Alþýðublaðið - 02.08.1935, Qupperneq 3

FÖSTUDAGINN 2. AGOST 1935,
ALÞYÐUBLAÐID
ALÞÍÐUBLAÐIÐ
"OTGEFANDI:
alþýðuflokkurinn
RITSTJÓRI:
F. R. VALDEMARSSON
RITSTJÓRN:
Aðalstræti 8.
AFGREIÐSLA:
Hafnarstræti 16.
SlMAR:
4900—4906.
4900: Afgreiðsla, auglýsingar.
4901: Ritstjóm (innlendar fréttir)
4902: Ritstjóri.
4903: Vilhj. S. Vilhjálmss. (heima)
4904: F. R. Valdemarsson (heima).
4905: Ritstjóm.
4906: Afgreiðsla.
STEINDÓRSPRENT H.F.
Ný íækni, njrtt skipn-
lag.
TALSAMBANDIÐ við útlönd
var opnað! í gær. Með því er
án efa stigið stórt framfaraspior
á sviði viðskifta vorra við erlend-
ar þjóðir. Þetta furðuverk tækn-
innar, talstöðin í Gufunesi, hlýtur
að vekja menn til umhugsunar
um hina geysilegu þróun, sem
átt hefir sér stað á sviði tækninn-
ar á síðustu áratugum, og þá
þjóðfélagslegu pýðingu, sem sú
þróun hlýtur að hafa.
Fyrir fáum áratugum var at-
vinnulífi swo háttað hér á landi,
að því nær allir fjölskyldufeður
voru smáframleiðendur. Þa'ð var
þeirra hlutskifti að afla sér lífs-
bjargar beint úr skauti náttúr-
unnar.
Sú 'orka, sem þeir beittu við
öflun lífsnauðsynjanna, var næst-
um eingöngu orka þeirra eigin
handa.
Lífsbaráttan varð með þessum
hætti næsta torveld og eftirtekjan
rýr, og almenningur varð að
sættá sig við lífskjör, sem allir
hlutu áð óska að mættu bátna
til mikilla muna. Þá kom tækn-
in reiðubúin til þess að uppfylla
þessar óskir mannanna.
Mannsandanum hafði tekist að
taka hina dauðu orku í sína
þjónustu, og framleiðslan öx
hröðum fetum, bæði til lands og
sjávar, og þarfir þeirra, sem af
nutu, voru betur uppfyltar eftir
en áður.
Bein og eðlileg afleiðing þess-
arar þróunar varð svo það, að
framleiðslan færðist á færri og
færri hendur og. fleiri og fleiri
af þegnum þjóðarinnar urðu
launaþegar.
Pað verður að teljast eftir at-
vikum eðlilegt, að þeir roenn, sem
aldir voru upp við hugsunarhátt
smáframleiðandans, tóku engum
verulegum hugarfarsbreytingum,
þegar þeir fengu ráð yfir stór-
virkum framleiðslutækjum og
um leið nokkra vérkamenn íþjón-
ustu sína.
Smáframleiðandinn hefir aðeins
eitt fyrir augum við rekstur at-
vinnu sinnar, og það er að sjá
sér og fjölskyldu sinpi borgið.
Frá þjóðhagslegu sjónarmiði er
ekkert við þetta að athuga, hags-
munir þess framleiðanda, sem
ekki hefir launaþega í sinni þjón-
ustu, koma naumast í bág við
hagsmuni heildarinnar, þó þeir
reki atvinnu sína með eigin hag
sinn fyrir augum. Öðru máli
gegnir þegar maður með hugs-
unarhátt smáframleiðandans hefir
skyndilega fengið mannaforráð. 1
stað þess að beita eigin orku sér
og sínum til framdráttar, fær
hann nú tækifæri til þess að nota
annara orku á sama hátt. Þann-
ig skapast andstæðir hagsmunir,
þannig leiðir stórframleiðslan til
þess, að hagsmuna launaþeganna
er ekki gætt, þeir fá ekki þann
skerf, sem þeim ber, af því, sem
aflað er úr skauti náttúrunnar.
Tæknin hefir skapað stórfram-
leiðslu. Það hefir leitt til mjög
bættra framleiðsluhátta, en þess
hefir ekki verið gætt, að það
þarf nýtt skipulag á atvinnulífið
til þess að stórframleiðslan skapi
ekki bæði geysilega misskiftingu
arðsins og atvinnuleysi. Alþýðu-
flokkar allra landa berjast fyrir
slíku skipulagi, og þróunin krefst
þess að það komi. Tæknin verð-
ur: að takast í þjónustu allra
jafnt.
