Bjarki - 22.10.1903, Blaðsíða 4

4
| B J A R K.I.
Austra-góðgæti.
—o —
Örverpi má heita ritstjórnargrein í 29 tbl.
Austra þ. á. með yfirskriftinni: Hvalveiðamálið.
Öll gagnrýni ritstjórans á þíngkveðju hvala-
mannanna í sumar lendir í olbogaskotum til
þeirra, er andæft hafa hvalamálsspeki hans áð-
ur. Skarpskyggni hans eygði ekki þau atriði
þíngkveðjunnar, sem hægt var að hrekja, held-
ur vefeingir hann blátt áfram það í skýrslu
hvalamanna, er allir kunnugir menn vita að er
dagsanna.
Ritstjórinn er bersýnilega orðinu veill í
trúnni á ágæti kenníngar sinnar og fátækur af
góðum ástæðum, enaa þarf meira en smáræðis
forða af heimspeki og lögvísi til að bjarga v:ð
í almenníngsálitinu öllum hans hvrdamáls-pott-
■brotum.
Útspil hans er nú eins og vant er: Hnjóðs-
yrði til þeirra, er aðra skoðun hafa á málinu,
og rángfærsla og hártoganir á orðum þeirra,
ósannur þvættíngur um óskylt efni, margjapl-
aðar Og marklausar staðhæfíngar um það sem
hann ekki þekkir og moðreykur í augu þeirra
sem ekkert sjá eða vilja sjá; en trompás hans
er þó sú aðdróttun að mótstöðumönnunum, að
þeir sjeu keyptir til að tala máli hvalamanna,
— hugmynd, sem eingan þarf að furða þó fæð-
ist í höfði Skafta.
Flestir muna víst kenníngu Austra frá í fyrra
um að allt fiskilíf hyrfi úr þeim fjörðum,
er í væri hvalstöðvar; en svo hefur þessu
fjarri farið í sumar, að á Mjóafirði og Norð-
firðí hefur eingu miður veiðst síld og fiskur
en á hinum fjörðunum. — Austri hefur enn
fremur haldið því fram, að hvalurinn smali
síidinni af hafinu inn á firði og vi'kur, en
nú nýlega fræðir hann lesendur sína um mikla
síldargaungu austan og norðanlands, — — og
einginn hvalur þó með!
Þá er og spádómur gamla mannsins um
bjargarskort sjómanna hjer umhverfis, er óhjá-
kvæmil. leiði af hvalveiðinni; — hann virðist eftir
reynslu þessa sumars ætla að kafna á óþægi-
legum stað, — og svona fellur hver máttar-
viður af öðrum úr þessu hvalamáls her-
virki. '
Ótrúlega djúpt hefur Skafti gamli kafað
eftir tilvitnunum um síldveiði á Mjáaf. 1880
og kynni mín af henni hjer og á Norðfirði; en
heimildirnar hafa svikið. Við Kolableikseyri
hefur aldrei verið dregið fyrir 2000 síldar-
tunnur í einu. Fyrir innan Ask«es hafa aldr-
ei feingist 6000 tunnur í einum ádrætti, held-
ur er önnur talan tífölduð og hin nær tvöföid-
uð. í Norðfirði hefi jeg aldrei átt heimili,
aldrei sjeð síld veidda þar í nót og því sísf
sjeð hval reka þar síld af hafi uþþ í vörpu.
Það sem karlfuglinn hefur um þetta sagt er
þjóðsagnamyndun á lágu stígi.
A Mjóafirði og Eyjafirði hefi jeg oftsinnis
sjeð varpað síldarnót, jafnvel tekið þátt í því
sjálfur, en sjaldnast hafa hvalir verið þar nærri
— stundum þó smáhvalir og eitt skifti stór-
hvalir svo jeg muni; aftur hefur tíðast orðið
vart við vöður af þorski eða ufsa í nánd-
inni,
Sambandið milli landshlutar hj er af síld
1880 og alþíngisávarps hvalamannanna í sum-
ar er ekki vel ljóst; að því er hálfgert lagga-
bragð hjá gamla manninum, en milli línanna
má lesa óvild hans til mín og er honum þar
nokkur vorkunn. Jeg hef aldrei komist svo hátt
í heiminum að hljóta hylli Austra, eða verða
kaupandi hans, en jafnan verið lítiltrúaður á
heiðarleik blaðsins, — og nú í seinni tíð átt
þátt ( að hrekja æsíngatilraunir þess í hval-
veiðamálinu. Þetta svellur í gamla manninum,
en ástæðulaust er að kenna mjer um, þótt ein-
hver gróðahnykkur hans við hvalveiðamenn
kunni að hafa misheppnast, og heldur ekki
get jeg gjört að því, þótt almenníngur sje far-
inn að tapa smekk fyrir Austra og ýmsa
væmi við tvískinnúng hans. En allír geta skilið,
hv'e þúngt muni falla gömlum manni, sem bú-
ist heíur við að verða spámaður heils lands-
fjórðúngs, að hrynja niður af þessum sólbjarta
hugmyndahimni og niður í djúp hins kaldranalega
veruleika, þar sem allur þorri hugsandi manna
virðir að vettugi hans beitivinds-pólitík og
hvalamálsspádóma.
Mjög tamt vopn hjá Skafta er aðdróttunin
að mótstöðumönnunum um að þeir þiggimútur
til að halda fram röngu máli, hugsun sem sjald-
an er fjærlæg mútuþægum sálum, jafnt meið-
andi fyrir ímyndaða mútuveitendur sem þiggj-
endur. Hann beinir þessu nú einkum að B.
