Alþýðublaðið - 29.08.1935, Blaðsíða 2

FIMTUDAGINN 29. ÁGOST 1936
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Njósnari litleK eða Stallns?
Þýzki njósnarinn Franz Olienke segir
frá æfintýrnm sinnm.
VAR Franz Glienke njósnari fyrir Nazista? Eða var hann
njósnari fyrir rússnesku leynilögregluna ? Hvaða svar
gefa lesendurnir við þessum spurningum, eftir að þeir hafa
lesið eigin frásögn Glienkes um hið æfintýraríka líf sitt?
Frásögn Glienkes byrjar á götuvígum Hamborgar 1918.
Skýrt er frá dvöl hans í útlendingahersveitinm í Afríku. En
þaðan fer hann með lesandann inn í innstu fylgsni hinnar
pólitísku þýsltu leynilögreglu og hinnar rússnesku GPU.
Greinar Glienkes, sem birtast hér í blaðinu gefa einstætt
tækifæri til að kynnast hinum myrkustu skúmaskotum
Evrópu nútímans.
VL
Hjá sænsku kommúnistunum.
NÆSTU þrjá mánuði hvíii ég
mig og hefi ró og næði. Sænsku
kommúnistarnir sýna mér margs
konar velvild og hjálpsemi, sér-
staklega hinn ungi og áhugasami
Fritjof Lager. Sagan mín, „Ör-
eigi í útlendingahersveitinni“, hef-
ir komið ne&anmáis í seénska
kommúnistablaðinu og ég fæ
hundruð króna útborgaðar fyrir.
Með sérstökum sendiboða flokks-
ins sendi ég nákvæma skýrslu
um alt, sem á daga mína hefir
drifið, til Moskva. Ég adressera
bréfið til Cernins og bið hann að
koma því til GPU-
Sambandi mínu við aðalstöðva'ír
nazistanjósnanna reyni ég að
halda við líði og geri alt, sem
ég get, til að treysta það og festa.
Ég skrifa Tunze og skýri honum
frá því að ég dvelji í Svíþjóð og
reyrn að varna því, að grunur;
falli á mig. Ég reyni enn einu
sihni að grafa undan dr. Brasch-
witz og sendi nákvæma skýrslu
til nánasta samverkamanns Hit-
lers, Rudolf Hess, í Miinchen. 1
skýrslunni kæri ég dr. Brasch-
witz og býðst til að ganga í þjón-
ustu nazismans gegn Komintern.
Ég tek það meira að segja skýrt
fram, að ég sé þess albúinn að
fara til Moskva.
Ég geng ekki að því gruflandi,
að svona bréf, skrifað erlendis,
muni ekki bera nokkurn árangur.
En löngunin til að ná góðu sam-
bandi við æðstu menn nazistanma
til að hafa síðar betra tækifæri
gegn þeim, hefir ai'veg tekið mig
heljartökum.
Eftir tillögu Alfred Vnetlings,
hins kommúnistiska bókaútgef-
anda, skrifa ég á þessum mánuð-
um skáldsögu um ríkisþingshúss-
brunann. Þennan tíma bý ég hjá
Hilde Ström. Hún er aðalgjald-
keri sænska kommúnistaflokks-
ins og ágætis kona. Oft sit ég
tímunum saman og ræði við hana
um framtíð baráttunnar, Komin-
tem o. s. frv.
Frá Moskva kemur ekkert svar.
Dag nokkurn þegar ég beimsæki
Rauðu hjálpina í Slusplan 5 og á
tal við leiðtoga hennar, Söder-
mann, finn ég að eitthvað er í
býgerð og að þeir hafa illar bifur
á mér. Tveir þýzkir útflytjendur
kynna sig fyrir mér og segjast
vera sendir frá stjórninni í Kaup-
mannahöfn. Þeir óska að ég segi
þeim alt af létta. Ég svara þeim
hlæjandi, að það sé nú ekki hægt!
að gera svona upp á stundina.
Þeir verði fyrst að fá leyfi til
að spyrja mig, og ég vísa þeim
til Cernin.
Annar þeirra er, eftir málfari
hans að dæma, áreiðanlega frá
Hamborg. Hinn, sem er lítill og
lítur út eins og Gyðingur, er á-
reiðanlega frá Berlín. Þeir segj-
ast munu koma aftur innan íárra
daga.
Um þetta leyti hittr ég systur
Dimitroffs í Stokkhólmi, sem á
að tala á miklum fundi um Búlg-
arana og Torgler. Ég tala um
stund við hana. Mig grunar þá
ekki að bróðir hennar, Grigori
Dimitroff, muni eftir fáar vikur
smyglia í leyni sigarettu að verka-
manni, sem hann gengur fram-
hjá, og sem er næstum að dauða
kominn af misþyrmingum, og að
þessi verkamaður verði ég.