Vélbáturinn Snorri goði,
sem stundað hefir síldveiði við
Vestmannaeyjar undanfarið, kom
í fyrra dag frá Jökuldjúpinu með
50 tunnur af síld, er hann hafði
'veitt í 8 jnet, en hann hafði mist
20 net. Nokkrir bátar hafa stund-
að dragnótaveiði við Vestmanna-
eyjar undanfarið, en afli hefir
verið fremur tregur.
Nýtt
Iðnaðarfyrirtæki.
Aluminíumverkstæðið á
Hverfisgötu 67,
Eins og öllum er kunnugt, er
aluminium notað mjög mikið í
heiminum um þessar mundir, og
fer notkun þess hraðvaxandi.
Þykir það til margra hluta nyt-
samlegt fyrir léttleika sakir og
fleiri kosta. Úr því eru smíðuð
eldhúsgögn, amboð, ýmsir hlut-
ir í bifreiðar og margt fleira.
Munu nú aluminium vörur vera
til á flestum heimilum hér á
landi, bæði í kaupstöðum og
sveitum. En það hefir þótt galli
á gjöf Njarðar, hve erfitt hefir
verið að fá aðgerð á hlutum úr
alumininum, er þeir hafa bilað,
og oft og tíðum ómögulegt, þar
eð enginn hefir haft tæki eða
kunnáttu til að logsjóða það eða
kveikja.
Nú hefir Steinn Þórðarson
sett upp verkstæði á Hverfis-
götu 67, sem hann kallar „Alu-
minium-verkstæðið“. Þar tekur
hann að sér að gera við ýmis-
konar huti úr alumininum, með-
al annars með logsuðu eða
kveikingu, þegar þess er þ'örf.
Er það þegar margreynt, að
sumir hlutir verða sem nýir, og
jafnvel sterkari en nokkru sinni
fyr.
Þess er og vert að geta, að
Aluminiumverkstæðið á Hverf-
isgötu 67 smíðar amboð úr alu-
mininum — bæði orf og hrífur
—■ sem öll eru sett saman með
kveikingu, eru þau miklum mun
sterkari en nokkur amboð, sem
áðpr hafa fengist og þó mjög
létjt.
Farþegar
með ,G'Oðafossi“ héðan i fyrrad-:
Mr! J. E. Lee, Mr. Smith, Sig.
Tboroddsen, Otto Arnar, C. Bry-
de, Hr. Nathan, Jón Lárusson)
Leifur Þórarinsson, Miss Suffle-
botham, Elísabet Þorgrimsdóttir,
Jón Víðis, Geir Agnar Zoega,
Árni Friðriksson, Geir Sigurðsson,
Beinteinn Bjarnason, Einar Krist-
jánsson, Ágúst Jóhannesson og
frú, Gísli Bjarnason og frú, Hr.
Scheiter, Ragnar Ásgeirsson,
Ný sjómannalog
í BandJFíkjannm
OSLO í gærkveldi. (FB.)
Þjóðþingið ameríska hefir ný-
lega samþykt lagafrumvarp, sem
af leiðir, að erlendir sjómenn,
sem ráðast á amerísk skip, verða
ekki framvegis aðnjótandi þeirra
f-orréttinda, er þeir áður nutu, þ.
e. að eftir eins árs starf á amer-
ískum skipum njóti þeir sömu
verndar og réttinda, sem amer-
ískir borgarar o. s. frv.
Samkvæmt tilkynningu frá Was-
hington til sænska utanríkismála-
ráðuneytisins er talið eigi ólík-
legt, að margir sænskir sjómenn,
sem vinna á am>erískum skipum,
verði atvinnulausir vegna hinna
nýju laga.
TilAkureyrar
Alla mánudaga, miðvikudaga og föstudaga.
Frá Aknreyri
Ríkið tekiir utanríkis-
verzluniiia á Italíu.
LONDON, 31./7. FÚ.
1 Róm hefir það verið opinber-
lega tilkynt, að frá 1. ágúst
muni ítalska stjórnin taka að sér
alla utanríkisverzlun með ýms
hráefni, t. d. kol og ýmsa málma.
Alla mánudaga, miðvikudaga og föstudaga.
Afgreiðsla á Akureyri er á bifreiðastóð
Oddeyrar.
BifreiðustiSð Stelndðrs,
Reykjavík. — Simi 1580.
HÖLL HÆTTUNNH R
skáldsaga eftir Mabel Wagnalls,
er bií komin út sérprentuð.
Bókin er 162 þéttsettar bls. og
kostar að eins 1 krónu.
Saga þessi kom neðanmáls í Alþýðublaðinu í haust
og er mjög spennandi frá upphafi til enda.
Kaupið ódýra og skemtilega sögu til að hafa með
í sumarfríið.
