Alþýðublaðið - 03.03.1927, Blaðsíða 2

*
2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
%
j kemur úí á hverjum virkum degi. I
3 Afgreiðsla i Alpýðuhúsinu við t
J Hverfisgötu 8 opin frá kl. 9 árd. ►
; tii ki. 7 síðd; i
J Skrífstofa á sama stað opin kl. \
3 9Va—10 Va árd. og k!. 8—9 siðd. J
< Slmar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ►
3 (skrifstofan). >
; Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ►
3 mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 t
J hver mm. eindáika. f
j Prentsiniðja: Alpýðuprenísmiðjan t
5 (í sama húsi, sömu símar). >
Neðpi deild.
Fátækralög.
Fátækralagafrumv. stjórnarinn-
‘ár var til 2. umr. í gær, og var
henni loks frestað þangað til í
dag. Hafði meiri hluti allshn. sætt
sig við frv. að rnestu, en kom
þó auk nokkurra smábr.till. með
tvær íhalds-breytingatillögur. Önn-
;ur er sú, að dvalarsveit megi
ekki ákveða, að styrkur til fá-
tæklings teljist ekki sveitarstyrk-
ur, nema framfærslusveitarstjórn-
in samþykki það líka. Yrðu þá
sáldin tvö í stað eins. Einnig er
stjórn framfærslusveitar oft ó-
kunnari styrkþega, sem á heima í
fjarlægö,' heldur en dvalarsveit
hans, eins og Héðinn Valdimars-
son benti á í umræðunum. Hin
br.till. fer fram á, að flytja megí
mann fátækraflutningi, ef hann
hefir þegið 300 kr. styrk, þó að
ekki sé „bersýnilegt, að ’nann sé
kominn á stöðugt sveitarfram-
iæri", svo sem áskiiið er þó í
gildandi lögum. Jafnvel Magnús
Guðm. sagði, að ef sú tillaga væri
samþykt, þá myndu fátækraflutn-
ingar aukast að mun. Jón Kjart.
hafði framsögu fyrir nefndina og
gat þess, að stjórnin hefði fáar
breytingar gert á íátækralögun-
um, en hann taldi það sönnun
þess, að lögin hefðu verið vel
úr garði gerð á sínum tíma, enda
myndi enginn neita því(!). Hins
vegar kannaðist jafnvel hann þó
við, að ákvæði það, er stjórnin
vill láta setja til þess að bæta úr
rangsleitni laganna, gangi nokkuð
skamt. Hann virðist þó síður en
svo ætla að stuðla að því að færa
það í réttlátara horf, svo sem
sjá má af till. þejm, sem um
var getið.
Héðinn hafði sérstöðu í allsh,-
nefnd. VIII hann að vonum, að
mikiu Iengra sé gengið í xéttlætis-
áttina heldur en stjórninni hefir
þóknast að leggja tii. Hann kvaðst
hafa búist við því í fyrstu, þegar
hann hefði heyrt, að verið væri
að endurskoða fátækralögin, að
þeim yrði breytt í samræmi við
óskir þær, er komið hafa fram á
síðustu þingum, en það hefði þá
orðið eitthvað annað. Kvað hann
iítið gagn vera að því að kosta
endurskoðun laga, sem leiddi nær
eingöngu til nýrrar prentunar á
gömlu lögunum. Landið ætti að
verða eitt fátækrahérað. Meðal .
annars myndi við það mjög niinka
þref milli sveitarstjórna og skrif-
finska. Hefði greinagóður maður
áætlað, að skriffinskusparnaður-
inn piyndi nema 40—50 þúsund-
um kr. árlega. Upphæð þeirri, er
áætiuð væri til fátækraframfær-
is, yrði þá fyrst skift á sýslur og
bæjarfélög, en innan sýslnanna
aftur á hreppana. Kornið gæti og
til mála, að dvalarsveitir bæru
nokkurn kostnað af 'framfærslu
sérstaklega, t. d. þriðjung. Nú er
slík breyting svo róttæk, að Héð-
inn taldi hana ekki geta komist í
fátækralagafrv.ramma stjórnarinn-
ar. Þess vegna hefði hann að
svo stöddu að eins komið fram
með nokkrar breytingatillögur, en
hæri væntanlega síðar á þinginu
fram þingsál.tillögu um að undir-
. búa róttækari breytíngar.
