Bjarki - 14.02.1902, Side 2

2
Þeir Jóh. Jóhannesson sýslumaður, St. Th.
Jónsson kaupm, Skafti Jósefsson ritstjóri og
Þorsteinn Gíslason ritstjóri töldu ekki rjett að
hafna því sem nú væri í boði og leggja út
í nýja baráttu.
Skafti kvað nú allt feingið með konúngs-
boðskapnum, sem æskilegt væri og allt, sem
Jón Sigurðsson hefði viljað fá.
Árni Jóhannsson sýsluskrifari taldi mikilsvert
fyrir stjórnarskrát baráttu oldcar framvegis, að
Danir greiddu ráðgjöfum okkar eftirlaun, eins
og frumv. frá í sumar gerir ráð fyrir, en ekki
íslendingar.
Jón Stefánsson pöntunarstjóri í Múla vildi
ekkert annað þiggja en frumv. frá ’8g.
Jón í Múla kvað ekki ætlun sína að lagt
yrði út í nýa baráttu, en vildi, að stjórnin
gæfi ákveðið svar um fyrirkomulagið frá '89.
Iíann kvað breytingarnar sem nú væru í boði
til bóta og hann tæki það minna, ef það gæfi
betri fótfestu til að byggja á síðar. F.n tæki-
færi mundi ekki fyrst um sitin bjóðast jafngott
og nú til að fá sem fyllsta sjálfsstjórn. Hann
fór lofsorðum um samkomulagstilraunir Eyfirð-
ínga.
Jóh. sýslumaður kvað stjórnarboðskapinn
mjög mildum mun betri en bæði hann og
aðrir hefðu búist við, þar sem við nú ættum
víst að fá ekki einasta allar þær bætur á
stjórnarfarinu, sem frttmvarp það, er samþykkt
var á síðasta þingi, hefði itini að halda,
heldur og, ef við vildum heldur, ennfremur
ráðgjafi búsettan í landinu með fullu ráðgjafa-
valdi í sjermálum landsins, að því er sjcð yrði,
án þess að nokkur væri yfir hann skipaður eða
Danir hefðu annað eftirlit (Kontrol) með þeim
málum, cn að þau væru borin upp í ríkisráð-
inu. í’að væri þvi' eigi hægt að segja, að
ráðgjafi Sá, búsettur í Reykjavík, sem vjer nú
ættum kost á að fá, væri undirtylluráðgjafi eins
og eftir tíurrannafrumvarpinu og eins og mcnn
hefðu verið hræddir um að stjórnin hefði á
boðstólum handa okkur og stúdentar í Khöfn
Og triargir Islendingar hjer heirna hefðu verið
reiðubúnir að gleipa við, að því er sjeð yrði.
Hann kvaðst áh'ta að stjórnin væri búin að
ákveða sig bæði gagnvart fyrirkomulaginu frá
’*9 og tveggjaráðgjafafyrirkomulagi Eyfitðinga
og hefði lýst því yfir, að hún áliti hvorutveggja
óhafandi. Þar sem nú stjórnarboðskapurinn
gæfi kost á svo miklum umbótum á stjórnar-
farinu, taldi hann óráðlegt að fara nú að leggja
út í nýa baráttu við þessa nýu stjórn án þcss
að sinna honum, enda þótt hann teldi fyrir-
komulagið frá ’8g, með litlum breytingum, hið
ákjósanlegasta fyrir okkur til frambúðar.
Porsteinn Gíslason ritstjóri sagðist telja
fyrirkomulagið eítir frumv. frá ’Sgbest. Enþarsem
Jón í Múla ætlaðist til að lcitað yrði álits stjórn-
arinnar um það, án þess þó að hafin yrði ný
barátta til að fá því framgeingt, þá mundi það
árángurslaust, því þetta hefði þegar verið gert
með brjefi Valtýsflokksins til ráðgjafans. Þar
hefði verið farið fram á þetta fyrir hönd meiri-
hlutans frá sfðasta þíngi áður en konúngsboð-
skapurinn kom íram. Svar stjórnarinnar mundi
verða eins, þótt komið yrði fram með þetta
aftur. En við stæðum betur að vígi til þess
að fá þetta síðar, eftir að hafa tekið því sem
nú byðist. Hann kom fram með tillögu
til fundarsamþykktar (1. lið fundarályktunarinn-
ar) og kvaðst annars samþykkur tillögum Jóns í
Múla.
