Alþýðublaðið - 11.02.1935, Blaðsíða 3

HANUDAGINN 11. FEBR. 1935.
ALÞÝÐUBJ.ABIÐ
ÐTaiSF MJDI :
A LÞÝDUFL yl KURINN
aiT jTJí.RI s
F. KJWÍ^DER ARSSON
RHstjórn og t ígreiðsla:
Hverfisgftti 8—10.
SIMAR :
4900- 4906.
000: Aigreiðsla, auglýslngar.
»901: Riistiðm (lanlendar tréttlr)
■002: Ritstjftrt.
»903: Vi Ihj. S. Vi ’.hjálmss. (heima >
»004: F. R. Valdnnarsson (heima)
»005: Prentsmið <an.
»900: Aígiviðsli
Önrsfli sjófflannanoa.
AFÖSTUDAGINN gieröi fár-
viðri um alt Suður- og Vest-
ur-land.
Áneiðanlega hefir mörgum orð-
ið hugsað til sjómannanina, ís-
lienzku og eriendu, sem daglega
hieyja lífsharáttuna áöldum hafs-
ins við stnendux Islands. öllum ex
I jóst, aðj í islíku veðri eru hundruð
Sjómanna í iifsháska, og oft e;ru
aðisitæður þannig, að öll hjálp er
öhugsandi,
Það er nú orðið alment við-
urkent, að stétt, siem stundar eins
áhættusama atvinnu eins og sjó-
menn gera, á hieimíingu á pvi,
að þjóðféiagið og atvinnunekiend-
ur láti henni alla þá vernd í té,
siem auðið er. Krafan um öryggi
ti! handa sjómönnunum befir fyrir
atheina himna viinnandii stétta orð-
ið svo hávær, að jafnvel fhalds-
öfl þjóðfélagsins hafa ekki með
öllu getað daufheyrst við henni.
Öryggiskröfunum til handa sjó-
mönnunum má skifta í þrjá
flokka: Fyrst eru kröfurnar um
það, að koma í veg fyrir slys;
þá kröfurnar um það, að bjarga
þieim;, siem fyrir slysum hafa orðið
og Iioks kröfumar um það, að
tryggja afkomu kvenna og hama,
ef slys lieiðir til dauða eða örorku
fyrirvinnuntnar.
Um fyrsta atriðið ier það að
siegja, að það hvílir bæði a herð-
um útgerðiarmanna og þjóðfé-
lagsins.
Otgerðarmannanina ier það að
sjá svo til, að skip þieima séu
að öllu ieyti svo traust og viel
úr garði gerð, sem frekast er
kostur, Eftir því siem Ólafur Thons
befir lýst fiskiflotnanum, skortir
mikið á að svo sé, og vierður
því að halda fast á kröfunum
um betri og fulikomnari skip.
Hins vegar hlýtur það að viera
vierkiefni hins opinhiera, að neiisa
vita og önnur sjómerki, siem
nauðsynlieg eru. Að þiessu hefir
allmikið verið unnið, ien er þó
langt frá að komið sé enn í það
horf, siem með þarf, nýja vita,
miðunarstöðvar og ýms sjómerki
verður að reisa á næstu tímum.
Hvað annað atriðið smertir, þá
hafa nokkiir menin sýnt lofsverð-
an áhuga á því, að koma hér
upp öflugum slysavörnum. Alt
hið mikla starf Slysavarnafélags-
ins stendur og fellur með starfi
þessara áhugamanna, len ríkið hef-
ír ienn ekki tekið þanin þátt í
því starfi, sem vera bæri,
Um þiiðja atriðið er það að
segja, að fná þvi 1904 hafa verið
hér til nokkrar slysatryggiingar,
er hafa veitt þeim, sern mist hafa
fyrirvinmu sína vegna sjósly&a,
mikinn fjárhagsliegan stuðining.
Þiessar tryggingar hafa efist frá
ári til árs og eru komnar i n )kk>-
uð viðunandi horf.