Sæmundssyni og mjer, og tel jeg ekki ómaks-
ins vert að verja mig fyrir slíkum getsökum úr
þeirri átf, og það því síður sem jeg einmitt {
hvalveiðamálinu hefi haldið fram andvígri stefnu
við hvalamenn, stefnu sem alþíngi í sumar
hefir að mörgu leyti aðhyllst. Hitt tel jeg illa
farið, ef almenningur lætur annan eins mann
og Skafta Jósefsson vekja tortryggni gegn B.
Sæmundssyni og rannsóknarstarfi hans, sem vissu-
lega er eftir bestu vitund framkvæmt og oss
margfallt þarfara en öll Austra-pólitík frá upp-
hafi.
Að eltast við allar öfgar og hártoganir í
nefndri Austragrein er vissulega ekki til-
vinnandi. Það er óskiljanlegt að hún gjöri mikla
»lukku«, og vart er það að ósk þeirra, sem
þágu hjálp af hvalamönnunum mjófirsku í harð-
indunum í vor og síðar á sumfinu byrgðir af
hval ókeypis, að Skafti skopast að hvalgjöfun-
um, — hann — sem sjálfur þág hvalsendingu
að gjöf, en Ijest hafa skift henni meðal fátæk-
ra.
Að gefnu tilefni í nefndri Austragrein og
oft áður skal þess getið um flotstöðvaveiðina
við Bjarnarey, að hún — gagnstætt því sem
Austri segir — befir geingið mjög vel alian
síðari þiuta vertíðlrinnar, en styrðlega framan
af vegna Ijelegs útbúnaðar og vantandi reynslu.
Eftir því sem »Aftenposten« skýrir frá hefir
nær eingöngu veiðst bláhvalur (63) og þess’
byrjun tekist betur en á horfðist í fyrstu. Það
er því dálítið hæpið að byggja á upplýsíngum
gamla Skafta um stormana og ókyrðina á ís-
landshafi, sem aftri þar slíkum veiðum.
Eg skal að endíngu nota tækifærið og taka
það fram, að þótt meðferð þíngsins í sumar á
hvalveiðamálinu vásri eigi alls kostar óheppileg,
þá gjörði það þó einga tilraun til að takmarka
veiðina og treina lífið í þessum lángarðvænleg-
ustu veiðidýrum, — jeg tel ekki vetrarfriðun-
ina í landhelgi. — Hjaltlendíngar eru oss þar
hyggnari. Hjá þeim hafa 2 hvalveiðafjelög stund-
að veiði í sumar með mjög góðum árángri eftir
því sem »Verdens Gang« 26. Ágúst skýrirfrá,
en þeir bönnuðu að veiða örara en svo, aðhval-
stöðin hefði undan að hagnýta veiðina.
Læt jeg svo úttalað um þetta að sinni og
kveð Skafta minn með allri skyldugri virðingu.
Heirpa 6. Oktober 1903.
S'v. Ólafsson.
Til Þorsteins Erlíngjssonar
Nú er Þorsteínn þagnaður,
það er mesti skaði.
Sá var skáldasiklíngur
sjaldan neðst á blaði.
Það er mönnum þýngsta raun,
því vill trúa einginn,
ef hin skitnu skáldalaun
skemmt hafa í honum dreinginn.
L.
(<íf
Bessastaðaför.
—o—
I.
Jeg brá mjer suður að Bessastöðum um dag-
inn. Það er besc jeg segi þjer söguna af þviý
°g byrja jeg þá á upphafinu, eins og mjer er
tamast. Við vorum tvö í förinni eins og þú
getur skilið og höfðum ráðgert ferðalagið nokkra
mánuði, svo það kom hreint ekki á okkur eins
og skúr úr heiðríkju. Við völdum sjóleiðina
og stefndum því fyrst suður kirkjugarðsstíg.
Hann heitir nú Suðurgata, síðan hann var skírð-
ur upp. Svo lögðum við á melana og segir
ekki af ferðum okkar fyr en við komum suður
á Grímsstaðaholt. Þar er víðsýnt og gott að
iitast um. Paðan sjer yfir suðurbygð nessins,
Skerjafjörð og Álftanes. Hjernamegin á Sel-
tjarnarnesi er mikið fagurt og miklu grösugra
en norðan á því. Á Grímsstöðum eru stór tún
sem hallar móti suðri, og eins er í Skildínga-
nesi. Þar kvað Sigurður póstmeistari hafa
sumarbústað og myndarbú. Jeg hef aldreivit-
að fyr hvað öll húsin og bæirnir heita milli
Skildínganess og Grímsstaða, en nú voru mjer
sögð nöfn á mörgum þeirra, en farin eru þau
nú aftur, nema á Þormóðsstöðum, því þar beið
okkar í vörinni bátur frá Skúla Thoroddsen;
það var flutníngsbátur, sexæríngur stór, en
fallegur og rennilegur og Ijettur, því prentarar
Skúla, sem fluttu okkur, settu hann upp og
fram tveir. Núna ýtti jeg reyndar á eftir, svo
kunnugir menn vilja kannski segja, að þeir
hafi ekki verið alveg einir í þetta sinh prent-
ararnir.
Við fórum svo upp f og á flot og hjeldum
út á Skerjafjörð, sem var Ijósgrár eins og loft-
ið og með ofurlitlum vindbárum, því svo lítið
kul var svo við settum strax upp segl og var
þá eins og golan færi að herða sig, því við
feingum svo fljóta ferð, að við sigldum yfir á
í 8 mínútum og fórum á land í Skansinum, því
útfall var, svo við komumst ekki inn í Bessa-
staðatjörn, því hún er þur um fjöru. Skans-
inn er á nesinu austan við Seiluna og heitir