Helsingjar - 01.07.1943, Síða 35

Helsingjar
17
rænt og enginn veit, hversu mik-
ið hefur verið brotið og eyðilagt
í styrjöldum. Þetta, sem hér er
eftir, eru þar að auki mikið eft-
irlíkingar, sem liægt hefur verið
að móta upp eftir höggmyndum,
sem flutt hafa verið burtu.
Litlu síðar stöndum við fyrir
framan allstórt líkneski ur skín-
andi hvítum marmara.
— Hérna höfum við þó ósvik-
ið grískt Iistaverk“, segir gamli
maðurinn og það bregður fyrir
sigurbrosi á andliti lrans.
Þetta er höggmynd af Pallas
Aþenu. Lítið þið á! I lófa henn-
af stendur svolítil myndastytta
af sigurgyðjunni Nike.
Höggmynd þessi er dásamlegt
listaverk. Mér virðist hún frekar
vera lifandi vera en stein-
gervingur. Þótt klæðin, sem luin
ber, hylji allan líkamann, þá
hylja þau ekki hinn undurfagra
vöxt hennar. Það er líkast því,
sem þau séu gegnsæ. Gríska and-
1 itsfal 1 ið leynir sér ekki, nefið
mikið, beint og fagurt og stríðs-
hjálmurinn, sem hún hefur á
höfðinu, situr svo ofarlega, að
liátt og þróttmikið ennið er
óhulið. (En það eru þó ef til vill
augun og andlitsliturinn, sem
afhjúpa listaverkið).
Gamli maðurinn tekur aftur
til máls:
— Höggmynd þessi túlkar svo
ótrúlega margt í sálarlífi Forn-
Grikkjanna. Hún túlkar til-
beiðslu þeirra á allri fegurð —
fegurð, sem Jreir seiddu fram í
dagsljósið með hinum ódauð-
legu meistaraverkum sínum. Þar
vex saman í eina heild sálarlíf
þeirra, listin og guðdómurinn
sjálfur. Að þessu athuguðu er
hægt að skilja hversu mikið
hrun jrað var fyrir þjóðina, þeg-
ar allt það, sem henni var hjart-
fólgnast, var lagt í rústir einmitt
hér á þessari hæð. Hér voru
guðirnir, hér voru listaverkin
og hin helgu hof. Og hér leitaði
þjóðarsálin athvarfs í blíðu og
srtíðu. Skiljið þið? herrar mínir!
Ég býst ekki við að Jrið skiljið
þetta til fulls, en Jrið getið hugs-
að til Jress síðar, — segir öldung-
urinn.
Við göngum út úr höggmynda-
safninu.
Er gröf Sókratesar ekki ltér
einhversstaðar nærri? spyr ég.
Gamli maðurinn lítur niður
í dalverpið fyrir neðan og bend-
ir þangað með prikinu sínu.
Gröfin hans Sókratesar er ein-
hversstaðar Jrarna niðri í dal-
verpinu, — segir hann. — Lík-
lega er hún höggvin inn í klett-
ana. En ég vil segja ykkur það
sem ég réttast veit. Það eru svo
margar sagnir til um gröfina þá,
að ekkert er hægt að fullyrða um
hvar hún er, en ef Júð viljið, Jrá
get ég rölt með ykkur og sýnt
ykkur fleiri en eina og fleiri en
tvær grafir, sem sagt er um, að
2