í sem fæstum orðum sagt er
ástandið þannig, að á öllum svið-
lUm þarf að gera meira til ör-
yggis sjómönnum við strendur Is-
lands. Hver ofviðrisdagur ætti að
minna okkur öll á þetta. Sjó-
mennirnir verða að halda sinum
ALÞÝÐUBLAÐFÐ
Skipolaf atvinnovegaona
á Isalirði.
Verklýðsíélagið Víklngar
Vík í Mýrdal.
Tillogar fjárhagsnefndar Isafjarðar til
skipulagsnefndar atvinnuveganna.
Skipulagsniefnd atviininumála
skrifaðá bæjarstjóm Isafjarðar 12,
dies. sl. og óskaði eftir tillögum
um eflingu atvdnnulífsiins þar í
bæ. Hin nýkjörna fjárhagsmefnd
hefir nú svarað erindi skipulags-
mefndar, og er svarið á þessa leið:
Ræktunarmöguleikar og
iiij ólkurf r amleiðsla.
Niefmdin vill taka það íram um
ræktunarmöguleika, eða um að
stofna samfeld býli eða býla-
hverfi, sem starfrækt séu með
samviimusniði, að til þess eru
ekki skilyrði í landi kaupstaðar-
'ins. Það af ræktanlegu landi, sem
til hefir verið, befir þegar verið
bnotið og ræktað af kaupstaðn-
um fyrir kúabú hans. Má sama
segja umi nokkur lítil erfðafestu-
lönd einstakra manna. 'Hins vegar
eru í nágrenni kaupstaðariins, —
Engidal í Eyrarhieppi — jarð-
imar Kirkjuból, Engidalur og
Fossar, siem eiga allmikið af ó-
ræktuðu landi, hentugu til rækt-
unar, og væri þetta Land að áliti
niefndarininar með ræktun vei
fallið til þtess að auka mjólkur-
framlieiðslu fyrir kaupstaðinn, þó
ekki sé það nógu víðáttumikið
fyrir samvinnubýli,
S j áva rútvegur og iðnaður.
Isafjarðarkaupstaður hlýtur að
áliti nefndarinnar, þar sem svo
lítii skilyrði ieru fyrir ræktun, svo
að siegja eingöngu að lifa á sjáv-
arútvegi og iðnaði í sambaindi
við hann, en til þess hefir bærimn
ágæt skilyrðiii.
Ódýrt rafmagn myndi verða
einhver öflugasta lyftistöngin til
þess að ýta undir slíkain iðnað,
og hefir bærinn möguleika til
þiess að fá rafmagn frá fyrir-
hugaðri rafveitu í Engidal. Bend-
ir alt tll þess, að það geti orðið
hlutfallsliega jafn-mikið og
Rieykjavík fær úr Soginu og með
svipuðu verði. Ef skipulagsnefnd
atvinnumála gæti stutt að þiessu
velferðarmáli og áhugamáli bæj-
arins, yrði þar lögð undinstaða
undir eflingu atvinnuiífsins í
bænumj.
Hinar fjölbneyttu fisktiegundir,
siem veiðast úti fyrir Vestfjörð-
um alt árið um kring, gera Vest-
firði að sjálfsagðri miðstöð fyiir
alls konar fLskiðnað.
Hraðfrysting
Hér í bæ eru nú starfandi 4
allgóð vélfrystihús, og má að á-
Jiti kunnugra manina með litlum
bneytingum og tiltöiulega litlum
kostnaði koma upp hraðfrystingu
í sambandi við þau, og væri æski-
liegt, að nefndin beitti sér fyrir
og styrkti tilraunir í þiessa átt,
og þó einkum mieð hraðfrystiingu
á flökuðum og beinlausum fiski,
Þar sem innflutniingur á fiski til
Englands >er takmarkaður og inn-
flutningsleyfin miðuð við þuinga
fiskjarins, liggur í augum uppi,
hversu áriðandi það er að vera
ekki að flytja út fiskúrgang.
Niðursuða fiskjar.
