Ísland


Ísland - 08.02.1898, Blaðsíða 2

Ísland - 08.02.1898, Blaðsíða 2
22 ISLAND. „ÍSIiAKTI>“ kemnr ót á hverju m þriðjudegi. Áskrift bindandi 6 máuuði, í Evík 3 mán. Kostar fyrirfram borgað til útg, eða pðst- stjórnarinnar 3 kr. 20 au., annars 4 kr. 1 Rvík 3 kr., erlendis 4 kr. 50 au. Ritst j óri: Þorsteinn Gíslason Laugaveg 2. Reikningshaldari og afgreiðslumaður: Hannes Ó. Magnússon Austurstræti 6 Prentað i Pjelagsprentsmiðjunni. hver hin fegursta kirkja í París, næst Notre-Dame kirkjunni. Hún er gjörð með gotnesku lagi, og það er St. Antoine-kirkjan. Eins og allar kirkjur páfatrúarmanna, er hún opin allan daginn og fólk streymir þar út og inn. Jeggeng líka inn, skoða í flýti hliðarkap- ellurnar og hinar steindu rúður; en með því að jeg verð að tala um tvær aðrar merkari kirkjur, læt jeg hjer staðar nema, fiýti mjer til járnbrautarstöðvarinnar St. Lazarne, og tek mjer þar sæti í almenningsvagni, sem flytur mig til ráðhússins Hotel de Ville. Jeg hef leyfisseðil til að skoða það. Það er sýnt á hverjum degi kl. 2—3 e. m. Þennan dag voru þar komnir um 20 manns tii að skoða það. Eins og góðir sauðir, sem fylgja hirði sínum, eltum vjer um- sjónarmanninn úr einum sal í ann- an. Allir eru salir þessir prýddir litmyndum, bæði loft og veggir, og yrði það oflangtmál, að nefna meistara þá, sem að þessu hafa unnið og vinna enn, því að ráð- húsið er ekki fullgjört enn að inn- ann. Mjer þótti borðsalurinn enn fegri en málstofan sjáif; hann er skreyttur yndislegum myndum, og eins mÍDnist jeg með aðdáun lit- myndar eftir Delaroslie í einu nefndarherberginu: „Sigurvegarar Bastillunnar" (Les vainquairs de la Bastille). Til að slá eins og botninn í allt saman, var oss sýnt hið stóra skrautker (Vase), sem Alexander 3. Bússakeisari gaf Par- ísarborg. Ker þetta er úr purp- urasteini (Porphyr), meir en manns- hæð að stærð og svo þungt, að rífa varð upp gólfið og hlaða upp steinlímdan stöpul undir það til að standa á. Það var gaman að sjá hátíðarsvip umsjónarmannsins, meðan hann var að segja oss frá þessu. Hann bar fram nafn Bússa- keisara, eins og hann væri að tala um guð. Það er ótrúlegt, hversu hrifnir Frakkar eru af Bússum. Bússneska merkisveifan blaktir þar alstaðar við hliðina á hinni frakknesku. Myndir af Bússa- keisara, drottningu hans og dóttur blasir við í hverju húsi, jeg tala nú eigi um í gluggum bóksölu- manna. (Pramh.) Þóra Friðriksson. Uppreisnin á Indlandi. Þegar ófriðurinn var milli Afg- ana og Englendinga, stakk Lytton lávarður, jarJ Bretadrottningar á Indlandi, upp á því, að landið milli Sudas og nokkur önnur hjer- uð milli Afganistan og Indlands væru gerð að nokkurs konar her- geira (Militærgrændse) til að tryggja friðinn. Þessi uppástunga fjekk tram að ganga og ákveðið var að þessi lönd skyldu vera hlutlaus (neutral); þó tóku Eng- Iengingar undir sig Kaiberskarð- ið til þess að tryggja sjer leiðina inn í Afganistan, ef Bússar sæktu sæktu þangað suður eftir meira en góðu hófi gegndi. Eftir þetta verður ekki annað sjeð,en meinlaust hafi verið milli Afgana og Eng- lendinga þar syðra. En öðru máli er að gegna með hergeir- ann. Þar búa ýmsir Þjóðflokkar svo sem Mohmandar, Madakelar, Orakzaiar, Afridar o. fl. Eru þeir að mestu óháðir Englendingum, enda hinir römmustu fjandmenn þeirra. Fjallaþjóðir þessar eru ósiðaðar og fullar trúarofsa, og vilja heldur