtíð. Hvar í fortíðinni er að
finna rætur þess ófarnaðar, sem
nú þjáir Húsavík atvinnulega?
Þættir Dm lamÞ
búnaöarmái.
Framhald af 3. síðu.
tala, sem stjórn Búnaðai-félags
íslands og Framsókn reiknar
með — það kom bezt í ljós með
9.4% eftirgjöfinni á sex-manna-
nefndarverðinu haustið 1944,
sem þessir herrar framkvæmdu.
Hið sama var bak við, er þeir
höfðu það fram, að leggja veltu-
skatt á landbúnaðarvörur og
mynda með honum svonefndan
búnaðarmálasjóð og ætla svo að
verja honum til að byggja mil-
jónahús yfir staifsemi sína í
Reykjavík, og fjandskapast nú
gegn þeirri hugmynd að búnað-
arsamböndin fái þetta fé til af-
nota, svo þau geti, t. d. ráðið sér
fasta ráðunauta til að leiðbeina
bændum — en það hafa þau
fæst getað sakir fjárskorts.
Mundi slíkt þó allmiklu nauð-
synlegra, emð hliðsjón af þeim
miklu framkvæmdum, sem nú
ei'u víða að hefjast í sveitunum.
Enn er hin sama pólitíska
vísitala á bak við kröfurnar um
„löggildingu“ stéttarsambands
bænda og síður „Framleiðslu-
ráðs“ til þess að ákveða eitt
saman — án nokkurs eftirlits af
hálfu ríkisvaldsins eða sam-
Mundi okkur ekki holt að losna
að fullu við áhrif þess flokks,
Framsóknarflokksins, sem lengi
hefir verið hér ráðandi, og vissu-
lega hefir látið sér um annað
annara en það að byggja upp
við sjávarsíðuna. Og nú er þessi
flokkur því vonlausari en áður
til þrifaverka, að nú rekur hann
á landsmælikvarða þá endemis-
legustu pólitík, sem nokkur
flokkur hefir rekið, einskonar
nýlendupólitík gagnvart Húsa-
vík og leitast við að sjá svo um,
að hér yrði sem minnst um þær
breytingar, sem leitt gætu til
framfara og sjálfstæðis fyrir
staðinn.
Hver kjósandi, sem um þetta
hugsar í alvöru mun glöggva sig
á því, að þeir mepn eru ekki væn
legir til forustu fyrir staðinn,
sem lent hafa þar á hinu póli-
tíska skákborði, að þeir gerast
þjónustumenn þeirra hagsmuna,
sem andstæðir eru hagsmunum
Húsavíkur.
Húsavík á að vera sjálfstæð-
ur staður og hafa sjálf með hönd
um sín eigin málefni. Staður
með blómlegu og öflugu atvinnu
lífi, er ekki þai'f að vera upp á
aðra kominn né til annax-ra að
sækja styrk og forsjá sinna mál-
efna, nema að svo miklu leyti
sem slíkt leiðir af eðlilegum og
heilbrigðum samskiptum í nú-
tíma þjóðfélagi.
komulags við neytendur um af-
uiðaverðið, en þær kröfur munu
þær fjarstæðustu, sem nokkurn-
tíma hafa komið fram í íslenzk-
um stjórnmálum á síðari árum
og heil stétt á að teljast standa
að, og er þá mikið sagt. — Það
þarf ekki nema hugsa sér hlið-
stæðar kröfur settar fram af öðr-
uin stéttum til þess að sjá, hve
hér er lagt út á hála braut. —
Það hefði til dæmis verið nógu
þægilegt í haust fyrir sjómenn-
ina á kaupskipaflotanum, að
komin hefðu verið lög um það
að stjórn stéttarfélags þeii'ra
væri eini'áð um það, hvaða kaup
sjómönnum væri greitt.
Þá virðist og sjálfsagt eftir
sömu forsemdum, að „löggilda“
Alþýðusamband Islands til þess
að vera einrátt um það hvaða
kaup meðlimir þess skulu fá
greitt. — Sér nú ekki hver heih
vita maður, sem ekki er star-
blindur af pólitísku ofstæki, að
hér er stefnt út í ófæru. Ekkert
ríkisvald getur löggill þannig
einstök „ríki í ríkinu.“
Hitt er allt annað mál, þó að
hvaða stétt sem er krefjist þess
að ríkisvaldið skipti sér sem
allra minnst af sérmálum henn-
ar og hún á þann hátt fengið sem
mest vald yfir þeim.
Ef bændur sjálfir eða samtök
þeirra vilja fá öll ráð yfir af-
urðasölunni, þá eiga þeir að
heimta að hið opinbera hætti
sínum afskiptum, en ekki að
fara fram á neina löggildingu
stéttarsambands síns eða fram-
leiðsluráðs.
