Alþýðublaðið - 15.12.1926, Blaðsíða 3

ALPÝÐUBLAÐIÐ
3
Mikið ilrval af aUs konar
Jólaglðfnm
úr gleri, postulíni og krystal.
Svo sem: Kaffistell — Matarstell — Þwotta*
stell — Postulínsbollapör frá 35 aura parið.
Blómsturskrautpottar, Blómsturvasar m. teg.
¥ínglös og Vínkaröflur.
H. P. Duus, glervörudeild.
þessum 1000 orðum esperantös
ðefir íslenzk tunga í mesta lagi
60 orð, flest sitt af hverjum stofni
og sitt með hverri beygingu. Hin
940 orðin verður hún að segja
með mörgum orðum. Mörg af
þeim verður hún að þynna út í
ianga setningu. Og sumum getur
hún alis ekki komið orðum að án
j^ess að verða að athlægi. Með
öðrum orðum: Til pess að geta
orðað þessar 1000 hugmyndir á
esperantó þarf ég að eins áð læra
einn einasta orðstofn, 10 beyg-
ingarendingar, 5 forskeyti og um
20 afleiðsluendingar. En til þess
að reyna að koma orðum að þess-
um sömu 1000 hugmyndum á ís-
lenzku, þá þarf ég fyrst að læra
mörg hurtdruð orðstofna, nokkur
forskeyti, margar afleiðsluending-
ar og aragrúa af beygingarend-
ingum. Og i þokkabót fyrir það,
sem á vantar, gerir stirfni máls-
ins mig að athlægi.
Slíkir eru yfirburðir esperantós
yfir hin mæltu mál.
Esperantó lætur margfalt betur
að hugsuninni en talaðar tungur.
Það er miklu meðfæálegra til
samsetninga og orðmyndana,
miklu ti brigðaauðugra, hefir ótal
sinnum meíri sköpunarmöguleika.
Esperantó geiur auðveídlega end-
lurspeglað smæstu blæbrigði
mannlegra hugsana og tilfinninga.
Og með því má beita, ef vill,
næstum takmarkalausri nákvæmni
í hugsun.
Margir vi.rir menn telja esper-
antó flestum öð:um námsgreinum
hæfara til að skapa rökrétta hugs-
un, frjótt og auðugt ímyndunarafl
og víðan sjóndeildarhring. Max
Muller kvaðst til dæmis ekki
þekkja neina námsgrein, sem væri
be ur faEin til að þroska hugsun
unglinga. Esperantó stæði þar
framar latínunni. Hin nafnfræga
ftppeldisstofnun Rousseau’s í
Sviss, er heíir fengist við að rann-
saka uppeldisáhrif esperantós,
heíir komist að sömu niðurstöðu,
Nám mæltra mála er að mestu
leyti skipulagssnautt minnisverk
og bíndur oft hugsun nemandans
við þann blett, sem málið er talað
á. Þýzkufræðingur verður Þjóð-
verjadýrkandi. Frönskufræðingur
trúir á Frakka. Og sérfræðingur í
klassisku málunum svo nefndu
trúir því í hjartans einfeldni, að
Grikkir og Rómverjar hafi verið
upphaf og endir mannlegrar tign-
ar. Svona þrengja hin lifandi mál
oft sjóndeildarhring nemendá
sinna og gera þá að flónum.
Esperantónám auðgar aftur á
mó'i ímyndunaraílið, þroskar vits-
munina, skapar rökrétta hugsun
og þenur vitundina út yíir gervall-
an heiminn. Það kennir oss, að
allir menn séu í raun og veru
bræður. Það er reist á þeirri ei-
lífu undirstcðu, að bak við öll
hin sýnilegu blæbrigði standi guð-
dómleg dning.
í e-perantó felast nálega tak-
markalausir í köp n nnöguleikar.
Mælt máí eru ná’ega takmarka-
laust minnisverk. Hugurinn má
sjaldan hætta sér út yfir þau
varnarvirki, sem venjur og blind-
ar hendingar kynslóðanna hafa
gert að ófrávíkjanlegum lífsregl-
úm. „Það er ekki venja, og þess
vegna er það ekki leyfilegt!“
I esperantó er alt leyfilegt,
nema það, sem brýtur í bág við
skynsamlega hugsun.
(Framh.)
Hljómsveit Reyhjavibur.
Hún hélt þriðju hljómleika sína
í Nýja Bió á sunnudaginn undir
stjórn Sigfúsar Einarssonar. Efn-
isskráin var einhver hin veiga-
mesta, sem sveitin hefir boðið á-
heyrendum sínum til þessa, og
eftir atvik'um tókust þessir hljóm-
leikar ágætlega.
Hófust þeir með einu af stór-
verkum Beethovens, fyrstu sým-
fóníu hans (í C-dúr), sem að vísu
varð til, áður en Beethoven var
búinn að ná fullum þroska, en er
þó glæsilegt meisfaraverk. Var
það í mikið ráðist af sveitinni
og ber vott um talsverðan kjark
stjórnandans að leggja slíkt við-
fangsefni fyrir hana, jafnfámenna
og svo skipaða, sem hún er, —
því að tvísýnt hlýtur að hafa ver-
ið um það, hvort það gæti tekist
svo, að nokkur mynd yrði á. En
það má fullyrða, að sveitin hefir
aldrei reynst betur en í þetta sinn,
því að þótt tónsmíðin birtist ekki
þarna í fullkominni mynd, þá
notaðist þó geta og kraftar sveit-
arinnar til hins ítrasta. Byrjunin
var hálfhikandi og óákveðln og
fyrsti kaflinn (Allegro con brio)
ekki nógu létt leikinn, en að öðru
leyti var leikurinn hiklaus og
meðferðin svo góð, sem með
nokkru móti má búast við af ekki
stærri sveit. Bagaleast er sveft-
inni, hve fáar eru fiðlurnar; —
þær kafna undir blásturshljóðfær-
Unum oft og tíðum, og það þá
einmitt, þegar mest á ríður, að
til þeirra heyrist. En úr þeim
skorti fer nú að rætast hvað af
hverju. Margir ungir menn eru
nú að læra á fiðlu, sumir sérlega
efnilegir, og bætast í hópfnn
smám saman.