vera í vinfengi við Afgana, sem eru trúarbræður þeirra, því hvortveggja játa Mú- hameðstrú. Það hafa ávallt verið smáskærur milli Engiendinga og þjóðflokka þessara, en slíku hefir litil efiirtekt verið veitt fyrr en nú, enda hafa þeir hafið nú upp- reisn, er allóþægileg er fyrir Eng- lendinga. Það leikur og grunur á því, að bak við uppreisnar- mennina standi Emírinn af Afg- anistan — hann mun hallast tals- vert að Bússum — og blási að kolunum. Enska stjórnin ljet og spyrja hann um afstöðu hans í þessu máli, en hann kvaðst mjög reiður uppreisnarmönnum, en — um sama leyti seldi hann þeim 80,000 byssur fyrir 2 kr. stykkið. Sem von er gast Englendingum ekki að þessum aðförum emírsins og gerðu fyrirspurn til hans, en hann svaraði allra-undirgefnast, að byssurnar hefðu verið ónýtar og honum hefðí því verið sama hver keypti þær. En"’ eins og raun hefði gefið vitni um, hafa byssurnar alls eigi reynst fjalla- búum ónýtar. Þau voru upptök uppreisnar- innar, að Madakelarnir neituðu að gjalda Englendingum skatt og var það að áeggjan eins af prest- um þeirra, er nefnast „Mullah“. Englendingar brugðu við skjótt og sendu her þangað til að heimta skattinn, en fjallabúar rjeðust á herinn á næturþeli og strádrápu hann. Sendu þá EnglendÍDgar enn á ný móti þeim 8000 manna frá Peschawar, aðalborginni þar um slóðir; en Madakelar voru hyggnari en svo að mæta þeim flokki á bersvæði og bjuggust því fyrir í fjöllunum og gjörðu smám- saman áhlaup á enska Iiðið og unnu því einatt tjón. Skömmu síðar var hafin uppreisn norður í Swatdalnum og gjört áhlaup á 2 enska kastala þar (Chakdara og Malakand) og svo þreingt að setu- liðinu þar, að það var að því komið að gefast upp, þegar Blood hershöfðingi kom með hjálparlið frá Peschawar 30. júlí og tókst hon-um að bægja ubpreisnarmönn- um burt og upp í fjöllin. Eu nú breyddis) uppreisnin óðum út og fyrstu dagana í ágúst gripu Mohmandar til vopna og ráðast á Shabkadar-borg og náðu þeir henni og brenndu. En kastala þeim er vernda skyldi borgina, tókst þeim ekki að ná, enda kom Ellis hershöfðingi næsta dag með her manna og átti orrustu við uppreisnarmenfi og vann sigur. Þótti mönnum nú, sem uppreisn- in væri bæ!d niður, en því fór fjarri, því að í miðjum ágúst mánuði gripu tveir öflugusiu þjóð- flokkarnir til vopna Afridikar og Orakzaiar. Hinir fyrnefndu rjeð- ust að Kaiberskarðinu, sem Eog- lendingum reið mest á að hafa á valdi sínu, ef þeir vildu blanda sjer í mál manna í Afganistan og meina mönnum innför í Indland. Vestan við skarðið er sterkur kastali Lundi Kotal, en að aust- anverðu tveir, Ali Musijd ogMaude; og eftir skamma stund tókst upp- reisnarmönnum að ná þeim á sitt vald. Glrunur leikur á því að setuliðsmenn hafi svikið Englend- inga, því að setuliðið er að mestu innfæddir menn þar í landi; en eigi er full vissa fengin fyrir slíku enn. Um sömu mundir höfðu Orakzaiar brotist gegnum Koramdalinn og tekið þar nokkra kastala og voru komnir nálægt Teschawar. Sem von var fór nú Englend- ingum ekki að verða um sel. öeorg White, yfirforingi bresk- indverska liðsins þar eystra, sendi hverja herdeildina á’fætur annari þar norður eftir og jvoru þangað alls sendar ínm 60,000 manna. Foringi þar á landamærunum var skipaður William Lockhard; en hann var þá í London og kom ekki til hersins fyr en seint í seftember. Hann er maður dug- andi og hefur