Alþýðublaðið - 28.10.1936, Blaðsíða 1

RITSTJÖRI: F. R. VALDEMARSSON
UTGEFANDI: AXJtfBUFLOKKURINIS
XVH. ÁRGANGUR
MIÐVIKUDAGINN 28. okt. 1936.
245. TÖLUBLAÐ
Mtkil þátttaka f bátiðahðld-
iini Norriena télagsins bér.
Ihaldsmenn elnlr lltllsvirtu daglnn með
þvi að flagga ekkl á flokkshðsl sfnn.
Þefr vildu ekki taka þátt í
að heiðra „helvitis lýðræðið! ‘
TyriKIL HÁTÍÐAHÖLÐ voru um öll Norðurlönd
í gær á norræna daginn. Dagslns var minst
i skólum í öllum löndunum. Flest eða ðll blöð
skrifuðu um norræna samvinnu og átvörp allra
landanna höfðu sérstaka dagskrá um; málefni
dagsins.
Aöaldeildlr Norræna félagsins
héldu miklar hátiðlr í hbfuðborg-
um allra laadaima. Var þetta og
afmælisdagur þeirra allra.
Hér í bænum var rnikil þátt-
taka í hátíðahöldum dagsins —
og var bersýnilegt að aukin sam-
vinna Norðurlanda á miklu fylgi
að fagna, einnig hér á Landi.
er þvi sjálfsaigt, að framvegfs
vexði öllum gefið frí þennan dag
tii að gera hann hátíðlegri.
Samkoma Norræna félagsins að
Hótel Borg vax vel sótt, eins og
aðrar samkomur, sem haldnar
voru hér 1 gær um norræna sam-
vínnu. Fánar voru á flestum
Btöngum hér í bæuum, en paþ
ítójfrfi ídueg sárstukg athygli
majina, að á flokkshúsi Sjálfstæð-
fsflokksins, V/rcgrhúsinu vid
Knlhofnsveg, mr enghm fártiJ
Ber að skoða það sem með
þvi hafi SjálfstæðisfLoklkurinn
svonefndi tekið afstöðu til nor-
rænnar samvinnu, og má fullyrða,
að enginn annar íhaldsfLokkur á
NorðurLöndum hafi sýnt hugsjón-
inni um aukna samvinnu og sam-
hygö mlili Norðuriandabúa aðra
eins svivirðu.
Bar og fleira við í gær, er sýndi
hug íhaíldsmanna til þeirrar starf-
semi, er fram fór. Kvaðst einn
þektur ihaldsmaður alls ekki
Sækja hátíð Norræna félagsins að
Hótel Borg, „pví að par yrði auð-
vittíð ekki taiað nm ítnmtð en
helv .... lýðrœmr
Það er þvi ekki iannað en auð-
virðileg hræsni, þegar Morgun-
blaðið í dag er með vandlæting-
arsvip yfir því, að Aiþýðublaðið
skyldi í gær benda eftirmlnni-
iegia á þá staðreynd, að Alþýðu-
Plokkarnir ráða mestu á Norður-
Jafoaðarmannafé -
lagsfiidir i kiðld.
JAFN AÐ ARM ANN AFÉLAG
Islands heldur fræðslu-
iog skemtifund i kvöld kl. 8V2
í Iðnó.
Erindi verður flutt á fund-
inum um norska Alþýðuflokk-
inn, en auk þess verður upp-
lestur, söngur, músík og kaifi-
drykkja.
ALlir fulltrúarnir, sem komn-
ir eru á Alþýðusambartd sþing-
ið utan af landi, eru auðvitað
velkomnir.
Löndum, að það eru þeir, sem
rnaxka stefnuna, auka lýðræði í
etjómmálum og atvinnurnálum,
byggja upp menningarþjóðfélög á
lýðræðisgrundvelii, og a'ð það er
fyrsta skilyTðið fyrir aukinni
samvinnu NorðurLanda, að al-
þýðúsamtökin og alþýðuflokkarn-
ir eflist og stjórni. Það er áreið-
aúlegt, að öll alþýðuflokksblöð á
Norðurlöndum, og jafnvel fleiri,
hafa minst á þessa staðreynd, og
það þarf ekki annað en að fietta
upp ársriti Norrænu félaganna til
að komast að raun um það, hvort
foTSætisráðherrar Norðurlanda
eru feimnir að benda á það,
hvaða þátt verkalýðssamtökin og
alþýðufLoldtarnir eiga í samvinnu
Norðurlanda.
Annars var það ekki þetta, sem
sérstakiega feom við hjartaö í
MorgunbLaðinu, heldur hitt, að
Alþýðublaðið setti i fyrirsögn, að
(Frh. á 4. sfðu.)
Kteölar tll Islanðs trð
Stauninn, Per Albin og
Hjgaardsvold.