FÆST I AFGREIÐSLU ALÞÝBUBLAÐSINS.
I
Hvað biðar italska hersins
snður í Abessiniufjðlluni?
Það getur ekki lengur verið
neinum efa bundið, a'ð það er
ætlun Mussolinis að freista stríðs-
gæfurtnar suður í Afríku og gera
Abessiníu að ítalskri nýlendu. En
þvi nær sem dregur vopnavið-
skiftum, því augljósara verður
það, að hér norður í Evrópu er
hver höndin upp á móti annari
um það, hvort honum skuli leyf-
ast það, að kveikja ófriðarbálið
þar syðra, sem enginn veit hve
langt kann að læsa sig og hve
alvarlegar afleiðingar kann að
hafa áður en lýkur. Þar er ann-
ars vegar fyrst og fremst Frakk-
land, sem augsýnilega hefir lof-
að Italíu að styðja hana til land-
vinninga í Afríku og þar af leið-
andi berst fyrir því, að Þjóða-
bandalagið láti málið afskifta-
íaust, og hins vegar England, sem
hefir sjálft mjög mikilla hags-
muna að gæta' í Abessiníú og ger-
ir kröfu til þess, að Þjóðabanda-
lagið grípi til þeirra ráðstafana,
jsem í þess valdi eru og því ber
skylda til, til að afstýra blóðugri
árás eins meðlims síns á annan.
Því að Abessinía er meðlimur
í Þjóðabandalaginu og alls ekki
einn af þeim smæstu. Hún nær
yfir landflæmi, sem er eins stórt
og ítalía, Frakkland og Þýzka- j
land til samans. En íbúatalan er
ekki nema 10—15 milljónir, eða
ekki nema á að gizka tíundi hluti
af þeim fólksfjölda, sem lifir á
tilsvarandi svæði í iEvrópu. Gífur-
legt landflæmi liggur þarna ó-
ræktað, því að íbúarnir þekkja
ekki einu sinni járnplóginn, sem
Kínverjar voru þó búnir að finna
app og farnir að nota fyrir 5000
árum. Abessiníumenn rækta jörð-
4na með tveimur smáhökum, sem
þeir hafa til þess að krafsa upp
yfirbörð jarðarinnar. Og þessi
ræktunaraðferð nægir til þess, að
hin frjósama jörð gefi það af
sér, sem hinir frumstæðu og
nægjusömu íbúar landsins þarfn-
ast.
Það eru ekki svo fáar raddir,
allra sízt á ítalíú, sém heyrast
um það, að þarna sé brautryðj-
andastarf að vinna fyrir rnenn-
inguna, enda nota Italir nú ó-
spart það yfirvarp til þess að
réttlæta með undirbúninginn und-
ir hina fyrirhuguðu, blóðugu á-
rás á Abessdníu. En Abessiníu-
merin kjósa heldur að fá Evrópu-
menninguna hægt og hægt inn í
landið, en að fá hana með báli
og brandi. Þeir vilja ráða sér
sjálfir. Það er að skapast þjóðríki
í Abessiniu, og það >er reiðubúið
til þess að verja hendur sínar
gegn öllum utanaðkomandi árás-
um, undir hvaða yfirskini svo sem
þær kunna að vera gerðar.
Menn eru fyrir löngu farnir að
velta því fyrir sér, hvernig stríð
milli ítalíu og Abessiníu muni
fara. Menn hafa töluverða hug-
mynd um ítali og undirbúning
þeirra, en litla sem enga um
Abessiníu. Og það er ekki hægt
að gera sér neina hugmynd um
slíka styrjöld nema því aðeins
að rnenn viti deili á því landi,
íbúum þess, lífi þeirra og lifs-
kjörum, og þeim skilyrðum, sem
barist verður undir.
Fyrir nokkrum vikum síðan
kom þýzkur ferðamaður, Willy
Samuel að nafni, frá Abessiníu,
eftir fjórtán mánaða dvöl þar í
landinu. Hann bjój i Addis Abeba,
höfuðborginni, sem liggur uppi á
hálendinu inni í miðju landi, og
var þar, þegar fyrstu skærurnar
urðu milli ítala og Abessiníu-
manna á landamærum Abessiníu
og ítölsku nýlendunnar í Somali-
landi, nokkru íyrir jól í vetur.
Og hann hefir síðan haft tæki-
færi til þess að fylgjast með rás
viðburðanna, lifað innan um íbúa
landsins, talað við þá, valdsmenn
þeirra og meira að segja við
„konung konunganna“, keisarann
sjálfan. |
Það, sem hér fer á eftir, er
frásögn hans og álit á ástandinu
í Abessiniu og möguleikum íbú-
anna þar til þess a„ð hrinda af
sér hinni yfirvofandi árás á sjálf- |
stæði landsins:
Spurningin, sem allir leggja 1
fyrir sig og aðna í dag, er þessi:
Tekst Italíu að leggja Abessiníiu
undir sig, eða verður ítalski árás-
arherinn eyðilagður uppi á veg-
leysum og eyðimörkum Abessiníu-
hálendisins?
