Alþýðublaðið - 15.01.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Jón Þorláksson.
Síðasti boðskapur hans.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
! kemur út á hverjum virkum degi.
! Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
; Hverfisgötu 8 opin frá kl, 9 árd.
3 til kl. 7 síðd.
; Skrifstofa á sama stað opin kl.
9i/3-10 »/a árd. og kl. 8—9 síðd.
■ Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
I (skrifstofan).
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
; mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
; hver mm. eindálka.
I Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
; (i sama húsi, sömu símar).
Viðbjóðsleg misMrming á barni
Yfírvaldið dregur málið
á annað ár.
Oskiljanlega vægur dómur.
Norður í Skagafirði, á Sauðár-
króki, er 9 ára drengur, Jón Jó-
hannesson, á framfærslu sveitar-
innar. Seint á sumrinu 1924 kom
hreppsnefnd sú, er átti fyrir hon-
um að sjá, drengnum fyrir hjá
ungum hjónum á Reykjarhóli í
Fljótum í Skagafirði, Guðbirni
Jónssyni og Jónönnu Stefáns-
dóttur, til stundardvalar.
Þegar drengurinn koni þangað,
var hann i góðu ásigkomulagi,
í góðum holduin og óskemdur
að öllu. En eftir eitthvað mán-
aðardvöl hjá þessu miskunnar-
lausa fólki fanst hann fárveikur
og illa til reika úti í haga. Var
þá komin kuldabóiga og drep í
fætur hans, og þeir voru bláir og
tilfinningaiausir.
Urðu þessi vondu hjón að játa
það fyrir rétti, að þau hefðu bspði
harið drenginn og svelt og látið
hann hafa ónóg rúmföt méð
ýmsu fleira samvizkuiausu at-
hæfi. Drengurinn var fluttur í
sjúkrahús, og varð að taka af
'honum eitthvað af tám, svo að
hann bíður giæpsins, sem á hon-
um var framinn, aldrei bætur.
Nú hefði mátt ætia, að sýslu-
maður hefði ekki haft annað
meira áríðandi fyrir stafni en að
rannsaka máiið röskiega og Iá+a
ganga dóm í því. En dómurinn
kemur fyrst seint á árinu, sem
leið. Er hann á þá leið, að hjónin
eru
dæmd í 5 daga fangelsi
við vatn og brauð,
og er það vægasta hegningin, sem
við slíku iiggur. En hitt er þó
merkilegast, að
drengnum eru engar skaða-
bætur dæmdar,
þó að limamissirinn auðvitað
muni baga hann alia æfi.
En hvað kemur til dráttarins?
Ekki hafa sveiíayfirvöld hér á
iandi — sérstaklega í minni sýsl-
um — þau ósköp að gera, að
ekki væri hægt að reka af mál
sem þetta á minna en ári. Og
þó iinkind sé góð, og gott að
yfirvöld komi sér vel við þegna
sína, virðist þó hér sem tilefni
Hér í Reykjavík eru nú, sem
stendur, nokkuð á annað hundrað
manna, sem eru svo „lánsamir"
að hafa fengið dýrtíðarvinnu; þ.
e. þeir hafa fyrir sérstaka náð
fengið að standa úti og vinna
núna í umhleypingunum, í hríð-
unum, í frostunum, í slyddúnni,
og nota vinnukunnáttu sína og
líkamskrafta tii þess að framleiða
auð fyrir þjóðféiagið. En kaupið
er þó ekki hærra en það, að
þegar vinnunni lýkur, á enginn
þessara manna eyri afgangs, því
' að alt efu þetta menn, sem hafa
stórum fjölskyidum fyrir að sjá.
Ekki myndi Ölafi Thórs eða
Magnúsi Jónssyni. dósent þykja
kjör þessara manna öfundsverð,
og er sennilegt, að Magnús myndi
viðurkenna, að það sé óiíkt Iétt-
ara verk að útskýra fyrir guð-
fræðinemum miidi og mannelsku
frelsarans í hituðum stofum há-
skóians heidur en að vinna úti-
vinnu á vetrardag í öllum veðr-
um, og jafn-sennilegt, að Óiaf-
ur vildi ekki upphátt viðurkenna,
að grjóthögg í gaddveðrunum sé
erfiðara starf en að brúka kjaft
í kunningjahópi og svo starfið
það að hugsa um, hvernig eigi
að fara að því að lækka krónuna
og að lækka kaup verklýðsins.