Tveim vikum siðar koma flótta-
mennirnir frá Kaupmannahöfn
pftur. I millitíðinni hefi ég skrif-
að Cernin hraðbréf, en ekki feng-
ið neitt svar. Ég sný mér til for-
mannsins fyrir sænska flokknum,
Svend Linderot, og skýri honum
frá vandræðum mínum. Hann
segir aðeins:
— Ef GPU hefir sagt þér að
þegja, þá skaltu gera það. Vís-
aðu mönnunum til Komintern, til
Cernin.
En mér reynist ekki auðvelt
að fara svona þráðbeint eítir ráði
Lindérots, því að mennirnir frá
Kaupmannahöfn vita um samband
mitt við ríkislögregluna í Ham-
borg. Án þess að segja þ'eira
nokkuð um starf mitt, segi ég
þeim frá Tunze og Abraham. Til
mikillar undrunar fyrir mig segja
þeir mér þær fréttir, að sprengju-
tilræði hafi verið framið hinn um-
talaða dag. Nazistarnir stóðu
sjálfir að því og slupplu allir,
sem framkvæmdu það, eins og
auðvitað var.
Ég spyr þá hvort félagarnir hafi
ekki fært sé!r í nyt aðvaranir mín-
ar, en þeir svara mér ekki. Þess-
ir tveir sendimenn eru yfirleitt
lítið með á nótuntum, og mig
grunar að þeir hafi ekki neitt
umboð til að tala við mig. Ég
ákveð því með sjálfum mér að
skrifa Cernin ennþá einu sinni og
reyna að fá hann til að svaSra-
Fyrsta morðtilraunin mistekst.
— Franz, hér eru félagar, sem
vilja fá að tala við þig. Með
þessum orðum vekur félagi Sig-
. urd mig, en hjá honum befi ég
jbúið í eina viku eða svo. Þessir
félagar eru náungarnir frá Kaup-
mannahöfn ásamt Södermann,
foringja Rauðu hjálparinnar, og
clim maður í viðbót, sem ég
þekki ekki.
— Við höfum fengið skilaboð
frá Komintern um að þú eigir
aftur að byrja að starfa. Segðu'
oss nú alla söguna. Ástæðan fyrir
því að þú hefir þurft að bíða
svona lengi eftir skilaboðum frá
GPU er sú, að Gernin hefir legið
í sjúkrahúsi, því hann varð fyrir
bifreiðarslysi.
Berlínarmaðurinn tekur sér
sæti eftir að þessi orð hafa verið
sögð og ég byrja að skýra frá,
en með sjáifum mér er ég mjög
glaður yfir því að mega nú aft-
ur fara að taka til starfa fyrir
flokkinn. En þegar ég hefi talað
í nokkrar mínútur fer einhver
geigur um mig allan. Þeir grípa
fram í fyrir mér með einkenni-
legum spurningum. Einkanlega er
Hamborgarinn viðbjóðslegur ná-
ungi.
Þegar ég ætla að standa upp
úr sæti mínu til þess að ganga
um gólf, standa þeir einnig upp
mér til mikillar undrunar og
banna mér aÖ hreyfa mig.
Mállaus af undrun horfi ég á
þá. Skyndilega sldl ég það, að
þeir eru ekki komnir til að kalla
mig til flokksstarfsins^ aftur,
heldur til að yfirheyra mig. Nú
tek ég líka eftir því, að félagi
Sigurd hefir ásamt konu og barni
yfirgefið íbúðina um leið og þeir
komu inn.
— Þekkir þú Kaiser? Hve oft
varst þú með honum? Hve oft
varst þú með Kronenberg? Veiztu
að þeir báðir tveir eru launaðir
íögreglunjósnarar? Hvað hafið
þið talað saman um? Heldur þú
því enn fram,iað þú hafir starfað
sem njósnari fyrir flokkinn?
Veiztu að Fritz Lux hefir verið
myrtur af nazistaskrílnum?
Spurningunum rignir yfir mig.
— Við höfum líka samband við
Gestapo. Við vitum um öil bréf,
sem þú hefir sent ríkislögregl-
unni.
Skyndilega stekkur Hamborgar-
inn á mig. Um leið befi ég tekið
eftir því, að hann befir sett upp
leðurhanzka. Nú leitar hann
gaumgæfilega á mér, og er hann
finnur ekkert, sem hann vill
finna, grípur hann fyrir kverkar
mér með hanzkaklæddum kruml-
unum.
— Þú færð ekki að standa upp
af þessum stól fyr en þú befir
sagt okkur allan sannleikann,
jafnvel þó að við verðum að
kreista hann út úr þér með hnef-
unum. . . . Það er eins og járn-
skrúfur læsist að hálsi mínum, en
fyrsta hræðsla mín víkur nú fyrir
ofsa reiði. Þetta eru launin, sem
ég fæ fyrir að hafa hvað eftir
annað lagt líf mitt í hættu fyrir
flokkinn.