Stríðið getur ekki undir rieinum
kringumstæðum byrjað fyr en í
'septemterliok. Þangað til er Abes-
sinía ekki land, heldur haf inni
í miðri Afríku, þar sem vatnið
streymir úr Ioftinu daglega, eins
og helt væri úr fötu, og ómögu-
legt er að komast áfram fyrir
for og leðju. En einnig eftir regn-
tímann mun ítalski herinn reka
sig illilega á það, að landið er
veglaust. Það er aðeins ein ein-
asta járnbraut til, og hún liggur
frá höfuðborginni inni í miöju
landi niður að hafnarborginni Dji-
bouti í frönsku nýlendunni í So-
roalilandi á austurströnd Afríku.
Langflest af því, sem flutt er
um landið, er flutt á úlfaldalest-
um, ösnum, eða á herðum íbú-
anna sjálfra, og það er algengt,
að ferðamenn og flutningar kom-
ast ekki á ákvörðunarstað sinn
fyrr en vikum eða mánuðum eftir
það að lagt var af stað.
Það er vitanlega einhver
þyngsta raunin fyrir alla ferða-
menn í Abessiníu, og ekki sízt
fyrir ókunnugan árásarher, að
víða verður að fara yfir víðáttu-
miklar sandauðnir, þar sem dög-
um saman er ekki hægt að fá
vatnsdropa að drekka eftir að
regntíminn er á enda. Ibúar lands-
ins eru sjálfir vanir við það að
vera án vatns. Og auk þess þola
þeir að leggja sér til munns vatn
úr hvaða forarpolli sem er. En
Evrópumenn þola það ekki. Þeir
fá undir eins taugaveiki af þvL
Og nægjusemi Ábessiníumanna er
sú sama að því er snertir matinn.
Þeir þurfa ekki nema hnefafylli
af korni og í hæsta lagi ofurlítið
af hráu kjöti, ef kostur er á, og
hinir mögru, sinasterku líkamir
þeirra eru þaulæfðir í því að þola
vosbúð og harðrétti, og algerlega
ómöttækilegir fyrir mýraköldu
(malaríu) og aðrar hitasóttir, sem
Evrópumenn eru svo veikir fyrir.
)Ni-ðri í dölunum er hitinn; þarna
rétt fyrir norðan miðjarðarlínuna,
alveg óþolandi fyrir hvern ein-
asta Evrópumann, og uppi á há-
lendinu, þar sem t. d. höfuðborg-
in, Addis Abeba, liggur, 2500
metra yfir yfirborði sjávar, veldur
hið þunna loft miklum óþægind-
um fyrir þá, sem eru því óvanir.
Það leggur mjög mikið á hjartað,
og gerir það að verkum, að lítil-
fjörlegustu sjúkdómar geta orðið
mönnum banvænir.
Hinu er ekki að neita, að
Italir eru að mörgu leyti betur
settir en Abessiníumenn:
Þeir hafa brynvarða og vopn-
aða skriðdreka — „tankana" —,
þeir hafa öll hugsanleg vopn, og
geta stöðugt flutt þau að. Það
geta Abessiníuroenn aftur á móti
ekki, nema því að eins að Ev-
rópuríkin eða Japan leyfi vopna-
sölu til þeirra.
italir gera sér mjög miklar von-
ir um sinn ágæta loftflota. En
það er þó ekki ósennilegt, að
þeir geri of mikið úr þýðingu
hans í árás á Abessiníu. Því að
hún er ákaflega strjálbýl. Þar eru
engar stórar iðnaðarborgir, engar
verksmiðjur, engar brýr og eng-
ar járnbrautir, ekkert nema dreifð
smáþorp. Þar vantar sem sagt
flest það, sem hernaðarflugvélum
er ætlað að eyðileggja til þess
að gera einhvern verulegan usla.
íbúar Abessiníu fara ekki í
stríð af þjóðernistilfinningu eða
þjóðernisofstopa eins og Evröpu-
þjóðirnar. Stríð Abessiniúmanna
verður hneint varnarstríð; þeir
berjast af knýjandi nauðsyn til
þess að verja sig fyrir erlendum
árásarmönnum, sem ætla sér að
tak (aland þeirra og eignir af
peim. Þeir hafa 50 000 manna
fastan her á friðartímum, sem
hefir verið æfður af belgiskum
(Frh.)