Alþýðublaðið - 21.04.1926, Blaðsíða 2

2
-v

ALÞÝÐUBLAÐID
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
kernur út ú hverjum virkuni degi. ►
< Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við j
< Hverfisgötu 8 opin írá kl. 9 árd.
J til kl. 7 síðd.
\ Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
\ 9 */2 —10*/2 árd. og kl. 8—9 siðd. j
| Simar: 988 (aigreiðslan) og 1294 j
1 (skrifstofan). j
) Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á j
< mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
; hver mm. eindálka.
< Prentsmiðja: Aljjýðuprentsmiðjan i
; (í sama liúsi, sömu simar).
Ilplngi.
Neðri deild.
Kosningarréttur og kjorgengi til
bæjarstjórna og Tireppsnefnda.
í gær var jrar lengst rætt um
frumv. um kosningar i málefnum
sveita og kaupstaða. Hafði ailshn.
klofnað um breytingatill. sinar, og
bar Jón Baldv. róttækar breytinga-
till. frarn sér í lagi, en hinir nefnd-
armennirnir nokkrar smærri
breytingar. Fyrsta breyt.till. Jóns
Baldv. var að menn öðlist kosn-
ingarrétt og kjörgengi tii bæjar-
stjórna og hreppsnefnda 21 árs
í stað 25 ára aldurslágmarksins.
Sýndi hann fram á, að breyting
pessí er ba;ði heppileg og í sam-
ræmi við önnur réttindi fullveðja
manna, [rví að 21 -árs er körlum
leyft aö kvongast og j>á verða
menn fjárráða og mega taka að
sér hvern atvinnurekstur, sem veva
skal, svo að t. d. getur 21 árs
gamall maður tekið við forstöðu
togaraútgeröar, hve stór, sem hún
er, og hve margir, sem Jteir svo
eui, er vinna við j)á starfrækslu.
. Á 22. ári geta menn oröið kenn-
arar og jafnvel skólastjórar stórra
barnaskóla. Þá hafa og flestir aðr-
ir en háskólanemar notiö jreirrar
skólafræðslu, sem þeir öðlast. Enn
fremur benti hann á, að á' j)eim
aldri fari flestir meira eftir mál-
efnum en mönnum, og ætti jrað að
vera aðalatrióið við kosningar, og
að á jreim aldri eru margir jafn-
vel hve áhugasamastir um almenn
mál. Þá rninti hann á dæmi ann-
ara jrjóöa, er séu alls ekki eftir-
bátar vor íslendinga, en hafa tekið
upp almennan kosningarrétt frá
21 árs aldri. P. Þ. var j)essari til-
iögu fylgjandi og benti á, að ekki
sé mannsæfin svo löng, að rétt sé
aö stytta jrann tíma með lögum,
sem mönnum er gefinn kostur á
aö hafa áhrif á opinber mál, en
J. Kjart. mælti á móti og póttist
jafnvel heldur vilja lækka aldurs-
markið til alpingiskosninga. Það
lá sem sé ekki fyrir að pessu
sinni. Annars verður gaman að
sjá, hvort hann fer að berjast
fyrir j>ví máli. Hann hélt pví fram,
að eldri mennirnir væru gætnari
og j)ví betri kjósendur en hinir
yngri; en Jón Baldv. sýndi fram
á, að ekki er meiri trygging fyrir
heppilegum úrslitum landskon-
inga, pó að eingöngu 35 ára fólk
hafi par kosningarrétt, heldur en
peirra kosninga, sem yngri menn
taka pátt í. — Þrátt fyrir pað,
pótt fá rök kæmu fram gegn
iillögunni, veiítist p.ngmönnum
auövelt að rétta upp hendurnar
gegn henni, hvað svo sem öllum
röksemdum eða sanngirni leið, og
var hún feld með 16 atkv., en
6 voru með henni. - Önnur brtill.
