Bjarki - 24.12.1902, Qupperneq 4

4
B J A R K I.
Endurminníngar
Sólin blíð er sest í æginn,
sveipast rökkri jarðar hvel;
fríðar stjörnur fagurt gægjast
frara og glitra undra-vel.
Kyrt og rótt er yfir öllu,
eingin bára' á hafi rís;
lögum bæði' og lofura ræður
ljúfust góðviðranna dís.
Leíngst í vestri litið fæ jeg
ljósan Snæfellsjökuls tind
sveipast aftan- rauðum roða,
regin-fögur er sú mynd;
fremst á Skaga, forn og helgur,
fagurhvítum þakinn snjá,
mænir hann við himin bláan,
heldur vörð um land og sjá.
Kyrt og rótt er yfir öliu,
ekkert truflar sinnið hjer;
því er von, að vænar stundir
vekist upp í huga mjer.
Fyrir hugskotssjónum svífa
sælir'bernskudagar uú.
Þá var allt, já allt svo fagurt.
Unaðstíð er horfin sú!
Andlit margra æskuvina
andi minn nú litð fær;
ó, þær fögru unaðsmyndir!
aliar eru horfnar þær.
Glatt var oft með glöðum sveinum,
glóði tárhreint vín í skál;
og við hrund var hjalað tíðum
hugumijúft og sakiaust mái.
Ein er mynd, sem öllum fremur
andinn sífellt starir á:
sje jeg brosið blítt og saklaust
blómavörum svífa frá;
man jeg hárið mikla dökka,
mjúkbjart hörund, hvelfdan barm.
Hún er líka farin farin,
fær það mjer nú dýpstan harm.
Fölnuð er mín vænsta vonin
— veit jeg hana’ ei lit jeg meir;
og þótt önnur fögur fæðist,
fer hún efiaust eins—hún deyr.
Því þetta’ er lífsins vissi vegur:
vona bjart sín æskuár,
icoma, hittast, kynnast, unna,
kætast, skiija' og fella tár.
Ben. Þ. Gröndal.
Merkiiegur sjúkdóríiur.
—o—
Læknaháskólanum f París barst í fyrra lýs-
ing á mjög einkennilegum sjúklíngi frá frönsk-
um lækni, dr. Fourmier frá Angouléme. Hann
var sóttur til úngrar stúlku, sem þjáðist af
stjarfa (»Katalepsi«) og þegar hann kom hafði
| hún eitt flogið. Allir limir hennar voru stirð-
ir og harðir eins og járnsteingur; það var t.
! d. með öllu ógerníngur að sveigja handlegg-
ina í olbogaliðnum, eða fótinn í knjáliðnum.
Augun voru óvenjulega rnikið opin, augnastein-
arnir litlir, andardrátturinn regluiegur og eins
blóðrásin. Allur var líkaminn tilfinningarlaus
nema einstöku blettir á mjöðmunum. Þótt
stúngið væri djúft alstaðar annarsstaðar í lík-
amann varð ekki vart við neina tilfinningu og
ekki blæddi heldur úr stúngunni. Hita- og
kulda-breytingar höfðu og eingin áhrif á lík-
amann; þótt heitir eða kaldir vökvar væru
látnir snerta hann, varð ekki vart við minnstu
tilfinningu
i Stúlkan fjekk fyrsta flogið 31. mars í fyrra
| kl. S1^ um kvöldið með krampadráttum án
stjarfa og án þess að missa meðvitundina.
Þessi flog fjekk hún hvað eftir annað um kvöld-
ið og eins daginn eftir. Þá fjekk hún stjarfa
og lá í honum til næsta morguns, en vaknaði
þá með krampafiogum, sem hjeldust við fram
á næstu nótt. En kl. 3 um nóttina lá hún
aftur í stjarfasvefni. Daginn eftir fjekk hún
hvert flogið á fætur öðru með stjarfa og
missti meðvitundina.
Morguninn 4. apríl sá dr. Fourmier hana 1'
fyrsta sinn. Honum er sagt að hún sje 14
ára gömul og hafi þrjá síðustu mánuðina
kvartað um magapínu, samdrátt í kverkunum
o. fi. Hjá henni var þá kona ein, frú F.,
sem var komin til að vita hvernig henni liði
og hafði beðið am leyfi til að koma upp á
herbergi hennar. En þegar hún kom inn fjekk
stúlkan srax stjarfaflog. ^
Þegar frú F. fór út úr herberginu, rjett á
eftir dr. Fourmier, þaut sjúklíngurinn á eftir
henni, en hafði þá legið í stjarfasvefni í
klukkutíma.
Næsta dag fjekk hún þrjú flog. En frá 5.
apríl til 2. maí fjekk hún eingin flog, að eins
varð stundum vart við taugaveiklun hjá henni,
handaskjálfta og þesskonar. En 2. maí stóð
hún við glugga og frú F. gekk framhjá á göt-
unni. Frú F. bandaði til hennar hendinni og
bauð góðan daginn. Stúlkan kipptist við og
var eins og hún ætlaði að hlaupa á stað á
eftir frú F., en hún var hindruð frá því. A
sömu stundu fjekk hún nýtt flog, og eftir
þetta fjekk hún eins og snöggt slag yfir hjart-
að í hvert sinn sem frú F. gekk framhjá hús-
inu, ser.i hún bjó í, og eftir því fylgdi heila-
kviksflog.