Frú Guðrún Ágústsdóttir söng
Largo Handels með undjrleik
sveitarinnar. Naut hfn fagra og
tilkomumikla rödd frúarinnar sín
einstaklega vel. Munu margir mér
sammála um, að þetta muni ver-
ið hafa einhver tilkomumesti ein-
söngur, sem hér hefir heyrst, —
enda ætlaði fagnaðarlátum áheyr-
enda aldrei að linna, og söng
frúin lagið aftur. Það eitt mætti
að finna, að sveitin hóf lagið á of
hröðu „tempo“, og dró það úr
hinu hátíðlega yfirbragðl lagsins.
Fiðluleikararnir Þórarinn Guð-
mundsson og Georg Takács léku
fiðlu-tvíleik mjög skem'.ílegan eft-
ir Bériot, og einn kafla úr öðrum
eftir Bach með píanóleiðsögu.
Tókst hvort tveggja ágætlega. Þö
H
hefði Ungverjinn vel mátt hafa
sig meira frammi.
Loks lék sveitin krýnlngar-
marsch úr „Spámanninum" eftir
Meyerbeer. En á því lagi varð sá
höfuðgalli, að það var alt of hratt
leikið. Þó var því vel fagnað af
áheyrendum, og lék sveitin það
aftur.
Aðsóknin að þessum hljómleik-
um var betri en oft endranær,
og yfirleitt tókust þeir svo vel,
að hér eftir mun varla þurfa að
hvetja fólk til þess að sækja
hljómleika sveitarinnar; — svo á-
nægðir voru þeir, sem á hann
hlýddu í þetta sinn.
Næstu hljómleikar verða 6.
febrúar.
13. dez. 1926.
T. Á.
Um daginn og veginn.
Næturlæknir
er í nótt Maggi Magnús, Hvg.
30, sími 410.
Starfsmenn rikisins
halda fund í kvölcl til þess að
ráða ráðum sínum um, hvað til
bragðs skuli taka, sökum hinnar
afarmiklu lækkunar á dýrtíðar-
uppbótinni.
ípökufundur
verður í kvöld.
Þenna dag
árið 1263 andaðist Hákon hinn
gamli Hákonarson Noregskóngur.
Hefði hann lifað nokkrum árum
skemur, er óvíst, að íslendingar
hefðu þá fyrst um sinn gengið
Noregskóngi á hönd, því að Há-
kon var manna lægnastur á að
etja þeim saman og auka veldi
sitt á sundrungu þeirra, og ekki
ter því að neita, að duglegur var
Hákon.
Njáluerindi
flytur Sigurður Skúlason stú-
dent um sannsögulegt gildi
„Njálu“ annað kvöld kl. 6 í heim-
spekideildarsal háskólans.
Skipstapinn.
Telja rná vist, að fisktökuskip-
ið „Balholm“, sem sagt var frá
hér í blaðinu í gær, hafi farist
nálægt Mýrunum. Enn meira af
brotum úr því kvað hafa rekið,
Frá 1. janúar 1927 verður skip-
aður byggingarfulltrúi fyrir Reykja-
vík.
Árslaun 5000 krónur auk dýr-
tíðaruppbótar eftir þeim reglum,
sem gilda fyrir starfsmenn bæjar-
ins, enda hafi byggingarfulltrúinn
ekki önnur störf með höndum.
Umsóknarfrestur til 29. dez.
, Borgarstjórinn í Reykjavík,
14. dez. 1926.
K. Zimsen.
síðan áður var frétt. — Póstur frá'
Akureyri var með skipinu. Verð-
pósturinn var vátryggður.
Togararnir.
„Surprise“ úr Hafnarfirði kom
snöggvast hingað í gær og fór
síðan áleiðis til Englands.
Skipafréttir,
„Lyra“ kom hingað í nótt frá
Noregi.
Söngkonan franska,
Germaine Le Senne, fer utan
á morgun með „Lyru“. Hljóm-
leikar hennar í kvöld eru þvi þeir
síðustu, sem hún heldur hér.
ísfisksala
„Júpíter" seldi afla sinn í Eng-
landi fyrir 1314 sterlingspund og
„Belgaum" fyrir 1083 stpd.
Jólabók Æskunnar 1926,
er Sigurjón Jónsson bóksali gef-
ur út, er nýkomin út með mörg-
um myndum, sögum, þýddum og
frumsömdum, kvæðum o. fl. og
smekklega frá gengið. Þriðja hefti
hinna frægu Grimms-æfintýra í
þýðingu Theódórs Árnasonar er
og nýkomið út á kostnað sama
og enn fremur III. bindi Sögu-
safns Æskunnar: „Egill á Bakka“
eftir John Lie.
Veðrið.
Frost um alt land, 1—10 stig.
Átt víðast austlæg, sums staðar
allhvöss og dálítið snjófjúk á
nokkrum stöðum. Loftvægislægð
fyrir suðvestan land. Otlit: Víðast
hvöss eða allhvöss austlæg átt.
Snjókoma hér um slóðir í dag, en
í hinum landsfjórðungunum í
nótt. Úrkoma á Suðurláglendinu.