En hvort það, að ríkisvaldið
hætti nú að skipta sér af þessum
málum væri æskilegt fyrir ís-
lenzka bændur og þjóðina í
heild, skal ósagt látið.
Fi'á mínu sjónarmiði eru ýms-
ir gallar á núgildandi lögum um
búnaðarráð og eins því, hvern-
ig þau eru framkvæmd — á ég
þar við sumt í niðurgreiðslufyr-
irkomulaginu, en mundi ekki,
þrátt fyrir þessa galla, það vera,
að fara úr öskunni í eldinn, að
sleppa þessum málum lausum
nú í hendur stéttarsambands
bænda, eins og það er skipidagt
eða óskipulagt enn. Til starfa og
forráða í þessu sambandi virð-
ast líka hafa valist menn, sem
sakir pólitísks ofstækis og al-
gerðrar fávisku um það, hvern-
ig á að byggja upp fagleg stétt-
arsamtök innan þjóðfélagsins,
eru til þess eins líklegir að valda
bændum tjóni og álitshnekki
meðal annarra stéfta. Það, að
eitthvert fyrsta verk þessarar
stjórnar skyldi vera það, að
ganga frá frumvai'pi um sölu-
stoðvun landbúnaðarvara, gefur
heldur ekki góð fyrirheit um
skynsamleg vinnubrögð. Bænda-
stéttinni ríður ábyggilega á ein-
hverju meir en því að stofna til |
hai’ðvítugra deilna við neytend-
urna í landinu — að óþörfu.
//.
Þétfbýti —- strjálbýli —
„Fyi'ir nálega 10 árum síðan
þóttu það skýjaborgir einar að
tala um stofnun þéttlxyggðra
býlahverfa, sem stofnuð yrðu að
einhverju leyti og starfrækt með
samvinnusniði. Þeir sem það
gerðu voru stimplaðir senx bylt-
ingamenn, hættulegir eðlilegri
þróun. Forgöngumenn í búnaðar
háttum voru þessari hugmynd
þá flestif andvígir, ef ekki beint
fjandsamlegir. Nú virðist svo
skipt um að almennt sé litið svo
á, að allt landbúnaðarstarf sé
lítilsvirði, hálfgert kák, nema
ráðist sé í framkvæmdir á félags
legum gi'undvelli — að bygg-
ingahverfi verði reist eftir föstu
fyrii'framhugsuðu kerfi.“
Þetta er ekki tekið upp úr
neinum kommúnistabæklingi
heldur er það sjálfur búnaðar-
málastjórinn, af náð „Framsók-
ar“, hr. Steingrímur Steinþórs-
son, sem viðhefur þessi ummæli
í búnaðarritinu (56 árg. bl. 31).
En hverjir voru það sem fyrir
einum áratug síðan eða meir,
töluðu um það, að koma þyrfti
upp þéttbyggðum býlahverfuxn
með samvinnusniði, eftir fyrir-
framgerðri áætlun og voru stimpl
aðir hættulegir byltingamenn
fyrir? — Það vora kommúnist-
ar.
Engir aðrir en við, sem þá
stimpluðum okkur undir merki
þess flokks héldum fram slíkum
sjónarmiðum.
r
A annan áratug höfum við
haldið fram samfærslu byggð-
anna, og höfum verið stimplaðir
óbótamenn fyrir, jafnvel sagt að
fyrir okkur vekti ekkert nema
„gereyðing íslenzkra byggða“
(sbr. Bóndann 14. apríl 1944).
En nú viðurkennir hr. St. Stþ.,
að sjónarmið okkar hafi unnið
svo á, að almennt sé litið svo á
að allt landbúnaðarstarf sé lítils-
virði, hálfgert kák, nema í'áðist
sé í framkvæmdir á félagslegum
grundvelli — að byggðahverfi
verði reist. Það er mikils virði
að fá þessa viðurkenningu. —
En hr. St. Stþ. segir meira í
„þessari gömiu grein“. Um þá
menn, sem segja að ekkert býli,
sem nú er byggt megi fara í
auðn, lætur hann þessi orð falla:
„Þeir eru nokkurs konar nátt-
tröll, sem dagað hafa uppi, og
vilja ekki skilja hvers fólk, sem
landbúnað vill stunda krefst
eins og nú háttar“. Og búnaðar-
málastjórinn heldur áfram:
„Ilvert býli verður framvegis að
geta sótt jarðar-gróður á ræktað
land, verður að hafa vegarsam-
band, síma, rafmagn og fleiri
slík gæði, svoð að fólk vilji og
geti sinnt búskap. En takmörk