sýnt allmikla hreysti af sjer fyrr. Ófriðnum hjelt fram"'og ýmsum veittíbetur. Fyrst var flokkur manna gegn Orakzaium og framsókn þeirra stöðvuð. EIIis hjelt móti Afrid- um, en Blood fór mót Momöndum er aftur höfðu rjett við, enda gerðist nú einnjaf prestum þeirra foringi þeirra. Kom , til orrustu milli þeirra og nokkurs hluta af liði Bloods í Bambatskarðinu 16. seft. og biðu enskir mikinn ósig- ur; hörfaði þá Blood undan, en átti þó orrustu tveim dögum seinna en hvorugur bar þar þann sigur úr býtum, er vert sje um að tala. Ellis hershöfðingi fór þá með 6000 menn til hjálpar Blood og áttu þeir orrustu við uppreisnarmenn í Bajaur, skammt fyrir norðan Peschawar, 23. seft. Mohmandar biðu ósigur og flýðu víðsvegar, en enskum tókst að ná ýmsum borgum og hagkvæmum stöðum á sitt vald. Töldu menn að með þessu væri lokið ófriðnum frá hlið Mohmanda. Þá höfðu og Eing- lendinga veitt góðan styrk kast- alanum Quetto, er liggur við norðurtakmórk Betschistans og hefur sá kastali varist vel, þótt hann sje umkringdur af fjendum og liggi mitt í landi þeirra. Þá er í annan stað að segja frá fLkk Eliss. Hann hafði skundað til móts við Blood, en meðan höfðu sveitir þær, er hann hafði skilið eftir undir forrustu Biggs til varnar gegn Afridum, þokað fyrir þeim, enda höfðu Afridiar og Orakzaiar sameinast og bjuggust sem bezt fyrir. En um þessar mundir kom Lockhast til Peschawar og bjóst nú að taka til sinna ráða. Tók hann sig upp frá Kohat 10. okt. með 11,000 enskra manna og 24,000 inn- fæddra og bjóst til að taka Sem- paghaskarðið, en eigi var það Iaust fyrir. Var mikill bardagi um það og stód i tvo daga (28. og 29. okt.) og náðu Englending- ar loks skarðinu, einkum fyrir góða framgaungu Westeamotts hershöfðingja. Hörfuðu þá Afri- diar norður á við, en Lockhart hafði skipað svo fyrir að liðsflokk- ur komi frá Pechawar og rjeðst hann norðan ’að uppreisnarmönn- um, en hann sjálfur skyldi sækja sunnan að. En þessi ætlun brást; að vísu gjörði Westeamott, sá er íyr var nefndur, áhlaup að þeim 9. nóv. en varð frá að hverfa og veittu uppreisnarmenn honum harðar búsifjar á leiðinni aptur til aðalhersins. Meðal annars drápu þeir eina sveit manna gjör- samlega. Þó náði Westeamott nokkrum dögum síðar Datoiskarð- iuu, en þá urðu Englendingar að fara að halda í austur í leið apt- ur, sakir snjóa og kulda; en upp- reisnarmenn rjeðust á þá, er þeir sáu sjer fært og varð hörð rimma milii þeirra 11. desember. ~ Biðu Englendingar þar allmikið tjón. Hafa nú Einglendingar sest í vetrarherbúðir þar eystra og bíða þar til vors og mun þá ófriðurinn hafinn að nýju. En cigi er sjeð fyrir endann á þessari uppreisn, því að þó enskir hafi æfðari liðs- mönnum á að skipa og betri út- búning að öllu leyti, þá eru þeir landslaginu ókunnari en innfæddu mennirnir og illt við að eiga að heyja ófrið í fjöllum, þar sem uppreisnarmenn hafa vígstöðvar sínar. Eftir því, sem ensk blöð segja, hafa fallið af Einglendingum 62 sveitarhöfðingjar og 272 hermeDn, en særðir eru 68’, sveitarhöfðingjar og 272 hermenn, en af uppreisn- armönnum eru fallnir 262 menn en særðir 657. Þó vita menn ei með vissu, hvort þær tölur sjeu rjettar að því er uppreisnarmenn snertir. Frá fjallatindum til fiskimiða. Það var í orði í fyrra, að hr. otto Watline, kaupmaðr á Seyðisfirði, ætlaði að kaupa Viðey og setjast þar að. En ekkert varð