J. Baklv. var sú, að rnenn missi
ekki kosningarrétt né kjörgengi í
bæja- eða sveita-stjórnir söhum
• pegins sveitastyrks. J. Kjart. hélt
pvi fram, að^ margir færu á sveit
vegna leti og ómensku (og munu
ýmsir hafa virt pað til vorkunnar,
pó að honum væri sú ástæða
skiljanlegust, svo lengi sem hann
'hefir verið undir áhrifum ,,Mgbl“),
en hins vegar benti Jón Baldv.
honum á að lesa skýrslurnar um
orsakir pess, að menn lenda á
sveit. Þar væri j)að að eins tal-
inn mjög lítill hluti styrkþega,
sem fengi styrk vegna leti. Nokk-
uð margir lentu að visu á sveit
vegna óreglu, en langflestir sök-
um heilsuleysis, og aörir végna
elli, atvinnuleysis eða ómegðar.
Fjöldinn ætti alls ekki að gjalda
fárra. Þá væri betra, að sveita-
stjórnirnar létu svifta hina fáu
raunverulegu letingja fjárforra;ði,
ef juer vildu beita pví vopni, og
par með mistu þeir menn kosning-
arrétt og kjörgengi sanrkv. frv. ;—
P. Þ. var á nróti þessari brt. og
sagöi m. a. á þá leiö, að sumum
gömlum niðursetningum væri
sama um kosningaréttinn. Jón
Baldv. benti honum á, að hinir
ættu ekki að gjalda nokkurra
manna; þar eð margir heföu eins
mikinn áhuga á kosningum, þó að
þeir hafi orðið að þiggja sveitar-
styrk. — Hvað sem allri sanngirni
leið, lögðu 17 jnngmenn hönd að
því að fella þessa réttarbót, en
6 voru með henni. — Þá flutti Jón
Baldv. þá 3. aðal-breyt.til!., að
það ákvæði frv. félli burt, að kjör-
stjórn úrskurði um kjörgengi til
bæjarstjórna og hreppsnefnda og
í borgarstjóra- eða bæjarstjóra-
stöðu. Hefir áður verið vikið að
því hér í blaðinu, hve slíkt ákvæði
gæti verið varhugavert. M. a.'
benti Jón Baldv. á, að ekki hefir
þótt rétt að ieggja slíkt vald í
hemlur kjörstjórna við alþingis-
kosningar, enda hefði slíku valdi
oft verið misbeitt erlendis, t. d.
m ð yfirskins-málshöfðunum gegn
frambjóðendum og ýmsum þeirra
jafnvel verið varpað i fangelsi
að ástæðulausu. J. Kjart. kvað
„miklu þægiiegra“ að leyfa kjör-
stjórnunum að úrskurða. Það
gæti sparað kosningar. Jón Baldv.
kvað j)að satt, að verið gæti þægi-
legra fyrir valdaflokkana, að bola
andstæðingi frá á jiennan hátt, en
að eiga á hættu að hann yrði
kosinn, en jrar eö afturhaldið
hefði nú um stund náð s\'0 miklu
valdi í landinu, sem raun væri
á, |)á veitti ekki af að setja
tryggar skorður gegn misbeitingu
af völdum þess. M. Guðtn. kvað
hann meina íhaldið. Jón Baldv.
hafði ekkert við þá skýringu hans
að athuga, að íhald og afturhald
væri hið sama. Þá sýndi hann
fram á, að öliklegt væri, að
nokkrir menn Jéku sér að því að
teíla ókjörgengum mönnum fram
til kosninga, því að mikil hætta
væri á, að við það kæmu þeir
færrum að, ef endurkjósa þyrfti
í stað þeirra manna. — Þessi till.
var einnig feld með 14 atkv. gegn
3. — Sú tillaga J. Baklv. náði þó
samþykki (14 atkv. gegn 10), að
bæjarfulltrúa skuli kjósa á þriggja
ára fresti og j)á helming þeirra
í senn. Sú breyting er til þess
gerð, að hinn raunverulegi meiri
hluti á liverjum staö fái völdin
sem fyrst í sínar hendur.. — 1
frv. er ákveðið, að hreppsnefnd
skuli kosin níeð hlutfallskosningu,
ef svo margir kjósendur krefjast
þess, sem þarf til að koma að
einum manni. Þetta ákvæði
reyndu þeir Árni og P. Ott. að
fella burtu, en tókst ekki. Voru
7 með till. þeirra, en 15 á móti.
Benti Jón Baklv. þeim á, að þetta
ákvæði væri einmitt sérstök vörn