Samþykkt var svohljóðandi
FUNDARÁLYKTUN:
1. Fundurinn telur konúngsboðskapinn í
sambandi við yfirlýsing stjórnarinnar (greinin í
Dannebrog) miklu betri en vonir voru um, og
álítur þar svo mikið boðið, að varhugavert
sje að kasta því frá sjer og leggja út í nýa
baráttu nú þegar.
2. En jafnframt lýsir fundurinn yfir því, að
hann telur eigi líklegt að stjórnarskrárbarátt-
unni verði lokið. eða óskurr og kröfum vorum
fullnægt, fyr en vjer höfum feingið fullkomna
Ueimastjórn með óháðum frumkvæðisrjetti og
lagastaðfestingarvaldi í iandinu sjálfu, er fram-
kvæmd sje af umboðsmanni konún»s d: land-
stjóra, á ábyrgð ráðgjafa er hann sjálfur tekur
sjer.
3. Fundurinn lysir yfir því, að hann telur
samkomulagstilrauuir [>ær, sem vaktar hafa
verið á Akureyri, lofsverðar.
Bannlögin i Ameriku.
—o---
Alkunnur danskur blaðamaður og rithöfundur,
Henrik Cawling, ferðaðist um Ameríku árið
1896. Ilann hefur ritað stóra og skemmtilega
bók um þessa ferð sína og er hún bjer á
bókasafninu. Hann minnist par á bannlögin
gegn áfeingi, sem komist hafa fram f sumum
fylkjum í Bandarfkjunum, og er sá kafli hjer
þýddur (bls. 318):
»Bindindishreifingarinnar 1 fylkinu Iovva hefur
verið getið í blöðum alls heimsins. Það var þar,
sem kvenfólkið gerði einu sinni áhlaup á
veitingasalina og neyddi repúblikska flokkinn
1S82 til að banna með lögum allan tilbúníng,
sölu og veitingu áfeingra drykkja innan
takmarka fylkisins.
Það er því eðlilcgt að ferðamaðurinu komi
tii Iowa með þeirri hugsun, að hjer sje hann
neyddur til að vera bindindismaður um stund-
arsakir. En því meiri verður undrunin, þegar
hann kemur til Clinton (bær í lowa með
14,000 ib.) og sjer þar hvern veitingastaðinn
við hliðina á öðrum. Og undrunin vex þó
enn stórum þegar einn af æðstu lögreglumönn-
um bæjarins segir, eins og hann sagði við
mig:
»Wc;l, við skulum.koma inn og fá okkur einn
bjór.«
Jeg ljet í ljósi undrun mína yfir því að geta
í hans fjelagskap brotið skýlaus boð laganna.
En hann strauk bjórfroðuna úr skegginu og
svaraði um leið:
»Getið þjer sannað að það sje bjór?»
»Já«, svaraði jeg, »að minnsta kosti er það
eins á bragðið.«
»Rjett. En jeg bið um lögfulla sönnun.
Einn bindindispostulinn kærði nýlega fyrir okk-
ur einn af veitingasölunum. »Hafið þjer smakk-
að drykkinn þar sjálfur?« spurðum við. Nei,
hann kvaðst ckki hafa gert það. »Gott,« sagði
jeg, »sannið þjer þá að við hinir drekkum
þar bjór.« Og hann hefur enn ekki gctað kom-
með sönnunina, þótt hjer í bænum sjeu nú fjög-
ur góð ölgerðarhús. l’au búa öll til bjór. En
komdu með sönr.ina gegn þeim, góði vinur!