Breytingatillögur þær, er.Héð-
inn flytur við fátækralagafrv., eru
þessar: í stað þess að fela sveita-
stjórnunum sjálfdæmi um, hverjir
skuli halda rétíindum sínum eða
missa jrau, ef þeir þurfa á styrk
að halda, eins og stjórnin Ieggur
til, komi þessi ákvæði:
„Styrkur úr sveitarsjóði skal
ekid afturkræfur af styrkþega, ef
ástæðurnar til styrkveitingar eru:
Elli eða ómegð styrkþega, heilsu-
leysi eða slys hans eða þeirra,
sem hann hefir á skylduframfæri,
eða atvinnuleysi hans. Styrkur
skal talinn veittur: a. vegna elli,
ef styrkþegi er fullra 60 ára að
aldri. ■— b. vegna ómegðar, ef
styrkþegi hefir 3 heimilisföst börn
framfærsluskyld, er karlmaður á
í hlut, en 1 barn skal taliri ómegð,
er kon(a á í hlut. - c. vegna'slysa
eða heilsuleysis, ef styrkþegi
sannar með vottorði læknis eða
tveggja skilríkra manna, þar sem
ekki næst til læknis, að slys eða
heilsuleysi hafi gert hann eða ein-
hvern, sem hann hefir á skyldu-
framfæri, ófæran til vinnu 3 mán-
uði í senn. — d. vegna atvinnu-
leysis, ef sveitar- eða bæjarfélag
getur ekki vísað styrkþega á
vinnu, sem hann geti haft sér og
sínum til lífsviðurværis. Þessi á-
kvæði skulu einnig gilda um
sveitarstyrk, sem áður hefir verið
veittur. Heimilt er sveitarstjórn að
gefa upp þeginn sveitarstyrk, hve-
nær sem er.“
Engan megi flytja fátækraflutn-
ingi, nema hann veiti skriflegt
samþykki sitt til þess. — Dag-
gjald, er vistráðið hjú fái í legu.
kostnað, ef það slasast eða sýkist
utan heimilis síns án þess, að þv(
verði sjálfu um kent, sé 5 kr. á
dag í legukostnað í alt að þrjá
mánuði, í stað 50 aura nú og 1
kr. í frv. stjórnarinnar. Er upphæð
sú, er H. V. leggur til að ákveðin
verði, hin sama og dagpeninga
samkvæmt slysatryggingarlögun-
um.
Magnús Guðm. spurði, hvað
Héðinh ætti við með því, að
styrkþega væri vísað á vinnu, sem
hann gæti haft sér og sínum
til viðurvætis, — hvort vinna, sem
borguð væri með 25 aurum um
klst. skyidi teljast þar með.
Magnús hefði þó ekki átt að
spyrja svo, því að einu sinni sagði
hann á þingi, að ráðherralaunin
væru varla nema fyrir fötum.
Héðinn kvað auðvitað átt við
venjulegt verkamannakaup á
staðnum, en hitt kæmi ekki til
mála, að styrkþegar yrðu pínd-
ir til að lækka kaupið fyrir öðru
verkafólki. Hér ætti hið sama við
, og um atvinnuleysissjóðina
dönsku. Styrkgreiðsla úr þeim
miðist við, að vinna fyrir venju-
Iegt verkamannakaup sé ekki fá-
anleg. Benti hann á,. að menn.
sem ekkert vilja fremur en að fá
að' vinna, en fá það ekki, af því
að þeir eiga ekki framleiðslutæk-
in, svo sem er um fjölmarga
menn, eiga ekki að missa réttindi
sín fyrir það, sem þeim er ó-
sjálírátt. —• Hákon sagði, aö ef
hver og einn mætti ráða þvi,
hvort hann yrði fluttur hreppa-
fluínnigi eða ekki, þá yrði naum-
ast nokkur fluttur. Var hann því
andvígur, svo sem vænta mátti
um Hákon, og tók hann valds-
mensku sveitarstjórna frani yfir
rétt styrkþega. Dró hann nafn
eins stýrkþega á óþinglegan hátt
<inn í umræðurnar. Kvað hann og
óþarft að kalla þann styrk veitt-
an af þörf vegna ómegðar, sem
t. d. væri veittur manni, er hefði
fyrir þremur börnum að sjá, því
lað margir ættu þrjú börn og
kæmust vel af, en um aðstöðumun
manna að öðru leyti gleymdi hann
að geta. Kvaðst hann vera hrædd-
ur um, að sjálfsbjargarviðleitn-
in myndi minka, ef þessar til-
lögur væru samþyktar. Héðinn
spurði þá, hvort hann ímyndaði
sér, að marga langaði til að láta
sveitarstjórnina skamta sér lífs-
viðurværi sitt og sinna, en því
svaraði Hákon engu. Magnús
Guðm. vildi alls ekki fallast á
afnám íátækraflutninga, þótt hann
hins vegar þættist ekki vilja auka
þá. Kvað hann undarlegt að veita
þeim, er sjálfur væri styrkþurfi,
rétt til að ráða því, hvort hann
Væri fluttur í aðra sveit eða ekki.
