Alþýðublaðið - 01.03.1920, Blaðsíða 2

a
alÞýðubl aðið
éullmál 3slanðsttanka.
2% afgjaldið til ríkissjóðs.
Eítir Björn 0. Björnsson.
---- (Frh.)
III.
Háttvirtir endurskoðendur segja
rétt á eftir: „ÞaS liggur í hlutar-
ins eðli, að hver seðlabanki má
hafa meiri tryggingu fyrir seðlum
sínum en þá, sem ákveðin er
lægst“. Þetta munu allir undir-
skrifa, og hefir engum dottið í
hug að vefengja; en þó að málm-
forðinn megi lögum samkvæmt
verða svo stór sem verkast vill,
leyfist honum ekki þar með að
leggja niður þau einkenni, sem
málmforði íslandsbanka á að
hafa samkvœmt 5. gr., ef ekki
eru til einhver sérstök lagaákvæði,
sem leyfa slíkt. En nú er þess
hvergi getið í 5 gr. — og óhætt
mun að segja, hvergi í öðrum
lagagreinum heldur, — að þegar
málmforðinn sé kominn upp fyrir
einhverja vissa upphæð, þá séu
fallin ákvæði 5. greinar um það,
að gullið megi ekki fara niður úr
s/4 alls málmforðans; m. ö. o.
ákvæði 5. greinar um það, að
innieign í erlendum bönkum og
erlendir seðiar megi ekki fara
fram úr 7* a^s málmforðans
— þ. e. V3 af upphæð gullsins,
eins og það má minst vera — til
þess að geta talist til málmforðans.
Stœrð málmforðans haggar ekkí
hlutfallinu: minst 3 hlutar gnll,
mest 1 hluti innieign og seðlar.
í sambandi við þau orð endur-
skoðendanna, sem eg hefi tilfært
í þessum kafla greinar minnar,
má geta þess hérna, að samkv.
4. gr. laga nr. 66, 10. nóv. 1905,
er bankinn skgldugur til að
trgggja hvern einasta seðil, þó
að ekki þurfi af aukaseðlunum
nema helmingurinn að vera málm-
trygður. Þær 2,189,809 kr. 99 au.,
sem eru það af innieigninni og
erlendu seðlunum, sem þ. 31. des.
1918 var talið til md/mforðans
gagnstætt 5. gr., munu því ágæt-
lega fallnar til siks forða, sem
ekki er málmforði.
Til þess að lesendur geti gengið
úr skugga um þetta, set eg hér
4. gr., 2. töulið, orðrétt: fbank-
innj „liafi vissa og auðselda eign
til tryggingar þeim ' hluta seðla-
útgáfunnar, sem ekki er trggður
með málm forðanum1, svo og
öðrum kröfum er á bankanum
hvila, er nemi jafn miklu verðiu.
Um slíkan forða mun og talað
í 1. gr. laga frá 9. sept. 1915
— sjá inngang greinar minnar —
þegar hún segir: „. . . helmingur
forðans skal vera mdZmforði."
IV.
Þá segja hinir háttvirtu endui-
skoðendur: „5. gr. c kallar þessa
innieign í erlendum bönkum
„málmforða" með berum oiðum.“
í þessum orðum finst mér að
gefið sé í skyn, að eg hafi gefið
ástæðu til þess að álíta, að eg
haldi, að innieign í erlendum
bönkum geti ekki verið málmforði.
Að slík skoðun er fjarri mér, sést
á því, ef með þarf, að eg hefi hvað
eftir annað talað um innieignina
sem löglegan fjórðapart af öllum
málmforðanum; en þó að 5. gr. c
ákveði, að innieign geti talist til
málmforðans, þá segir 5. gr. c
hvergi, að innieignin megi vera
svo og svo stór hluti af málmforð-
anum; það gerir niðurlag 5 grein
ar, eins og háttvirtir endurskoð-
endur geta um fyr í yfirlýsingu
sinni — svo sem getið er fyrst í
II. kafla greinar minnar — þar
sem hún ákveður, að innieignin
megi ekki fara fram úr 7* af
öllum málmforðanum.
Að keyra.
Margt er það í ræðu- og rit-
máli okkar, sem er langt frá því
að vera eins og skyldi Bæði ein-
stök orð og heilar setningar eru
þistlar í málinu, sem stinga hvern
þann, er veitir þeim athygli.
Meðal þeirra einstöku orða má
telja það, er eg hefi sett hér sem
yfirskrift. Vildi eg aðeins mega
biðja Alþýðublaðið um að færa
þetta í tal við lesendur sína. Má
vera að einhverjir þeirra vildu at-
huga það og hjálpa til að útrýma
þessu, Því ekki gera hinir það
enn. Hefi eg þó oft minst á þetta
orð munnlega við ýmsa — meðal
þeirra blaðamenn nokkra hér —,
1) Auðkent af mér.
sem gœtu vel ef þeir vildu haít
töluverð ahrif í þessu efni.
„Bill keyrði . . . á Ijóskersstaur",
stóð í smágrein hér í blaðinu í
dag. Allir vita, að til þess að geta
kegrt þarf gjörandi að hafa keyri’
svipu eða annað barefli, sem nota
má á slfkan hatt, og svo einhvern
þolanda ti! að berja. Og þýðitig'
arlaust er því að sá þolandi sé
dauður hlutur. Það er og ólíklegt
að ejörandi geti verið dauður
hlutur, nema vél sé.
Bfll er dauður og á honum
engmn úíbúnaður til að veifa með
keyri eða þvf líku. Það er ekki
heldur sagt í grein þessari hvaó
billinn kegrði á Ijóskersstólpsnn
(— því þeir eru ekki úr staurum
•= tré) hér —) Greinarupphafið
er því vitleysa, ef gengið er út
frá réttu máli.
En þetta er ekki einsdæmi.
Hér er sagt og ritað: að keyi'ð
vagninn, sleðann o. s. frv. Mundi
vagninn eða sleðinn hreyfast mik-
ið, þótt farið væri að berja (= keyra)
hann?
Og hér segjast mæðurnar keyra
ungbörnin sin út eða láta aðra
gera það. Mundu þau verða, v®r
eða líða vel, ef gert væri sam-
kvæmt orðinu, ef þau væru keyrá'
(= barin)?
Og hér biðja börn og ful!orðflif
um að keyra sig. Skyldi þeim
vel líka, ef þeir væru bænheyrðif
og kegrðir (— barðir)?
Eða keyrslumaðurinnfl!) (=öku-
maður, ekill)? Fagurt orð, stutt
og þjált á vöruml
Og altaf færist þetta út, sem
vonlegt er, þegar blöðin og rit-
höfundarnir og yfirleitt þeir menfl'
irnir, sem ætla mætti að fyndu
hjá sér hvöt til að vanda og
vernda mál sitt, láta sér scem®
að nota annað eins skrfpi og þetta,
þar sem til er gott, þjált og stutt
orð í málinu.
Má mikið vera á meðan akst-
urinn hverfur "ekki alveg svo að
akfœri vciðllJfkeyrslufœri (hefir
heyrst), aktýgi verði keyrslutýý1
og keyri (eðagsnipaj verði keyrsla-
keyri (hefir fyrir skömmu sést ‘
auglýsingu — sbr. ferðareisa °S
gufudampur), og----------Oku-Þ°r
veröi Keyrslu-Pór (— dæmal»l,st
fagurt.1!! —)!
Ekki œtti að þurfa nema svo-
lítið af vilja og sómatilfinning0
fyrir málinu sínu, „móðurmáli°u