Til þess að fœra þá sönnun fram þyrfti góða
málfærslu og þar á ofan mikið fje.«
Jeg spurði, hversvegna lög, sem svo opin-
berlega væru brotin aföllum, væru ekki num-
in úr gildi. Hann svaraði:
»1 fcyndinni eru þau numin úr gildi. Þjer
gætuð gefið svo mörg lög sem þjer vilduð
hjer í Ameríku, en einginn hlýðir þeim, þegar
þau stríða móti heilbrigðri skynsemi. Lög-
gjafarnir í Iowa hafa nú einu sinni Iátið kúg-
ast af »hinum heilögu«, en svo hafa þeir sjeð
villuna rjett á eftir. Þeir hafa þá valið, að
láta lögin standa, til þess að vera lausir við
nauðið úr »hinum heiiögu*, en að brjóta lög-
in, til þess að láta skynsemina samt sem áður
ráöa. A þennan hátt hefur Komið tram það
merkilega fyrirkomulag, að ríkið bannar vín-
sölustaðina, en tekur jafnframt skatta af þeim.
Vínsalinn hjerna rekur ólöglega vínsölu, en.
borgar árlega af henni 300 dollara skatt til
bæjarsjóðs og rfkissjóðs. Það má segja, að
þetta sje hreinasta fjarstæða, en það má líka
segja, að á þennan eina hátt verði hnútuiinn
leystur. — Ská!!«
Og löggæslumaðurinn teygaði til botns úr
glasinu.«
Mióafirði 2. febr. 1902.
Stirð hefur tíðin vcrið síðan um sólstöðu-
leitið. Sífelldir umhleypingar og stormar og
snjókomur, svo haglaust hefur verið, þar tii
núna seinni part vikunnar, sem leið, að sunn-
anátt og hagstæð hláka hefur verið.
Frost hafa verið mikil, 13 stig. Fyrsta
þorradaginn var hjer vonskuveður með snjó-
komu og sjógángi miklum, svo að nóttina eftir
tók út 6 báta hjer á suðurbyggð og braut
upp og tók ýmislcgt út úr sjóhúsi á Rjúk-
indum, sem mörg ár hefur staðið án þess að
slíkt hafi borið við áður. Svo mikið var
brimið.
ísinn á frystihústjörninni okkar var orðinn
22 þuml. að þykkt.
Nú í dag er heiðríkur himinn og glaða sól-
skin, og heföi gömlu mönnunum eigi þött það
ncinn góður fyrirvari eða ákjósanlegt Kindil-
messuveður, samkvæmt því sem gamla stakan
segir um þann dag:.
»Ef í heiði sólin sjest
á sjálfa Kindil-messu
snjóa vænta máttu mest,
maður, upp frá .þessu.«
Nú ætlar Ellevsen hvalaveiðari að koma
2 2. þ. m., ætlar að leggja af stað frá Noregi
14. Ilann ætlar að byggja hjer guano-verk-
smiðju og ýmisleg fleiri hús.
Það eru allar likur til þess að sá atvinnu-
rekstur borgi sig prýðilega. En hverjir reka
þessa atvinnu ? Utlendingar og aftur utlcnd-
ingar. íslendingar, landsins eigin börn, verða
að sitja hjá aðgerðalausir og horfa á hvernig
dugnaðarmenn annara þjóða fara að, að leita
sjer hjer atvinnu og fjár í stðrum stíl, meðan
þeir sjálfir strita hver í sínu horni uppá gamta
mátann og hafa varla ofan í sig í stað þess
að hafa fjelagsskap til aokkurs fyrirtækis, sem
fyrirhöfn og fjár krefur, og á landsstjórnin,
minni hyggju, sinn fullkominn skerf í þessu
með því að hafna því að öflug pcningastofnun
feingi að taka hjer til starfa í stað hins hand-
önýta og peningatóma landsbánka.
Iljer er sannarlega mikið starfsvið og mik-
ið að gjöra, bara að peningana vantaði ckki,
og jeg etast ekki um, að íslendingar yfirleitt
kunni að fara með lánstraust og færa sjer
bánkalán í nyt, rjett eins og aðrar þjóðir;
undantekningar geta átt sjer ávallt og alstaðar