Af hinum sömu ástæðum, hvað
fiskframleiðslan er fjölbneytt og
framleiðslan stöðug og jöfin alt
árið, eru betri skilyrði hér á Vest-
uriandi fyrir niðursuðu og nið-
urlagningu á fiski og síld heldur
en annars staðar á landinu, og
mælir nefndin eindnegið með því,
að hafist verði handa af ríkisins
kröfum fram, og allir sæmilegir
mienn eiga aði styðja þær með
ráði og dáð.
hálfu með byggingu á verksmiðju
til þess að sjóða og leggja niður
fisik og síld.
Samlag um lifrarbræðslu.
Hér á Isafirði vantar tilfinnam-
lega fullkomna lifrarbrœðslustöð,
og telur nefndin, að benni verði
bezt komið fyrir siem samlags-
nekstri lifraneigenda. Væri æski-
liegt, að skipulagsnefnd atvininu-
máia rnælti með lánveitingu eða
jstyrk í þiessu skynii.
Harðfiskverkun með ríkis-
styrk.
Þá álítur nefndin, að styrkja
þurfi einstaka ímenn eða félög hér
á Isafirði tíl harðfisksverkunar,
bæði til neyzlu iinnanlands og til
útflutnings, svo sem gert er ráð
fyrir í lögum um fiskimáianefnd,
Ýmsar bendingar.
I sambandi við fiskveiðamar að
öðru leyti vill nefndin taka fram,
að hún telur nauðsynlegt að lögð
verði mieiri áberzla en verið hef-
ir á skipulagningu markaðs fyrir
fslenzk fiskhrogn, ísuð, krydduð
og söltuð, og mætti fela fulltrú-
anum á Spáni að greiða fyrir
sölu á hrognum á Spáni og
Frakklandi,
Þar sem Isafjarðarbær, svo sem
að framan segir, hlýtur að lifa á
sjávarútvegi og iðnaði og vinnuí
sambandi við hann, er að sjálf-
sögðu nauðsynlegt að hér sé alt
af nægur skipastóll af þeirri
stærð, sem hentugust reynist, og
þyrfti í sambandi við skipulagn-
ingu atviinnumálanna að fara fram
rannsókn á því, hvaða teguind og
stærð skipa er bentugust íhverj-
mn landshluta, og ienn fremur
þyrfti að athuga, hvort ekki er
hægt að færa skipastóllnn milii
landishluta eftir vertíðumi í imiklu
stærri stii hieldur en gert hefir
verið áður.
Jafnframt þyrfti þá í því sam-
bandi að athuga leiðir til endur-
nýjunar og aukningar á skipa-
stólnum, til þess að útrýma at-
vinnuleysinu hér og annars stað-
ar.
I sambandi við síldveiðar, sem
mikið eru stundaðar af skipum
hér úr bænum á síidarviertíðinni
fyrjr Norðurlandi, tekur nefndiin
fram, að afli síldveiðaskipa gæti
aukist að miklum mun án veru-
legs tilkostnaðar, ef sett yrðuupp
við síldarverksmiðjurnar tæki til
losunar á bræðslusíldmni, siem
losa veiðiskipin ,,automatiskt“.
Myndi þietta jafnframt því að
auka aflamagnið að stórum mun
létta það erfiði, sem sjómienn hafa
nú við liosun síldarskipanna.
Að lokum teijum við æskilegt,
að rikið styrki, ef með þarf, út-
flutning á ísaðri sjld.
Fkimr Jönsso^, Jón S. Edwa’d.
H'cmmb.ctl Va’.dimatrsmn.
Jón J, Fajmberg.
Skemdir á Saiið-
árkróki af of»
viðrina.
SAUÐÁRKRÓKI, 9/2.
I ofsarokinu síðastliðna nótt
slitnuðu síma- og ijósa-Ieiðt&lur,
og einnig loftnet. Húsþök skemd-
ust. Bieituskúr fauk í sjóinn og
hiey, siern var í skúrnum, tapa'ð-
ist. Bátar fuku til, en Jitlarskemid-
ir urðu á þeim.. Skaði. er minst
alls. 700 krónur.