Gerðu það sem þér þóknast,
Skemtiferð
til Borgarfjarðar
um næstu helgi.
Farið verð af stað með Laxfossi frá Reykjavík kl. 5 e. h.
á laugardaginn, en frá Borgarnesi aftur kl. 8,30 á sunnud.kvöldið.
Lúðrasveitin Svanur
i
ásamt annari hljómsveit skemtir á Laxfossi. .Einnig í Borgarnesi
á laugardagskvöldið og að Hreðavatni á sunnudaginn.
Þetta er síðasta ferðin sem Laxfoss fer um helgi til Borgar-
ness á sumrinu og síðasta skifti á sumrinu sem hljómsveit spilar
að Hreðavatni.
þú munt fá að sjá að ég hræðist
ekld dauöann, svara ég.
En nú gengur Berlínarbúinn á
milli og yfirheyrslurnar byrja aft-
ur. Ég verð óttasleginn er ég
kemst að því, að þeir hafa sama
sem enga hugmynd um hina leyni-
legu starfsenii flokksins. Þeir
hrista höfuðin o g ypta öxlum,
þegar ég segi þeim frá Lands-
sambandi fyrir hermenn úr út-
lendingabersveitinni. Þeir heimta
sannanir fyrir því, að ég bafi
starfað samkvæmt fyrirmælum
flokksins og rugla öllu saman í
eina bendu.
Við höfum óskað eftir upp-
lýsingum um þig hjá flokksstjórn-
inni í Hamborg og fengið ekki
góðar upplýsingar. Þú sleppur
ekki úr klóm okkar svo auðveld-
lega. Það er langbezt fyrir þig
að meðganga hverju þú hefir
kjaftað frá.
Þessar yfirheyrslur standa ó-
slitið frá kl. 9 um morguninn og
til kl. 7 um kvöldið. Þrátt fyrir
allar gildrur, sem þeir leggja fyr-
ir mig, eru þeir jafnnær, eftir
þessar löngu yfirbeyrslur.
Hugsanir mínar eru á algeru
reiki. Berlínarbúinn stimplar alla
þá, sem ég hefi starfað með, alla,
sem voru nánustu samstarfsmenn
Fritz Lux, sem dulbúna nazista-
njósnara.
Sigurd og fjölskyida hanskoma
nú aftur heim, og yfirbeyrslurnar
hætta. Berlínarbúinn segir að nú
verði þeir að fara eitthvað ann-
að og halda áfram samtalinu, en
Hamborgarinn kemur upp um fvr-
irætlanir þeirra. Hann hrópar:
— Þú sleppur ekki, skaltu vita.
Þó að við verðum að brjóta í
þér hvert bein, skaltu verða að
opna kjaftinn.
Loksins fara þeir, en gefa mér
svo merki um að fylgjast með.
Það er mikið farið að skyggja
þegar ■ við komum út á götuna.
Ég hugsa nú um það eitt, hvernig
ég megi sieppa frá þessum morð-
ingjum. Á Rinvagen reynir sá,
sem gengur við hlið mér, að
koma mér inn í bíl. En hDnum
tekst það ekki. Þegar við kom-
um inn í Drotningsgatan segi ég
honum, að nú ætli ég ekki að
fara lengra. En hann krefst þess
að ég komi með honum tii St.
Eriksgatan.
— Þar færðu að borða, ogheld-
ur augsýnilega að ég sé aumur
plötuslagari. Við erum komnir í
háværar deilur og ég er farinn
að hafa hátt til að vekja athygli
vegfarenda á okkur. Það hefir
þau áhrif, að fólk fer að áafnaíst1
að okkur, og jiá tekur náunginn
til fótanna.
Fullur örvæntingar flækist ég
fram og aftur um götur Stokk-
hólms. Vegabréfið mitt hafa þeir
tekið af mér. Eftir nokkra daga
koma jólin. Konan mín ætlar að
koma til Stokkbólms, hvað á ég
að gera? Á ég að fara til flokks-
stjórnarinnar? Nei. Það er byrjað
að snjóa. Skjáifandi hröklast ég
stað frá stað. Ég er flóttamaður.
(Næst: Glienke fer huldu höfði
um Evrópu.)
99 morð
hafa verið framin fi
Englandi árið 1933.
LONDON, 27/8. (FO.)
Skýrsla um glæpi á Englandi
og Wales hefir nýlega verið birt.
Hún sýnir, að árið 1933 hafi
verið framin 99 morð og að 40
af morðingjunum hafa framið
sjálfsmorð. 58 nienn voru teknir
fastir og ákærðir fyrir morð; 11
voru dæmdir til dauða og teknir
af, 8 voru dæmdir til dauða, en
dómnum breytt í æfilangan fang-
elsisdóm. 16 voru dæmdir sekir
um morð, en áiitnir geðveikir og
þvi sýknaðir.