En þó að þeir menn, sem eru
að vinna dýrtíðarvinnuna, séu
sannarlega ekki öfundsverðir, þá
eru samt hér í Reykjavik mörg
hundruð verkamenn og sjómenn,
sem hefðu ástæðu tii að öfunda
þá, — menn, sem einskis óska
heitara en að fá að vinna, — af
því að þeir bera kvíða á hverjum
morgni fyrir deginum 0g á hverju
kvöldi fyrir morgundeginum,
hvernig þeir eigi að útvega heim-
ili sínu hið nauðsynlegasta því
tii viðurværis. Það eru .menn,
sem dag eftir dag og viku eftir
viku hafa farið á fætur í myrkri
á morgnana og verið komnir fyrir
kiukkan sex ofan á hafnarbakka,
ef vera skyldi, að þeir yrðu svo
heppnir að fá vinnu, en alt af
hefir það verið árangurslausí.
Svo liafa þessir menn orðið að
standa fram eftir öllum degi, ef
væri fyrir yfirvald að sveifla dug-
lega lagavendinum, þegar vesælt
bam er tekið þessum þrælatök-
um. Þó tekur út yfir, þegar
drengnum eru engar skaðabætur
dæmdar. Þó að hlífni sé góð, er
hún svo bezt, að hún komi ekki
niður á neinum, en þáð, sem
föntunum í þessu efni er hiíft,
kemur niður á drengnum.
Svipað mál þessu kom fyrir eft-
ir aldamótin í Skaftafellssýslu, og
tók yfirvaldið þar, Guölaugur
Guðmundsson, ólíkt fastara á.
eitthvað kynni að rætast úr, og
það er vert að athuga, að það er
langtum erfiðara að bíða í von-
leysi eftir vinnu en að vinna erf-
iðustu störfin, sem verkamenn hér
þurfa að inna af hendi, svo sem
uppskipun úr togurum og steypu-
vinnu.
Svona er nú ástandið hjá Goð-
þjóð, — útvöldu þjóðinni, íslend-
ingum. Almenningur lifir við
skort, en þó er ekkert hallæri
hér frá náttúrunnar hálfu; það
er síður en svo, - kappnógur
fiskur, þegar gefur. En samt eru
þessi hundruð sjómanna og ve;ka-
manna, sem aidrei vita, livort
sulturinn er fulla dagleið á und-
an þeim, — mörg hundruð hinna
hraustustu. og vöskustu manna,
sem fyrir þúsund árum hefði þótt
sómi að á víkingaskipum, og
margir hinir mestu kappar.
Allir vita, að hið auma ástand
er ekki landskosfum að kenna,
heldur landsstjórn, — bæði mönn-
unum sjálfum, er stjórna, og fyr-
irkomuiaginu, auðvaldsþjóðfélag-
inu, sem við búum undir, þar
sem einstakir menn eiga fram-
leiðslutækin, en ekki þjóðin sjálf.
Það er nóg starf að vinna hér —
hér þarf engin hönd auð að vera
—, nóg starf, sem borgar sig fyrir
þjóðfélagið að unnið sé.
Allir þeir, sem atvinnulausir
eru, gætu verið að vinna og þar
með að auðga sig og þjóðarheild-
ina, ef það væri pjódin sjálf,
sem réði yfir auðnum 0g fram-
leiðslutækjunum, en ekki nokkrir
tiltölulega fáir einstaklingar og
þeirra eiginhagsmunir, sem réðu.
Blind náttrruöfl urðu þess vald-
andi, að hásætissúlur Ingólfs,
þær, er hann varpaði útbyrðis fyr-
ir sunnan land, rak hér í Reykja-
vík. Og jafn-blind öfl valda því,
hverir ráða landinu, —• það er
þeir, sem ráða yfir framleiðslu-
tækjum og fjármagninu, — fyrst
og fremst eigendur togaranna, —
því að í auðvaidsþjóðfélaginu
fylgja völdin umráðunum yfir
auðnum.