VERKLÝÐSFÉLAGIÐ Víkingur
í Vík í Mýrdal hélt aðal-
fund sinn 30. desember og 3.
janúar.
Ihaldið í Vík hafði gert alt til
að reyna að sundra félaginu áður
ien aðalfundurinm var haldiun. En
er því þótti sýnt, að það myndi
ekki takast, gerði það tilraun til
að yfirtaka félagið með því að
steypa stjóminni.
Það tókst þó ekki, og voru
kosnir í stjórnina.
Óskar Sæmundsson formaður,
endurkosinm..
Guðmundur Guðmundss. vara-
form., lendurkosinn.
Jón Guðmundsson ritari.
Þorsteinn ísleifsson féhirðir,
endurkosinn.
Meðstjórnendúr: Haraldur Ein-
arsson og Guðni Bjamason.
1 kaupsamoinganiefnd voru
kiosnir: óskar Sæmundsson, Guð-
mundur Guðmundssion og Magn-
ús Ingilieifsson.
Á fundinum var samþykt að
hækka árstili^g félagsmanna úr
7 upp í 10 kr. fyrir karlmienn
og úr 3 upppl í 6 fyrir kvenfólk.
Enn fremur va. ákveðið að hækka
inntökugjaldið úr 2 upp í 3 kr,
Ákvieðið var að stofna styrktar-
sjóð fyrir félagsmienn, og er það
mikil nauðsyn fyrir þau verk-
lýðsfélög, sem ekki hafa styrkt-
arsjóði, að stofna þá. Fier reglu-
gerð þiessa sjóðis hér á eftir:
„REGLUGERÐ
fyrir „Styrktarsjóð Verkalýðsfé-
lagsins V1KINGUR“.
1. gr. Sjóðurinn heitir „Styrkt-
arsjóður Verkalýðsfélagsins Vík-
i;ngur“ og er eign þess.
2. gr. Tilgangur sjóðsins ter: að
veita fjárstyrk bágstöddumverka-
rnönnum og v>erkakonjum á félaigs-
svæðinu, með þeim takmörkun-
um, siem settar eru í þessari
reglugerð, eða settar kunna að
verða siðar í samræmi við hana.
3. gr. Hver lögtaga skráður að-
alfélagi greiði þrjár krónur í ár-
liegt gjald til sjóðsins meðan
Vinnudei 1 usjóöur ekki er stofnað-
ur, og sé það tekið áf eða ásamt
árstillagi hans þil félagsins.
4. gr. Stjórn Veerkalýðsfélags-
ins yíkingur hefir á bendi stjóiin
sjóðisinis, og ber hún ábyrgð á
homun gagnvart félaginu.
5. gr. Reikningar sjóðsins skulu
endurskioðaðir af endurskoðlend-
um félagsins, birtir mieð féiags-
reikningum og bornir uindir aðal-
fund félagsins til sainþyktar.
6. gr, Rétt tii styrktar úrsjóðn-
urn á hver aðalféiagi Verkalýðs-
félagsins Vikingur, ef lianjn hefir
verið meðlimur þesis i minst tvö
ár og er skuldiaus við félagið
og sjóðinn þegar styrkbeiðni kem-
Ur fram, enda hafi halnn þörf fyr-
ir styrk, að áliti styrkveitingar-
niefndar. Umsóknina ber að' stíla
til styrkveitingarnefndar og senda
formanni hana skriflega. tJm-
sóknin skal fela í sér allar upp-
lýsiingar um efnahagsáistand og
ástæður umsækjanda. Otborgun á
vieittum styrk fer fram í des-
iemh'ermánuði ár hvert, enda séu
styrkbieiðnir afhentar eigi síðar
en 20. nóvember ár hvert.
7. gr. Nú deyr meðlimur sjóðs-
ins, hefir þá aðeins eftirliíanidi
ekkja hans og börn ófjárráða rétt
til styrks úr sjóðnum' um næstu
2 ár.
