Alþýðublaðið - 27.01.1927, Blaðsíða 2

B ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
j ALÞÝÐUBLABIÐ
} kemur út á hverjum virkum degi.
} Áfgreiðsla i Alpýðuhúsinu við
1 Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd.
3 til kl. 7 síðd.
J Skrifstofa á sama stað opin kl.
3 9V2—10 Vg árd. og kl. 8—9 síðd.
3 Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294
j (skrifstofan).
J Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á
3 mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15
3 hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, sömu símar).
Skaðleg barnaleikföng.
Til Reykjavíkur flyzt æði-mikið
af alls konar miður pörfu glingri
Og barnaleikfangi frá útlöndum.
Enginn skortur var á peirri vöru,
meðan höft voru á innflutningi,
hvað þá heldur nú. Sumt af
glingri þessu er einhvers virði
fyrir börn og þeim til dægra-
styttingar, en mest af því er pó
nauða-ómerkilegt og jafnvel skað-
legt.
Surnt af leikföngum barna er
eftirmynd af fullkomnum verkfær-
um. Sé verkfæri búið til með það
fyrir augum að vinna með pví
tjón, er ekki hættulaust að gera
eftirmynd af pví handa bömum.
Má par nefna h.inar svo nefndu
barnahyssur og ýms önnur leik-
föng, sem gerð eru eftir skot-
vopnum.
Barnabyssan er gerð eftir
skammbyssu. Hún hefir verið um
langt skeið leikfang barna hér á
landi og er það enn. Mörgum
drengjum pykir gaman a’ð hand-
leika hana og gera með henni
hvelli, Upphaflega voru byssur
ekki bunar til í cðrum tilgangi en
þeim að drepa með þeim menn
þg skepnur. Þær eru heldur ekki
•notaðar ti.l annars. Verður pví að
skoða pær sem morðtól. Börn
skilja pað líka furðu-vel, að
barnabyssan er gerð eftir morð-
vopni. Leikir peirra bera þess
Ijósan vott. Þau pykjast stundum
Vera vopnaðir ræningjar eða her-
menn og miða byssunum hvert á
annað. Þegar eitt gerir hvell með
byssunni, læzt annað falla dautt
til jarðar eða særast. Stundum
miða pau á fullorðið fólk eða
skepnur fog þykjast pá vera í
stríði eða á dýraveiðum o. s. frv.
Börnin stæla athafnir eldra fólks-
ins, einnig sögur og myndir, sem
sýna, hvernig skotvopn eru not-
uð. Þegar drengir eldast, láta þeir
sér ekki, lengur nægja barnabyss-
ur, en fá sér veruleg skotvopn.
Og það, sem áður var leikur,
verður nú alvarlegt starf. Þegar
peir e;ru búnir að æfa skotfimina
til hlítar á því að skjóta i mark,
pykjast þeir öruggir á fuglaveið-
um og gerast nú óseðjandi veiði-
þjófar.
'Dæmi er tii, að maður, sem iðk-
aði pá list í æsku að drepa flug-
ur, gerðist veiðipjófur á fullorð-
insárum og að lokum manndráp-
ari, Æfinni lauk liann svo á högg-
stokknum.
Það ætti að banna með lögurn
■innflutning á öllu bamaglingri,
sem gert er eftir skotvopnum eða
á einhvem hátt getur haft spill-
andi áhrif á börn, sem hafa þau
milli handa.
I sambandi við petta má geta
pess, að annar óparfi stendur hér
.börnum til boða í ýmsurn verzlun-
um bæjarins. Það er svo nefnd-
ur lakkrís, sem mótaður er eins
og vindiingar eða reykjarpípur.
Börn sækjast rnjög eftir pessu
góðgæti, aðallega til pess að sýna,
að þau kunna að leika fullorðna
fólkið, sem situr og stendur með
vindlinga í munninum. Börnin
vöðlast með petta í vösum sínum
'og í óhreinum höndum milli pess,
sem pau stinga þessu upp í sig
og herma eftir pabba og mömmu.
Fyrir utan, hvað pað skartar illa
á börnum að vera með eftirmynd
af tóbaksvindli í munninum, má
gera ráð fyrir, að pessi svo nefndi
lakkrís sé óhollur og heilsuspill-
andi. Enginn neytendanna veit, úr
hverju hann er settur saman, þó
að honum sé gefið það heiti, sem
hann hefir.