þö úr þeím kaupum þá. Nú hefur hr. 0. Wathne feingið leyfi til átmælíngar í Kleppslandi, skammt hjer ofan við bæinn og ætlar að reisa þar hús í sumar kemur. Ætlun hans kvað vera sú, að koma upp síldarveiði í stðrum stýl þar í vogunum. Einsog kunnugt er, hefur 0. Wathne umskapað margt á Austfjörðum, og má telja víst, að Suðurland hefði einnig gott af fram- kvæmdarsemi hans og dugnaði, ef hann settist hér að. Svo er sagt, að landshöfðingi sje nú kallaður af stjórninni niður til Hafnar í vetur til skrafs og ráðagerða. Þó kvað hann ekki fara með næstu ferð. í Mýrarhúsa-barnaskóla á Seltjarnar- nesi stofnaði Sigurður Þðrólfsson búfræð- ingur og kennari þar á skólanum barna- stúku at Ó. R. G. T. 6. þ. m. Stofn- endur voru 18 börn og 3 fullorðnir. Stúkan heitir „Díana“ og stendur ekki uudir neinni verndarstúku. Pundi held- ur hún kl. 10 f. m. á sunnudögum og hefur hreppsneíndin lánað henni skðla- húsið ðkeypis til fundahalda. Gæslumað- ur er Sig. Þórðlfsson. Telefónfjelagið hjeld ársfund sinn 22. f. m. Tekjur þess voru síðattl. ár 287 kr., urðu nokkuð minni en árið næst á undan (kr. 343) af því að þráðurinn varð eigi notaður um tíma vegna bilun- ar. Ný málvjel var keyft fyrír nær 200 kr. til að hafa til vara ef hin bilaði. Stjórn endurkosin: Jðn Dðrarínsson, Björn Jónsson og Guðbrandur Einn- bogason, Yopnafjarðarlæknishjorað er veitt læknaskólakandidat Jðni Jónssyni frá Hjarðarholti, settum lækni þar. Stðrkaupmaður Pr. Pischer hefur keyft Knudsons verslun í Hafnarfirði ásamt útistandandi skuldum og eru þær sagðar allmiklar. Dcbsí lög frá síðasta alþingi hefur kon- ungur nú staðfest í viðbót við þau sem áður eru nefnd (sbr. „ísl.“ 4. des.j. 16. Um brúargerð á Örnðlfsstaðaá. 17. Um brýrnar á Skjálfandafljðti. 18. Um að umsjón og fjárhald nokkurra landsjóðs- kirkna skuli feingið í hendur söfnuðun- um. 19. Um hækkun á fjárgreiðslum þeim er hvíla á Hólmaperstakalli í S.-M.- prófd. og Staðarprestakalli í Barðastr,- prófd. 20. Um breyting á lögum um styrktarsjðði handa alþýðufðlki. 21. Um breyting á reglugerð 3. maí 1743, 69 gr. og kongsúrskurði 26. seft. 1833. 22. Viðaukalög við sðttvarnarlög 17. des. 1875. 23. Um stækkun verzlunarlóðar- innar á Eskifirði. 24. Um stækknn verzl- unurlóðar á Nesi í Norðfirði. 25.-29. Um löggilding þessara verslunarstaða: Á Grafarnesi við Grundarfjörð, á Pirði í Múlahreppi, á rHaganesí'í Pljótum, á Hjalteyri við Eyjafjörð, á Hallgeirsey í Rangárvallasýslu. 29. lagafrv. frá síðasta þingi eru þá staðfest af konungi, en 18. af frv. þess hafa enn ekki náð staðfestingu. 2 hefur rerið synjað: 1. Um eftirlaun og 2. Um skipun læknahjeraða á íslandi. Áustanpóstur kom í gær. Úr brjefi af Eskifirði 12. f.m.: „Síldarlaust er hjer sem stendur, en nokk- urt fisbislór í firðinum. Lítið er þó gagn að þvívegna beituleysis. Sama aflaleys- ið kvað vera i Norðfirði.. En í Mjóafirði var mikill afli síðast er frjettist. 1 Pá- skrúðsfirði afiaðist vel um tíma, en nú sem stendur mun þar Iítill afli. Á Eyja- firði var næg síld í byrjun þ.mán. Vcðrátta hefur verið hjer mjög góð til þessa; hefur fje ekkíverið á gjöfenn þá, enda mun mörgum koma það vel, því heyjaforðinn var víst lítill undan sumrinu.

x

Ísland

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísland
https://timarit.is/publication/30

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.