Bjarki - 22.10.1903, Blaðsíða 6

6
B J A RKL
veggimnn var bygður, því þar var hún þegar
skóli var á Bessastöðum. Það ber öllum sam-
an um.
A steininum er grafletur hans á latínu, eins
og það er prentað í Arbókunum og Hirðstjóra-
annál. Myndin sýnist vera af mögrum meðal-
manni, mjóleitum og ílla limuðum. Hún er í
riddarahertýgum þeirrar aldar og krínglótt plata
framan á þar sem lokan ætti að vera, og er
eins og maðurinn hafi ký!.
Myndin er hin ógeðslegasta óprýði kirkj-
unnar, en að öðru leyti á vel við að geyma
hana þar sem minnisteikn danska valdsins á
íslandi og Bessastöðum, því Páll Stígsson, fað-
ir Stóradóms, er andlegt vesalmenni, grimmur
og þræilyndur og kóngsveldinu svo trúr og
íslandi svo óþarfur, sem hann hafði greind til
og áræði. Að vísu má finna verri mann dansk-
an á Bessastöðum, af því úr svo miklu er að
velja, en Páll Stígsson sómir sjer þar vel inn-
ankórs í kirkjunni. Þar undir hlerum í kór-
gólfi eru nokkrir menn jarðaðir. Meðal þeirra
Magnús amtmaður Gíslason, og mikill steinn
yfir.
Kirkjan mun vera bygð milli 1770 og 80,
því 1773 veitir konúngur leyfi til að samskot-
um sje safnað við hverjar kirkjudyr á landinu
til þess að byggja Bessastaðakirkju úr steini,
og má þá telja víst að Páll Stígsson hafi þá
verið látinn rísa upp úr kórgólfinu og settur
á vegginn.
Áður var hjer timburkirkja Hún var seld,
og segja kunnugir menn að Viða-pakkhúsið
Smiths verslunar hjer í Rvík sje dómkirkjan
gamla.
Leiði eru fá upphlaðin eða girt og steinar
fáir í garðinum. Þar undir heljarmiklu hellu-
bjargi norðan kirkju eru foreldrar Gríms skálds.
Á steininum stendur:
Þorgrímur Tómásson 1781 — 1849
°g
íngibjörg Jónsdóttir 1782—1865.
Þau stóðu vel í sinni stjett.
Gott mannorð skal heldur kjósa
en mikinn auð.
Sal. orðskv.
Þetta bjarg var flutt frá Belgíu, segir Grön-
dal mjer, og var nærri búið að drepa Krist-
inn í Eingey og fl. sem komu því þángað,
enda er það varla manna meðfæri. Ekki er
það leiði girt.
í*ar við hlið hans er Grímur sonur hans og
girt um leiðið með járngrindum; það hefur frú
Jakobína Jónsdóttir ekkja hans látið gera, og
ætlar að hvíla þar hjá manni sínum og er mælt
að hún segist ekki ætla að koma til Bessastaða
fyr en hún fari þángað alfarin.
Skamt norður og vestur af kirkjunni er há
brekka niður af hólnum og snarbrött. Þar
hrundu eldri skólapiltar nýsveínum ofanfyrir
forðum til að reyna þá og þótti gott að stand-
ast þá raun. Það var kallað að descendera,
en áður voru þeir skírðir (dýpt niður höfðinu
á þeim í Bessastaðatjörn upp að herðum) og
svo jamberaðir (súnginn yfir þeim sálmur og
svínbeigðir á meðan). Þar við brekkuna hafði
Grímur þarfindahús, en nú er það burt og
laut í brekkunni hálfhríngmynduð og í gras-
bekkur til að sitja á; það kalla galgoparnir
Grímsby.
Svo var sest inn þegar dimdi og farið að
skeggræða, en nokkru síðar fjölgaði gestunum,
því þángað komu þá ríðandi frú Katrín Briem
úr Viðey og fröken Kristrún Hallgrímsson, sem
haldið hefur saungskemtanirnar hjer í Rvík
með Þórði lækni Pálssyni, og með þéim Guð-
mundur Finnbogason heimspekíngur.
Vakan var skemtileg, samræður um allt
milli himins og jarðar og jafnvel víðar farið.
Menn sögðu hver öðrum drauma, draugasögur
og fleira, ýmist eftir öðrum eða það, sem bor-
ið hafði fyrir sjálfa þá, og sumt af því ekki
svo lítið merkilegt. Þá ljek fröken Hallgríms-
son kvæðalög á píanó og saung sjálf og eins;
gerði hún morguninn eftir og þá minna en
flestir munu hafa óskað, Því hún gerir hvor-
tveggja vel.
Síðan var farið að sofa. Frh,
Þ. E.
'r3§Í>,-<><)§§~-
Spillt lif.
Eftir Gut de Maupassant.
—o—
Saval eða rjettara: gamli Saval, því svo var
hann kallaður f Mantes, var að klæða sig.
Uti var skuggalegur haustdagsmorgun; það
var rigníng og blöðin voru að falla af trjánum.
Saval var daufur í bragði. Hann gekk frá
ofninum til gluggans og svo aftur til baka,
frá glugganum til ofnsins. Svona ömurlegir
dagar eru til í allra lífi. Og öll líkindi voru
til þess að framtíðin færði honum marga slíka,
því nú hafði hann tvo um sextugt. Hann var
einn síns liðs, piparsveinn og átti einga ná-
komna ættíngja á lífi. Einginn var til er gæti
syrgt hann og tregað látinn.