Kvað hann þeim stundum vera
það fyrir beztu, að þeir væru
fluttir á sína sveit. Héðinn tlró
þá fram nokkur átakanleg dæmi
af íátækraílutningum héðan ur
bænum, er gerðir hafa verið sam-
kvæmt kröfu íramfærslusveita, og
lýsti hrakningum fólksins. Við-
urkendi Hákon á eftir, að óhæfa
væri að fólkið lenti í slíkum
hrakningum, en sat þó eftir sem
áður við sinn keip. Eftir það
benti Héðinn á, að þingmönnum
væri ljóst ranglæti fátækralag-
anna. Þess vegna gætu þair kipt
þeim í lag, ef viljann vantaði
ekki. Þeir myndu sumir greiða
öðruvísi atkvæði en nú væru
líkur á að þeir gerðu, ef þeir
hefðu sjálíir lent á sveit, verið
fluttir fátækraflutningi og konur
þeirra og börn rifin frá þeim.
Þá myndu þeir viðurkenna rétt
«
styrkþega til að vera sjálfir
hæstiréttur um eigin dvalarstað.
Hákon flytur nokkrar breyting-
artill. við irv., þar af sumar frá-
leitar. Ein er sú, sem M. T. ympr-
aði á um daginn, að fella það á-
kvæði burtu úr lögunum, að eigil
ínegi halda undirboð á framfærslu
styrkþega. Kl. J. var þessu sam-
þykkur, sagði, að eftirkomendurn-
ir gætu ella haidið, að íslending-
ar væru enn á því stigi, að slíks
banns þyrfti með. Var þeim þá
bent á, að verið gæti, að ein-
hver hreppsnefnd tæki upp á að
halda opinbert undirboð, ef bann-
ið væri afnumið. Væri og ekki
að marka, þó að slík undirboðs-
þing væru ekki haldin nú, þar eð
þau hafa verið bönnuð með lög-
um á þriðja áratug. Hins vegar
kvaðst Klemenz vera andstæður
fátækrafiutningum, og fær hann
bráðlega tækifæri tii að staðfesta
það álit með atkvæði sínu. —
Önnur tillaga Hákonar er sú, að
sveitarstjórn skuli að eins heim-
ilt að kveða á um, hvort fá-
tækrastyrkur til hvers og eins,
sem hann er veittur, skuli vera
endurkræfur eða ekki og varða
réttindamissi, í stað þess að
samkvæmt frv. á henni að vera
skylt að ákveða það. Myndi þá
enn sneyðast um það, sem nýtilegt
ier í frv., ef þessi tíll. yrði sam-
þykt. Hákon leit eingöngu á pen-
ingahliðina. Það gæti farið svo,
að styrkþegi gæti síðar greitt
skuldina. Réttindin mintist hann
ekki á og virtist enda þykja þau
fullmikil samt, því að hann kvaðst
jafnvel hafa viljað hrófla enn
betur við þessari grein. Hitt tók
hann heldur ekki með í reikning-
inn, að ef maðurinn efnast síðar,
þá greiðir hann auðvitað útsvar
þá og önnur gjöld til almennings
þarfa, svo sem aðrir, er líkt verða
settir. — Klemenz hélt mjög ein-
kennilega ræðu, ekki ólíka þeirri,
er Halldór Stef. flutti um dag-
inn, og sagt var frá hér í blað-
inu. Byrjaði Kl. með því, að ef
frumvörp stjórnarinnar til fá-
tækralaga og sveitarstjórnarlaga
verði samþykt, þá ætti kröfum
um frekari breytingar á þeim að
linna á nálægum tímum, en var
hins vegar samþykkur Héðni um,
að hætt væri við, að pólitísk á-
hrif kæmu til greina, ef bæjar-
stjórnir ættu að úrskurða, hvort
styrkþegar haldi kosningarrétti.
eða ekki, og taldi það ómannúð-
legt ákvæði, að leyfa fátækra-
flutninga. En hvernig í ósköp-
unum getur hann þá búist við,
að kröfur réttlætisins þagni, ef
frv. verður samþykt? —
Frv. Sveins í Firði um umboð
þjóðjarða í Múlasýslu var vísað
til 3. umr.
Ný fmmvörp og tillögnr.
Bátaútvegur og strandferða-
skip.
Sveinn og Ásgeir flytja þings-
ál.-tillögu um skipun 5 manna
milliþinganefndar, er sameinað al-