Morguninn 16. maí gekk frú F. fyrir dyrn-
ar á húsinu meðan stúlkan var í rúminu og
gat því ekkert sjeð til ferða hennar. Stúlkan
fjekk í sömu svifum stjarfaflog og varð hörð
eins og járnstaung. 21. maí heimsótti dr.
Fourmier sjúklinginn í annað sinn og hafði þá
með sjer annan lækni og mann til, sem var
alvanur dáleiðari. Hann reyndi að hafa áhrif
á stúlkuna meðan hún lá í aungvitinu og fá
hana til að tala. Hann tók um úlfliðinn á
114
mest áhríf þess? Hún vissi, að honum mundi falla
þesta mjög þúngt. Henni datt í hug að fá hjálp
hjá vini sínum til þess að komast heim til Noregs,
en skilja svo eftir brjef sem skýrði allt fyrir manni
hennar. En sú aðferð þótti henni þó of óhreinleg;
maður hennar átti það ekki skilið. En heim til
Noregs varð hún að komast. Hana var farið að
eingja svo eftir móður sinni upp á síðkastið, því við
hana fann hún að hún gæti talað opinskátt um þetta;
hún m.undi skilja sig. Það var komið svo lángt, að
hún var alltaf eins og óttaslegin, þegar hún var ná-
lægt manni sínum. Henni ljetti nu í skapi í hvert
sinn sem hann fór að heiman.
Það var komið fram á vetur, og enn gekk allt á
sama hátt og áður í prestshúsinu. Prest grunaði
ekkert, hvernig ástatt var, en hann talaði um, að það
geingi eitthvað að henni. Það stóð til að presta-
fundur yrði haldinn, en fundarstaðurinn var 30 mílur
frá bústað þeírra. Fundurinn átti að undirbúa ýms
mál fyrir næstu aðalsamkomu sýnódunnar. Tvö af
aðalumræðuefnunum á dagskránni vor.u, hvort grein-
arnar um afturhvarf væru 97 eða 79 og, hvort himna-
kápa Elíasar hefði verið úr úlfaldahári eða geitahári.
115
Þetta hvorttveggja hafði þá valcið allmiklar þrætur á
skólum sýnódunnar.
Presturinn hafði þugsað mikið um þessi þrætumál.
Hann hafði blaðað í bókum sínum og handritum,
geingið þúnghugsandi um gólf með pípu sína, numið
við og við staðar og skrifað athugasemdir sínar á
pappírsmiða. Hann var sokkinn niður í umhugsun-
ina um þetta þegar hann fór á stað. Hann kvaddi
konu sína og kyssti hana á ennið, eins og hann var
vanur. Fyrst ætlaði hann að heimsækja sjúklíng í
nágenninu, en fara svo þaðan beint á fundinn.
Honum dvaldist leingur hjá sjúklíngnum, en hann
hafði ætlað. Samt vildi hann komast nokkrar inílur
áleiðis, einkurn af því að honum líkaði ekki að gista
þar sem hann var staddur; húsið var lítið og loftvont,
og svo var ekkert girnilegt að sofa í sama herbergi.
og sjúklíngurinn. Hann kom sveittur út í ískalt.
vetrarloftið. En hann skeytti því eingu og vafði fast
að sjer loðskinnsfrakkanum. Hann liafði líka lítið
getað borðað, því hann hryllti við matnum, sem
borinn var fram fyrir hann; það var soðin sætmjólk'
og flesk bitað út í. Heimamaður fylgdi honum út
á túnið, leit til veðurs, þótli útlitið ískyggilegt og:
116
sagði, að hann væri að gánga í byl. Prestur hjelt að
hann næði til húsa fyrir því. Hann fletti húfunni
niður fyrir eyru, setti upp vetlínga og steig svo upp
í kerruna. Snjóinn hafði rifið á köflum svo að
vegurinn var víða auður. Prestur sló í hestinn og
ók á stað. Þótt kalt væri varð hann feginn að geta
fyllt lúngun með hreinu lofti eftir svækjuna inni í
herbergi sjúklíngsins. Hann hlakkaði til að hítta em-
bættisbræður sína á prestafundinum, hlakkaði til um-
ræðanna og til þess, að fá að tala við menntaða
menn. Hann var stöðugt svo hugsandi um höfuð-
málin á dagskrá fundarins og það sem hann ætlaði
að leggja til þeirra, að liann varð varla var við að
hendur hans og fætur stirðnuðu af kulda. Hann kom
að fyrsta bænum, en fór þar framhjá, hjelt að sjer
væri óhætt til næsta bæjar og var þó æði lángt þáng-
að. Honum datt í hug ný setníng, sem fjell svo vel
ínn í röksemdakeðju hans um Elíasarkápuna að hann
vildi fyrir eingan mun gleyrna henni. Hann beit í
vetlíngstotuna á hægri hendi ,og dró vetlínginn með
tönnunum af sjer, boraði hendinni inn í brjóstvasa
sinn cg náði í gamalt sendibrjef og blýant, bljes á
fíngurgómana og skrifaði setnínguna á umslagið.