Farþegar
með' Gullfossi til útlanda í ga:r-
kveldi: Jóhannes L. óJhannesson,
Runólfur Sveinsson, Dr. Pohl, Mr.
JJack Marsh, Dr. & Mrs. Chad-
wick, Miss Dunn, Miss Batchel-
lor, Miss Frances Davies, Miss
Coulthard, Mr. Earl, Mr. Turner.
Lovisa Matthiasd., Halldóra
Briem, Miss Estber Cruickshnk,
Mrs. Cumming, Milli Sigurdsson,
Mr. Colbourne, Herr Heiden, Mr.
& Mrs. Harding, Mr. Osborne, Mr.
Church, Hr. Just Nielsen, Hr.
Schultz, Capt. Aspinal, Col. Heale,
Ásgeir Þorsteinsson, Bernh. Peter-
sen, Stefán Guðmundsson, Thor
Thors, Ágúst Steingrímsson, H.
K. Laxness, Lars Börge Fabricius,
Þorsteinn Eiríksson, Sir Austin
Harris, Capt. Turner, Mr. H. A.
Rabagliati, Hr. Conrad, Mr. Ca-
meron Grammie, Mr. Hammond,
Mr. E. Hammond, Hr. Hallgrímur
Thomsen, Hr. Schlueter, Konsul
Arnesen, 18 hollenzkir stúdentar
o. fl. o. fl. Alls 84 fajfr.egar til út-
ianda.
Stéindórsþrent
prentar fyrlr yður
Aðólstrœti 4 .• Sími 1175
mgx Kaupið Alþýðublaðið 1
nnnnnnnnnnnn
HúsgagnasmíOsoemar,
sem ætla að gera prófsmíði í haust, tilkynni það fyrir
1. september til
c
Friðriks Þorsteinssonar
Skólavörðustíg 12.
Til Akureyrar
Á tveimur tlögum:
Á einum degi:
Alia þriðjudaga, fimtudaga, laugar-
daga
Hraðferðir tmi Borgarnes, alla
þriðjudaga og föstudaga.
Frá Akureyri áframhaldandi ferðir:
Til Austf jarða.
Afgreiðsia í Beykjavík Bifreiðastöð Islands. Sími 1540.
ifreiðasföð Akureyrar.
lK5(TjV
N Ý EPLI
og melónur, fást í
Kaupfélagi Keykjavíkur.
TOMATAR
hvítkál, gulrætur og gulrófur,
fást í
Kaupfélagi Keykjavíkur.
HILLUPAPPÍE fæst í
Kaupfélagi Reykjavíkur.
KAKTÖFLUR
góðar og ódýrar, fást í
Kaupfélagi Reykjavíkur.
Barnakerra til sölu ódýrt.
Nýlendugötu 7, niðri.
REGNHLÍFAR teknar til viðgerð-
ar á Laufásveg 4.
Bálfarafélag Islands.
Innritun nýrra félaga í Bókaverzlun
Snæbjarnar Jónssonar. Árgjald kr. 8.00
Æfitillag kr. 25,00. Gerist félagar.
nnn&zmnmmnn
n n
| HðH taættmsiar, g
skáldsaga eftir £4
0 MABEL WAGNALLS.
Bókin er 162 þétt settar n
bls. og er mjög spenn- Itl
n andi frá upphafi til enda n
n Kostar aðeins 1 krónu. Lt
Fæst í afgreiðslum g
0 ALÞÝÐUBLAÐSINS
n á þessum stöðum:
n reykjavík, n
n HAINARFIRÐI,
n KEFLAVÍK, n
SANDGERÐI, g
W GRINDAVÍK, n
W EYRARBAKKA, ^
n STOKKSEYRI, g
n VESTMANNAEYJ UM, g
n NORÐFIRÐI, n
W SEYÐISFIRÐI, W
^ AKUREYRI, n
n siglufirði, n
n , ÍSAFIRÐI, n
^ STYKKISHÓLMI, H
g AKRANESI. g
nnnnnnnnnnnn
Ný verðlækknn:
1 Kartöflur aðeins 15 aura y2
! kg., íslenzk egg 12 aura.
I
Verzlnnin Brekka,
Bergstaðastræti 35.
Sími 2148.
FEAMKÖLLUN,
KOPIERING og STÆKKANIR.
Vandlátir
skifta við
amatörar
Bjósmyndastofu
Sigurðar Guðmundssonar,
Lækjargötu.
letksmlðian Rún
Selur beztu og ódýrirstu
LÍKKISTUBNAR.
Fyrirliggjandi af öllum
stærðum og gerðum.
Séð um jarðarfarir.
Sími 4094,