Alþýðublaðið - 20.02.1920, Blaðsíða 2

2
ALPÝÐUBLAÐIÐ
unina, hvað annaö er þá hægt
að taka til bragðs, en heimta að
ríkið taki x taumana?
Hvernig er um síldarverzlunina
S ár? Allir vita, að síldarkaup-
mennirnir og útgerðarmennirnir
hafa nú vel flestir tapað á henni,
mörgum miljónum samtals, vegna
Jess að þeir voru svo vitgrannir,
að selja hana ekki á meðan þeim
buðust rúmar 90 krónur fyrir
tunnuna og vís var stórgróði á
útveginum. Nú er síldin fallin
niður úr öllu valdi, víst niður í
40 kr. tunnan. Þeirra sjötta skiln-
ingarvit, hin stjórnlausa brall-
löngun, þrátt fyrir vissu um á-
gætan hagnað, ef síldin hefði
verið seld, hafði sagt þeim að
síldarverðið færi upp í 100 kr.
tunnan. En eigum við líka að láta
lcyit liggja, að kaupmennirnir hafi
tapað þannig fyrir landið mörg-
um miljónum, vegna óstjórnar á
þessum atvinnuvegi? Eigum við
ekki að heimta, að löggjafarvaldið
sjái um, aö slíkar aðfarir geti
ekki átt sér stað aftur? „Það
kemur engum við“, segir Vísir og
Mgbl., kaupmenn eru „einstak-
lingar', öðru máli hefði vérið að
gegna, ef landið hefði haft á hendi
síldarverzlunina og gert slíkt hið
sama. Útflutningsnefndin gerði
reyndar aidrei annað eins, og varð
þó fyrir eftirminnilegum árásum
af Vísis hálfu.
Hverjar eru afleiðingar síldar-
bralls þessara margdýrkuðu aug-
lýsingablaða átrúnaðargoða, kaup-
mannanna? Ekkert er líklegra nú
en þetta heimskulega brall hafi í
íör með sér, að sildarútvegurinn,
.sem gefið hefir þúsundum manna
atvinnu á sumrin, dragi inn segl-
in eða hætti alveg um stund.
„Einstaklingarnir", kaupmenn og
útgerðarmenn, hafa eyðilagt hann
og sig. En með því hafa þeir
eyðilagt eina aðalbjaigráðalind
landsins um langan tíma. Kemur
það engum við?
Bankarnir hafa sett fast svo
mikið fé í þennan atvinnuveg, að
þeir verða nú, þegar tapið skeilur
á, að skera við nögl sér fé til
allra landsþarfa. í öðru eins húa-
næðisleysi, eins og nú er í Rvík,
er næstum ómögulegt að fá húsa-
byggingalán, þó að yfirfljótandi
trygging sé á bak við. Það er
ráðsmenska „einstaklinganna', sem
er þess valdandi, að menn geta
nú varla fengið þak yfir liöfuðið,
og að allar stærri framkvæmdir
leggjast sennilega í dá og yfir
vofir alment atvinnuleysi. Kemur
það engum við? „Það keinur eng-
um við“, segir Vísir og Mgbl.,
kaupmenn og útgerðarmenn, sem
stjórna síldarútveginum, eru „ein-
staklingar*. Þeir mega stjórna
honum illa og tapa. Almenningur
á ekki að skifta sér af því.
En hverjum kemur þetta meira
við, en almenningi, sem lifir með-
al annars á þessum atvinnuvegi
og verður fyrir barðinu á dýrtíð-
inni og atvinnuleysinu, ef hann
eða aðrir atvinnuvegir ganga illa?
Við getum víst allir — nema
kaupmannaliðið, Vísir og Mgbl. —
orðið sammála um þetta. Allir at-
vinnuvegir landsins eru samfeld
heild, sem við verðum að sjá um að
séu í sem beztu lagi, ef almenn-
ingi á að líða vel. Þar höfum við
allir sameiginlega hagsmuni, hvort
sem við erum sjómann eða dag-
launamenn, iðnaðarmenn eða starfs-
menn þess opinbera eða einstak-
lingar. Við eigum ekki að þola
óstjórn á atvinnuvegunum. Stjórn
þeirra er opinbert mál, hvort held*
ur sem þeir eru reknir af þjóð-
inni sjálfri, samvinnufélögum eða
„einstaklingum". Alveg eins og
við höfum í stjórnmálunum horfið
frá einveldisstjórn og fengið lýð-
stjórn, eins hverfum við frá ein-
veldisstjórn á atvinnuvegunum og
heimtum eftirlit þjóðarinuar með
atvinnurekstri einstaklinganna. Sé
óstjórn á einum eða fleirum at-
vinnuvegum, verður löggjafarvaldið
að taka í taumana. Atvinnurekend-
urnir eru i rauninni embættismenn
okkar, þó að laun þeirra séu ekki
fast’ kaup.
Ef við látum „einstaklingana“
afskiftalaust og eftirlitslaust bralla
með undirstöðu allrar framleiðslu
landsins, þá getum við búist, við
því, að þeir setji landið á höfuðið
þá og þegar, og þar með eru allir
landsmenn dottnir i þann brunn,
sem hægt hefði verið að byrgja.
Umvöndun Vísis og Mgbl. yfir
verzlunarrekstrinum nær ekki
Iengra en til landsverzlunarinnar.
En hvað sem annars hefur verið
hægt að segja um hana, hversu
margfalt betur hefir hún þó ekki
verið rekin heldur en t. d. síldar-
verzlun „einstaklinganna“. Þar
Aug'lýsingar.
Auglýsingum í blaðið er fyfst
um sinn veitt móttaka hjá Ovfi’
geir Jónssyni bókbindara, Lauga-
vegi 17 (bakhús). Sími 286 og &
afgreiðslunni á Laugavegi 18 b.
Auglýsingaverð í blaðinu kr*
1,50 cm. dálksbr.
hefðu kaupmannablöðin g0ta®
stungið á kýlinu.
Alþýðuflokkurinnn mun í^at
telja skyldu sína, að hafa eftirlit
með atvinnurekstri „einstaklingá
sem landsins. Það mál kemujr
öllum við.
Hcðinn Valdimarsson.
Ii dapn 09 vogii.
Koll bullinn úr Jakob Möllcf
mun sfðar vfsað heim til föður*
húsanna, með hans eigin orðuun>
Annars má merkilegt heita,
slfkt skuli vera koraið úr kolli al-
þingismanns, þar eð sama hljóð
er í þvf og fótasparki.
PingmannafjölgUD Reykj**
víkur er til annarar uraraeðu f
neðri deild í dag. Þá mun komá
í tjós hinn rétti litur hinna hátt-
virtu. Líklega standa þingmcno
Reykjavíkur sig hraustlega °S
hopa hvergi, eila eru þeir verfi
en trébútar á þingi.
Ró að menn segi, að svo OS
svo margir Reykvíkingar sétt
ko'snir á þing í öðrnm kjðr*
dæmnm, þá íiafa málefni bæj*
arins ckki gagn af þessnm þing-
mönnum þegar til kemur. Peir
eru kosnir af ntanbæjar kjóí*
endnm, og verða að líta á þeirr*
vilja, til þess að ná endnr-
kosningn, þv£ að annars f»st
hún ekki.
lndriði Einarsson.
»Reykjavík fyrrum og nú«-
Forseti bæjarstjórnar vaf
kosinn í gær Sveinn Björnssofl»
með öilum atkvaeðum Sjálfstjórn-
arliðsins. Sigurður Jónsson var
kosinn varaforseti á sama hátt-