Væri ekki pörf á að gefa gætur
að því, hvort margt af hinu svo
kallaða sætindaglingri hér í bæn-
um, sem börn láta ofan’ í sig, sé
ekki heilsuspillandi ?
Til pess að hafa eitíhvað handa
börnum, sem ekki kæra sig urn
að læra handtökin við tóbaks-
reykingar, var fundið upp á að
hafa „tyggigúmí“ á boðstólum.
Með pví gátu pau sýnt, hvernig
fullorðna fólkið fer að „tyggja
skro'M En líklegt er, að gúmítugg-
ur þessar hafi sömu óhollustu í
för með sér og lakkrísvindling-
arnir. Sum börn eru alt af að
jóðla petta og jórtra í skólanum,
heima hjá sér eða á götum úti.
Stundum skifta pau tuggunni á
milli sín, eða eitt lætur öðru hana
eftir, pegar pað sjálft er orðið
leitt á að jóðla hana. Má geta
nærri, hve þetta er heilnæmt.
Það á ekki við, að finna að
þessu við börnin, heldur pá, sem
flytja þessa ópörfu og skaðlegu
h'uti inn í landið. Heilbrigðis-
stjórn og landsstjóxn á að sjá um,
að bannað verði að hafa pá á
boðstólum.
Fyrir nokkrum árum var seldur
hér í sumum búðum svo nefnd-
ur spýtu-brjóstsykur. fEinhver
læknir bæjarins sýndi opinberlega
fram á, hvernig hann gæti orðið
heilsuspillandi fyrir börn. Þá tók
algerlega fyrir söluna. Væri pörf
á, að læknar stæðu enn á verði
og gættu pess, að fólk spilti eltki
heilsu barnanna að parflausu.
G. D.
Eimskipafélagið í Færeyjum
hélt aðalfund 20. nóv. f. á.
Tekjur pess námu um 644y2 pús.
kr„ en útgjöld þess urðu rúm
491 pús. kr. Ágóði pess varð rúm-
lega 153 púsund krónur. Geri aðr-
ir beturl („F. F.“)
Uin hagnítinöu hveraorku.
Nefnarálit ogtillögur sampyktar
á fundí V. F. í. 15. dez. 1926.
! Hér í blaðinu hefir áður verið
sagt ítarlega frá iillögum og um-
ræðum um hagnýting hveraorku
til hitunar á nokkrum stór-
hýsum, til sundhallar og jafn-
Vel til hitunar Reykjavíkur og
Hafnarfjarðar. Hér er tekið upp
álit nefndar í verkfræðingafélag-
inu og tillögur, er par voru sam-
þyktar, og hafa lesendur pá feng-
ið fult yfirlit yfir petta merkilega
mál, eins og pað liggur nú, en
annað kvöld kl. 9 verður rætt um
yfirbyggða sundlaug á fundi í
Iðnó, er stjóm Ipróttasambands
íslands boðar til.
Lu ip!
Nefnd sú, er kosin var á fundi
28. okt. síðast liðinn til pess að
athuga, hvað V. F. í. bæri að
gera viðvíkjandi rannsóknum á
jhverum hér á landi, lítur svo á,
að hagnýting hveraorkunnar geti
orðið til rneiri hagsmuna fyrir
land og lýð en menn enn geti
gert sér grein fyrir, og að tírna-
bært sé orðið að lxefja rannsóknir
um eöli hvera og lauga og um
orku pá, er í þeim býr, og
hvernig hún verði hagnýtt á bezt-
an hátt.
Nefndin telur, að ríkinu beri að
hafa á hendi hinar almennu og
vísindalegu rannsóknir á þessu
sviði, líkt og almennar jarðfræði-
rannsóknir, athuganir um rensli
og orku fallvatna, veðurathugan-
ir og fleira pess háttar. Hins veg-
ar er fíklegt, að ef fyrst yrði
rannsakað hverir og laugar um-
hverfis Reykjavík og Hafnarfjörð,
að báðir þessir kaupstaðir myndu
geta . hagnýtt sér rannsóknirnar
fljótlega, og er þá eigi nema
sanngjarnt, að pessir kaupstaðir
leggi sérstaklega íil rannsóknanna
í byrjun.