8. gr. Nú er einn eða fieiri úr
stjórn sjóðisins ineðai umsækj-
I enda um sxyrk úr sjóðnum, víkur
þá sá (eða þeir) sœti úr styrk-
veitimganefnd á þeim fuindi, er
styrkveiting fer fram, og sikulu
þá vanamienn sitja á fuíad'i í þieirra
staði.
9. gr. Engum má vieita styrk
OSKAR SÆMUNDSSON.
oftar ien einu sinni á ári. Á einu
ári má úthluta þriðjung ársið-
gjalda og þriðjung vaxta eins og
það var tilfært á síðasta ársneikn-
ingi. Tvo þriðju iðgjald og tvo
þriðju vaxta, svo og annað það
fé, siem sjóðnum kann að ástootn-
ast, skal lagt við höfuðstólimn
árlega, að því undanteknu, sem
eyða þarf í tilkostnað við stjórm
sjóðsins.
ia gr. Höfuðstól sjóðsins má
ekki skerða fyr en fijóðurinh er
orðinn kr. 6000,00 — siex þúsund
krónur —, þá og eftir það má1
verja siem styrktarfé ait að 1000,00
— eitt þúsund krónum — af höf-
uðstólnum, ef óvanalegt harðæri
her að höndum, atvinnubnest eða
veikindaár. Þó má aldnei stoerða
höfuðstólinn meir len svo, að eftir
verði kr. 5000,00 — fimm þúsund
krónur —. Þá má og verja til
styrkveitimga öllu íðgjaldinu og
helming vaxta.
11. gr. Á hverjum aðalfundi
skal kjósa fjóra menn, ásamt for-
manni félagsins, sem ier sjálfkjör-
inn, í [ntefnd, er hefir á hendi að
vieita styrk úr sjóðnum, og beitir
mefndin Styrkveitiingarjefnd
Styrjítarsjó ðs Verka iýðsf é iagsins
Víkingur. Tvo mienn skal kjósa
til vara»
12. gr. Styrkveitingamefnd skai
ávalt halda gerðabók yfir styrk-
beiðnir og styrkveitingar. Allar
styrkávísanir skuiu sendar sikrif-
liega til gjaldkera félagsins, und-
irritaðar af styrkveitinganiefndi.
13. gr. Allur ágneiningur út af
styrkveitingum eða mieðferð sjóðs-
ins skal borémn undir löglegan fé-
lagsfund til úrskurðar.
14. gr. Sjóðurimn skal ávaxtast
á tryggilegan hátt. Fyrir þá upp-
hæð sjóðsins, sem samkvæmt 10.
grein skal ávalt vera óskert, má
kaupa veðdieildarbréf eða önnur
tryggilag verðhréf mieð ríkissjóðs-
ábyrgð, samkvæmt ályktun fé-
lagsfundar, en það, sem sjóður-
inn fer fram úr því', skal ávalt
vera í hamdbæru fé, og skal á-
yaxtagt í pieniugastofnuin með rík-
isábyrgð.
15. gr, Verði sjóður þiessi af
einhverjum ástæðum að hætta
störfum, þá skal afhenda Alþýðu-
samhandi Isiands eignir hainsi tii
varðveizlu, ienda verði eignirnar
ásamt hálfum vöxtum endur-
greiddar, sem óskerðanlegur höf-
uðstóll í styrktarsjóð, ef stofn-
aður yrði í verkalýðsféiagi, sem
yer í Alþýðusambandinu og. starf-
ar í Vík í Mýrdal. HáJfir vext
irnir gangi til starfselni Út-
breiðelusjóðs Alþýðusambands Is-
lands, svo lengi siem sjóðurinin
kann að vera i vörzlum þess.
16. gr. Verði sjóður þessi af-
hentur Alþýðusambandi Islands
til varðveizlu samkv, 15. grein og
ekkert verkaiýðsfélag rís upp í
Mýrdal í minst 20 ár, enda sé
sjóðurinn þá orðinin eigi miani. en
kr. 25 000,00 — tutíugu og fimm
þúsund krónur —, þá skal af-
henda hann sem óskerðanlegain
höfuðstól í „Styrktarsjóð bág-
staddra verkamanna og verka-
kvenna í Mýrdal" samkvæmt
skipulagsskrá, er sett yrði afsér-
stakri nefnd, sem til þess væri
kosin, Sveitarstjórnir hins foijna
Dyrhólahrepps tilmefna tvo menn
í nefndina, Alþýðusambamd Is-
lands tvo mienn og oddamaður
sé skipaður af Hæstacitti.
