Alþýðublaðið - 21.08.1926, Blaðsíða 2

2
i
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
[alþýbublabib [
j kemur út á hverjum virkum degi. [
J ===== ======== ;
5 Afgreiðsla í Alþýöuhúsinu við i
j Hverfisgötu 8 opin írá kl, 9 árci. >
Í til kl. 7 siðd. |
; Skrifstofa á sama stað opin kl. >
: 9 '/3 —10'U árd. og kl. 8—9 síðd. [
; Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
: (skrifstofan). í
; Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,00 á *
: mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 f
; hver mm. eindálka. t
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan [
(í sama húsi, sömu símar). (
Jafnaðarstefnan og lista-
raennirnir.
Réttu villimanni listaverk og lé-
lega eftirlíkingu þess 'og bjóð
honum að velja, Pú getur alveg
eiris' átt von á, að hann- veiji
eftiilikinguna. Hann skortir þekk-
ingu til að dæma um listgildi.
Það er eðlilegt. Þroskann vant-
ar. — „Bjóddu hundi heila köku,
honum , Mogga“ kvæðin þm,“
segir Örn Arnarson.
Með aukinni þekkingu og þjálf-
un glæðist listasmekkurinn og
veitir holía og inndæla nautn. Al-
menn mentun eykur hann og
glæðir. Bætt iífskjör fjöldans
veita honum mjög aukin þroska-
skilyrði. Allir þurfa að halda á
hæfilegu næði til hugsunar. Sá,
sem sífelt berst við skort, hefir
ekki næði til að þroska lista-
smekk sinn.
Nú er kunnugra en frá ætti að
þuría að segja, að íhaldið berst
gegn almennri mentun og auð-
valdió gegn bættum lífskjörutn al-
mennings. Skólagjöld og kaup-
lækkunarkröfur eru þess ær ög
kýr.
Aumlega, væri sá listanraður
staddur, sem einn væri settur
meðal villimanna, er ekkert skyn
bæru á list hans. Hver ætti þá
að samgleðjast honum og taka
þátt í listanautn hans?
Því mannáðri sem fjöldinn er,
öli alþýða, þvi betur ern lista-
mennirnir settir. Því fleiri skilja
þá, samgleðjast þeim, meta þá að
verðldkum, veita þeim brautar-
gengi og leggja þeiin lið. Því
síður munu þeir deyja úr ófeiti.
Sigur jafnaðarstefnunnar er
æskilegur öllum sönnum listá-
mönnum, öllum mikilmennum í
ríki andans. Jafnaðarstefnpn
þroskar fjöldann, svo að hann
nýtur sín betur, og veitir honum
tækifæri til að njóta listanna og
bókmentanna, og jafnaliarstefnan
þroskar skáld og listamenn að
sama skapi. Þegar skáldið mikla,
Bernard Shaw, var sjötugur, sagði
hann, að jafnaðarstefnhn hefði
gert sig að því, sem hann væri.
Og H'ann bætti við: „Aðgætið
aðra rithöfunda, og þá munuð
þið skilja, hvers vegna ég er sér-
staklega stoltur af því aö vera
jafnaðarmaður.“
Erindi um menningarmál,
útvarpað 3, júli 1925.
Mestu viðburöir, sem gerst geta
með nokkurri þjóð, eru þsir, að
merkilegir menn setji fram merki-
legar hugsanir á merkilegan hátt.
Ef það væru eins miklar æsingar
vaktar fyrir því hér á landi, að
samin yrðu merkileg verk, ef það
væru eins miklar æsingar vaktar
fyrir því, að snillingum þjóðar-
innar yrði gefinn kostur á að
draga fram lífið, — ef fyrir þessu
væru eins niiklar æsingar vaktar,
segi ég, eins og fyrir hinu, að
sinnulausar kerlingar og aflóga
karlar, sem kunna Faðirvorið og
Eldgamla ísafold hvort tveggja
jafnilla, kjósi til þingmensku ein-
hverja stumpara og gambrara,
sem skaparinn hefir ekki gætt
hæfileikum til ánnars en setja
fram ómerkilegar hugsanir á ó-
merkilegan hátt, þá hefðum vér,
íslenzka þjó'ðin,. mörg skilyrði til
að verða merkilegasía þjóðin í
Norðurálfu í staðinn fyrir, að nú
verðum vér að sætta oss við að
vera ómerkilegaáta þjóðin í Norð-
urálfu. Roluhátturinn í Islending-
um nú á dögum kemur ekki af
hæiileikaskorti, heldur af hinu, að
þeir, sem orð hafa fyrir þjóðinni,
hirða ekki um að vekja áhuga
hennar fyrir neinu, sem máli
skiftir. íslendingar eru sem stend-
ur siðspiltir af pólitísku kjaftæði
og pólitísku götuhörnaskítkasti.
Er það ekki grátlegt að sjá unga
menn, sem eru á þeim aldri að
hafa tóif kónga vit, eigá það eitt
að metnaðarmáli að troða ein-
hverjum ómerkilegum kalóríusum
inn í þetta svo kallaða alþingis-
hús, þar sem ekki eru aðrir liöir
á stefnuskránni en þessir:
Nr. 1) að gera sem minst fyrir
islenzka menningu,
nr. 2) að vinna gegn flestu,
sem lýtur að íslenzkri menningu
og
nr. 3) helzt að gera aiveg út af
við íslenzka menningu, ef það
væri mögulegt?
Ég stend hér í kvöld sem mál-
svari íámennustu, varnarlausustu
og kúguöustu stéttarinnar í þessu
iandi. —-
Það eru sniliingar þjóðar hverr-
ar, sem einir geta borið út hróð-
ur henhar, vegna þess, að mat
það er menningarlegt, sem guð
hefir kent þjóðunum að leggja
iiver á aðra. Sú þjóð, sem á
mesta menningu, getur ein oröið
störveldi, hversu smá sem in'm er,
og stjórnað öliúm heiminum. Einu
sinni var lítil þjóð, sem hét
Grikkir, og þsir hafa ráðið yfir
heiminum fram á vora daga,
Gildi þjóðar fer eftir menningu
hennar. Þjóð, sem ekki þykist
hafa efni á því að eiga menningu,
á engan tilverurétt. Ef vér ís-
lendingar þykjumst ekki hafa efni
á því að eiga menn, sem setja
fram merkilegar hugsanir á
merkilegan hátt, þá eigum vér að
fara burt úr þessu landi og það
strax á morgun. Vér eigum að
fara til Mexíkó eða eitthvað þang-
að. Ef vér viljum ekki nota að-
stöðu vora hér tii þess að skapa
menningu, þá er ekki til neins
fyrir okkur að vera hér, því að
vér höfum hér enga köljun nema
menningarlega. Það er miklu
betra að lifa eins og skepnur í
Mexíkó heldur en hér, ef vér höf-
um ekki annað. á stefnuskránnj
en lifa eins og skepnur.
En ef vér viljum hins vegar
hafa menning hér í landinu, þá
er okkur í lófa iagið að stjórna
öllum heiminum í mörg þúsund
ár eins og Grikkir. Drottinn gef-
ur okkur á hverri öld hógu mikla
gáfumenn og nógu marga, til
þess að vér gætum gnæft yfir
mestallan heimiim, ef þessi þjóð
hefði ekki gert það að íþrótt sinni
að bunza þá og að hundbeita þá
og að toga þá niður í skítinn
til aö spásséra á þeim. Vér þekkj-
um fjölda dæma þess, hvernig
gert hefir verið út af við íslenzka
snillinga. Og það hefir verið gert