Hann leit til baka yfir líf sitt, ónýtt og
innihaldslaust; hann minntist æskuáranna þeg-
ar hann var heima í foreldrahúsum, síðan skól-
ans, fríanna, námsáranna í París, banalegu föð-
ur síns og dauða hans,
Hann varð einn eftir hjá móður sinni. Þau
lifðu friðsömu lífi og voru ánægð, hann úngur
en hún gömul. Svo dó hún líka.
Hann varð einn eftir og nú var bráðum
kominn hans tími til að deyja líka, hverfa, og
svo var það búið. Páil Saval að hverfa burt
úr tölu jarðarinnar íbúa! Það var hræðileg
hugsun ! Að aðrir hjeldu áfram að lifa, hlæja
og skemta sjer, og hann ekki framar til ! Var
það annars ekki undarlegt að menn skyldu geta
skemt sjer, hlegið og verið kátir og vitað þó að
dauðinn biði þeirra og hans gæti verið von á
hverri stund. Væri hann ekki alveg vís, þá
gætu menn þó vænst eftir að komast hjá hon-
um, en því var ekki að heilsa — hann var ó-
hjákvæmilegur, eins vís og nóttin eftir dag-
inn.
Ef lífið hefði þá verið innihaldsríkt! Efhann
hefði komið einhverju í verk, lent í ævintýrum,
lifað í glaumi og gleði, eða notið einhvers-
konar ánægju! En ekkert af þessu hafði átt
sjer stað. Hann hafði í eingum stórvirkjum
staðið, hafði ekkert annað gert en klæða sig,
matast og drekka, og hátta svo aftur, alltaf
reglulega á vissum tímum. Svo hafði Iífhans
liðið allt til þessa, og nú hafði hann tvo um
sextugt! Hann hafði ekki einusinni gifst eins
og flestir menn aðrir. Hversvegna? — Ja,
hversvegna hafði hann ekki gifst? Hann átti
þó aálitlar eigur, svo að vegna þess hefðihann
getað það. Hafði hann aldrei feingið tækifæri
til þess? — Ef til vill ekki. En þá var að
skapa sjer tækifærið! Hann hafði ekki kært
sig um það, ekki nent því, það var hluturinn!
Kæríngarleysi hafði verið höfuðvillan í lífi
hans.
Eingin kona hafði einusinni elskað hann í
alvöru, eingin kona nokkru sinni sofnað í al-
sælu við brjóst hans. Saval sat í lestrarfrakka
með fæturna á ofnristinni.
Vissulega var lífi hans eytt til ónýtis. Þó
hafði hann orðið ástfánginn. En það var leyni-
Ieg og óhamíngjusöm ást; hann hafði, eins og
vant var, ekkert gert. En hann hafði haft ást á
frú Sandres, konu Sandresar fornvinar síns.
Hefði hann bara þekkt hana meðan hún var
úng stúlka! En hann hafði sjeð hana of seint,
og þá var hún gift. Hann hefði auðvitað get-
að sagt henni frá því þá fyrir því. En hvað
hann hafði stöðugt elskað hana, frá því hann
sá hana fyrst! Hann mundi hve hrifinn hann
varð í hvert sinn sem hann mætti henni, hve
honum þótti fyrir í hvert sinn sem hann skild-
ist frá henni, hve mörgum vökunóttum hann
hafði eytt til þess að hugsa um hana.
Og hvað hún var falleg þá, fjörug, ljóshærð,
inndæl og brosandi! Sandres var ekki mað-
ur handa henni. Nú var hún orðin 58 ára og
leit enn glaðlega og ánægjulega út. Hefði hún
bara elskað hann þá!
Hefði hún bara skilið hvað hann hugsaði !
En hafði hún þá aldrei tekið eftir neinu þess-
konar, hafði hana aldrei grunað neitt, hafði
hún aldrei orðið neins vör? — Og hvað ætli
hún hefði hugsað, ef hún hefði vitað það? —
Ef hann hefði sagt henni allt eins og var —
hverju ætli hún hefði svarað?
Saval lagði fyrir sig ótal spurníngar. Hann
rakti upp allt líf sitt og reyndi að kalla fram
endurminníngar um ýmis smáatvik.
Hann mundi alt sem hún hafði sagt við hann,
mundi málróminn og smáu, hægu brosin, sem
gátu þýtt svo mikið.
Og svo gaunguferðirnar meðfram Signu. Þau
voru þrjú saman og borðuðu morgunverð þar
úti í grasinu á sunnudögunum. Sandres hafði
þá embætti í borginni. Og allt í einu mundi
hann sjerstaklega eftir einum degi.. Þau höfðu
þá geingið saman tvö ein, hann og hún, í
skógi þar á bökkunum.
Þau höfðu farið heimanað um morguninn
hvert með sinn matarböggul í hendinni. Þetta
var yndislegan vormorgun, einn af þeim dög-
um þegar allt glitrar og skín og alit virðist
leika í lyndi. Fuglarnir sýngja hærra en venj-
ulega og fljúga með fjörugri vængjaslögum*
loftið er hlýtt og ilmandi og Ijúffeingt fyrir
andardráttinn. Það var yndislegur dagur!
Þegar morgunmáltíðinni var lokið lagðist
Sandres á hrygginn í grasið og sofn-
aði »þeim værasta blundi sem hann hafði feing-