En í hásætinu, sem Ingólfur
reisti fyrstur, situr Jón Þorláks-
son og stjórnar landinu fyrir tog-
araeigendur, en þó í nafni þjóð-
arinnar. Og úr því hásæfi sendir
ihann verklýðnum háðslegar
kveð'ur í „Morgunblaðinu“ í
greininni „Ómagar", sem birtist í
dag.
Greinin er öll árás á atvinnu-
bæturnar og tilraun til þess að
stöðva þær. Er þar sagt, að með
þeim sé verið „ad gera uerka-
menn ad viljalausum ómögum“,
og seinna í greininni er þetta
endurtekið með því að segja, að
með því að krefjast atvinnu fyrir
verkaiýðinn séu jafnaðarmenn „ad
gera verkamenn að fgrirhgggju-
lausum ríkisómögum“. Enn frem-
ur er sagt, að með þessu sé ver-
ið að venja verkainenn af því að
„purfa að hafa neina fgrirhyggju“
um atvinnu og kenna þeim að
heimta ,,/e figrir meira og minna
gagnlega og arðsamx vinnu“. Síð-
ustu orðin eru ekki vel skiljan-
leg, en þau eiga víst að vera
kveðja frá manni, sem situr i
hægindastól í ofnhita, til þeirra,
sem eru að vinna úti í kuldanum,
um, að þeir séu ómenni og ó-
magar á hinu opinbera.
Það eru ekki jafnaðarmenn,.
sem hrúga fólkinu saman hér á
mölinni; það er togaraútgerðin
annars vegar, sem dregur fólkið,
en hins vegar ónytjungsskapur 0g
ráðieysi íhaidsstjórnarinnar og ef
til vill líka viljaleysi hennar við'
að ráða fram úr landbúnaöarmál-
unum, sem hefir neytt fóikið til
þess að flytja til kaupstaðanna,.
— Reykjavíkur fyrst og fremst.
En satt er, að hitt er stefna okk-
ar jafnaðarmanna að heimta vinnu
fyrir alla, sem vilja vinna, því
að það er nóg til að vinna, sem
borgar sig margfalt betur fgrir
pjóðfélagið að láta vinna en að
menn séu atvinnulausir og að-
gerðalausir. Að segja, að menn
myndu flytja til Reykjavíkur fyr-
ir það, að þeir fengju atvinnu
hér nokkrar vikur við útivinnu
á veírinn, er jafn-fráleitt eins og
að segja, að þeir, sem nú flytja
4il kaupstaðanna, muni hætta við
það vegna þess, að þeir hafi ekki
atvinnu þar á vétrinn, — eða,
,eins og gefið er í skyn i grein-
inni, að hægt sé að stöðva fólks-
fiutninginn úr sveitunum með því
að svelta verklýðinn í Reykja-
vík. Eru slík ráð vel samboðin í-
haldsliðinu og eins konar kóróna
á aðgerða-ráðleysi þess, á auð-
vaidsfyrirkomuiagið alt og skipu-
lagsleysið á saltfisks-ö'unni sér-
staklega, þar sem það skipulags-
leysi veldur því, að óáran er hér
á landi á fjármáiasviði, þó að
fjármálaástandið í flestum lönd-
um Evrópu sé betra en verið
hefir.
Hlægilegt er að lesa, í biaði tog-
araeigendanna harmatö'ur um, að
„sveitabúskapnuin blæði út vegna
íólksleysis," því að hverjir eru
það aðrir, — ég spyr yður, Jón
Þoriáksson! —■ sem valda fólks-
íeysinu í sveilunum en nánustu
fylgismenn yðar, togaraeigend-
urnir? Það eru peir fyrs og
fremst, sem tekið hafa fóikið frá
bændunum, og er reyndar lítið
við því að segja, því að það er
ekki fólksfæðin, sem aðallega am-
ar sveitabúskapnum, heldur vönt-
un á rœktun. En hún stafar sum-
part af vantandi áhuga og þekk-
ingu, sem kemur af því, að lands-
stjórnin hefir vanrækt að láta nóg
fræðslustarf í þeim efnum fara
fram, en sumpart af því, að bænd
ur fá ekki fé; — togaraeigendur
gína yfir því öllu. Enginn hefir
betur sýnt fram á, að það er