17. gr. Reglugerð þessari má
aðeins breyta á aðaifundi féiags-
ins og fer um breytimgar á henni
eins og um lagabreytingar.
18. gr. Reglugerð þessi öðlast
gildi þegar í stað, en Ieita skal
samþykkis stjórnar Alþýðusam-
bands Islands um breytingar á
henni.“
Féiagið hefir nýlega gert samn-
ing við atvinnurekendur um kaup
og kjör verkamanna, og hefir sá
samningur í för með sér allmikla
kauphækkun og margs konar ný
hluinnindi.
Vierklýðisfélagið Víkingur ier
mjög öflugt félag, þegar tekið er
tillit til þess hve umgt það er og
hversu erfiða aðstöðu það befir
til allrar starfæmi.
Óskar Sæmundoson formaður
þiess er einn af ötulustu forvígis-
mönnum verklýðssamtakanna í
landinu.
DaLskaí’ vfsfndimað-
ur ætlar opp á Him-
alaja.
Ungur, danskur vísindanxaður,
dr. phil. Hohwú Christensien, hef-
ir fengiö úr Carlsbergssjóði 2000
kn. styrk til vísindarannsókna i
Mið-As[u. Dr. Hohwú Chrjstensen,
siem er starfsmaður á lífeðlisfræð-
isrannsóknarstofu prófessors
Kmghs, ter þektur fyrir rannsókn-
ir sínar á fiugmönnum. Hann bef-
ir rannsakað j „reaktions“-hæfi-
leika margra fJugmanna með því
að láta loka sig inni ásamt þieárn
í svokölluðum lágþrýstiklefa, þar
siem loftið er smám saman þynt.
Þetta próf er nú tekið með í
vienjulegum flugmannsprófum.
1 vor ferðaðist dr. Hohwú
Christensien til Ameríku, þar siexn
hann hiefir lesið við ýmsar vís-
indastofnanir. 1 þíéssari ferð naut
hann styrks úr Rockefelier-sjóði.
í grein í Social-Demokraten um
þetta siegir nýlega:
Við höfum ekki getað spurt dr,
Hohwú Christensien, hvað hanin
ætli að gera t:l Mið-Asíu. En dr.
phil. Brandt Rehberg, sem einnig
er starfsmaður á rannsóknarstofu
Kroghs prófessors, hefir gefiðeft-
irfaramdi upplýsingar.
1 þiessari ferð á að rannsaka
blóðþrýstiing manna, siem búa á
háfjöllum. Foringi leiðangursins
er amerískur maður, dr. Keys.
Hann Lærði fyrir nokkrum árum
hjá Knogh prófessor. 1 leiðangr-
inum verða 7 menn, 5 Ameríkan-
ar, leinn Englandingur og dr. Hoh-
wú Christensen. Lagt verður upp
frá Indiandi, gegnum Pamir, upp
á Himalaya, eða réttara sagt milli
Himalaya og Transhimalaya. Haft
|er í hyggju að slá tjöldumf í 5600
mietra hæð, hefja þar rainnsókninn-
ar og athuga hvernig Iíkaminn
lagar sig eftir hinum lága loft-
þnýstingi. Dr. Hohwú Christen-
sen ier sérfræðingur í hlóðþrýst-
ingi. Leiðangursmenn hafa mikið
af alls konar farargögnmn með
sér frá Danmörku, þar á meðal
reiðhjól.
Foringi l>eiðangursmanina et
þegar lagður af stað til Indlands.
Leiöaingursmienn eiga að d.elja
uppi í Himalaya í nokkra nu'.n-
uði, og maður ætti að leyfa sér
að vonast eftir einhverjum vís-
indaliegum árangri.
Kaupið A.pýðablaðið.