Rannsóknir þær, sem aðallega
ler átt við, eru jarðboranir |á
hverasvæðum. Eru þær ærið
kostnaðarsamar í hlutfalli við
pað, sem áður hefir verið lagt
til almennra rannsókna á einstöku
sviði hér á landi, en líkindi eru
mikil til pess, að þær muni geta
svarað kostnaði, að minsta kosti
óbeinlínis síðar meir, svo að fyrir
pá sök er ekki rétt að láta dragast
að hefja rannsóknirnar. Ef allir
peir aðiljar, sem að ofan eru
neíndir, leggjast á eitt að hrinda
pessu máli áfram, eru útgjöldin
ekki svo tilfinnanleg, að um getu-
leysi sé að ræða, og þar sem
Reykjavíkurbær mun hafa bol-
magn til pess að kosta þessar
rannsóknir í byrjun að töluverðu
leyti, enda stáersti notandi, þegar
til kæmi að hagnýta hveraorkuna,
álítur nefndin vænlegast um
skjótan árangur, að félagið snúi
sér til Reykjavíkurbæjar með á-
skorun um, að hann beiti sér fyr-
ir framkvæmdum í þessu máli.
Jafnframt vill nefndin benda á,
að lítil og ófullnægjandi lagaá-
kvæði eru til hér á Iandi um
hagnýtingu og meðferð hvera og:
lauga á þann hátt, sem hér er
til ætlast. Eri það er, að kauptún,
hreppar eða sýslur og jafnvel
ríkið sjálft taki til notkunar hveri
eða hverasvæði, sem einstakir
menn eiga, til pess að veita hita
eða rafmagni um víðáttumikil
svæði. Virðist pví, sem laga-
ákvæði svipuð peim, sem gilda
um hagnýtingu vatnsafls, ættu við
um hverina í aðalatriðum. Telur
nefndin rétt, að slík lög séu sett
sem fyrst, af pví að þau ættu að
greiða fyrir hagnýtingu hveranna
til ahnenningsheilla, og leggur pví
til, að félagið snúi sér til rikis-
stjórnarinnar með áskorun um,.
að hún láti semja þau.
Nefndin bar fram tvær tillögur
í rnálinu, aðra stílaða til ríkis-
stjórnarinnar, en hina til bæjar-
stjórnar Reykjavíkur. Eftir nokkr-
ar umræður voru tillögur nefnd-
arinnar samþyktar með nokkrum
breytingum, er fóru í þá átt, að
gera þær styttri og ákveðnari, og
fara pær hér á eftir, eins og pær
voru samþyktar:
1. V. F. I. felur stjórn félags-
ins að fara pess á leit við ríkis-
stjórnina, að hún láti setja lög um
eignarrétt og notkunarrétt hvera-
orku.
2. V. F. í. lítur svo á, að notk-
un hveraorku geti orðið mikið
hagsmunamál fyrir bæjarfélag
Reykjavikur, og ályktar pví að
skora á bæjarstjórn Reykjavíkur
að láta gera nauðsynlegar rann-
sóknir, boranir og p. u. 1. eins
fljótt og unt er. Félagið álítur enn
fremur, að ríkissjóði beri að
styrkja slíkar rannsóknir.
Una dagimi ©g ^eggfsœ*
Næturlæknir
jen í nótt Halldór Hansen, Thor-
valdsensstræti 4, sími 1580.
Sambandsstjórnarfundur
verður á mörgun (föstudag).
kl. 5.
Þenna dag
árið 1756 fæddist Wolfgang A.
Mozart, tónskáldið fræga, í Salz-
burg á Þýzkalandi.
„Dagsbrúnar“«félagar!
Munið allir, að kaupgjaldsmálid
liggur fyrir fundi félagsins í
kvöld, svo og aðalfundarstörf, er
ólokin voru, og að fundurinn byrj-
ar kl. 8 og verður í G.-T.-húsinu...
— Fjölmennið!
Strand.
„Rosenhjem", skonnortan fær-
eyska, sem margir kannast við frá
síðasta sumri, strandaði seinustu
dagana í nóvember við Orkneyj-
ar. Skip og farmur týndist, en
mannbjörg varð. Skipstjóri var
Thomas Thomason. („F. F.“)