Forsætisráðherrar Danmerk-
ur, Sviþjóðar og Noregs hafa
beðið fréttaritara útvarpsirrs í
Kaupmannahöfn fyrir eftirfar-
andi kveðjur til Islands á Nor-
ræna daginn:
Kveðja Staunings er svo-
hljóðandi:
„Það er von mín, að sam-
vinna hinna norrænu þjóða,
þar sem þingræðið stendur
svo styrkum fótum, megi hald-
ast í framtíðinni og ná aukn-
um þroska."
Kveðja Per Albin Hanssons
er á þessa leið:
,Á Norræna daginn sendi ég
lslandi kveðju frá Svíþjóð.
Sterkar taugar tengja Norður-
lönd hvert öðru. Það er einlæg
ó£k i Sviþjóð, að norræn sam-
vinna megi eflast og aukast
enin þá meir en orðið er.“
Nyga£ird.svold sendir svo-
hljóðandi kveðju: „Mér er það
ánægja, að geta nú á Nor-
ræna daginn sent kveöjur tii
íslands. Það er mikið starf,
sem Norrænu félögin hafa int
af hendi til þess að efla bróð-
urhug hirrna norrænu þjóða."
Stjórn Cabelleros ráðin í að
verja Madridjil pess ítrasta.
Endalans stranmnr af flóttamðnanm út úr borgínni.
Portúgalar vlðnrkenna stjðrn Frkneos.
160 mðnnum vísað taelm
tir Sogsvlrklnnlnni.
Seiirðder Petersen rak pá helmf
ám pess að grelna ástæðn«
u
QCHRÖDER PETERSEN, yfir-
^ verkfræðingur við Sogsvirkj-
unina, tilkynti verkamönnum og
iðnað^rmönnum, sem hafa unnið
við virkjun Sogslns í sumar og
Siaust, í fyrradag, að þeim væri
sagt upp vlnnunni, og þeir skyldu
hirða föggur sínar og fara heim.
Gerði hann þetta án þess að
tiigreina nokkra ástæðu, enda lítt
skiljanleg, nema ef vera skyldi,
að virkjunin yrði að hætta vegna
veðurs.
Komu um 160 verkamenn og
iðnaðarmenn hingað til Reýkja-
vikur i 'gærkveldi, en að eins þrir
verkamenn munu hafa orðið eftir
eystra.
Aþýðublaðið hefir haft tal af
nokkrum verkamönnum, sem
unnu eystra, og segja þeir að
þeim sé enn alveg óskiljanleg
þessi ráðstöfun yfirverkfræðings-
ins, þar sem frost séu enn ekki
orðin svo mikil eystra að ekki
sé hægt að vinna.
Hinsvegar telja verkamerm, að
sitthvað annað hljóti að liggja
á bak við. Og sé yfirverkfræð-
ingurinn enn að gera nýja tii-
raun tii að svíkja samninga
sína við verkalýðsfélögin.
Þessi uppreisn í Sogsvinnunm,
þar sem hátt á annað hundrað
verkamenn og iðnaðarmiemi hafa
haft atvinnu rfir lengri tíma
þýðár auðvitað gífurlega aukn-
ingu atvlnnuleysisins hér í bæn-
um.
EINKASKEYTI
TIL ALÞYÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN I morgun.
PPREISNARFORINGJARNIR
á Spáni tala glelðgosalega
um það, að þelr munl halda Inn-
reið sína í Madrid á morgun,
en margt bendir til þess, að
stjómarherinn nmnl vera búinn
að búa svo um slg umhverfis
borgina, að langur tími g:t: l’ðið
enn, þangað tll Franco og fas'sta
og Marokkómanna-sveitíim hans
tekst að ná Madrld á sitt vald,
éf þelm tekst það yfirleitt nokk-
urn tíma.
Caballero og stjórn hans hélt
ráöherrafund í nótt meðan flug-
vélar uppreisnarmanna kösluðu
sprengikúium niður yfir úíhverfi
höfuðborgariimar.
Ráðherrafunduxinn tók nýjar á-
kvBTðantr um vörn borgarirmar
og stjórnln virðist nú vera alráöin
í þvi, að sleppa Madrld eldd úr
slnurn höndum fyr en hún má til.
til.
Hins vegar er töluverður órói
faxinn að gera vart við sig á
meðal fólksins í borginni; og i
skeytunum í morgun er skýrt frá
því, að endalaus straumur af
flóttamönnum sé á leiðinni út úr
borginni áleiðis til Baroelona.
Menn búast við því, að bardag-
amir um Madrid verði bæði blóð-
ugir og kmgvarandi.
OVE
Alment herútboð
i Madrid.
LONDON í morgun. FB.
Spánska stjórnin hefir fyrír-
skipað að kalla til vopna alla
karia á aldrinum 18—45 ára, til
þess að táka þátt l vörn höfuð-
borgarinnar. (United Press.)
Hefir Hitler i hjrggjn að
endarreisa fceisaradæmið ?
Hann á að vera orOlnn hrœddnr nm
framtfO elnræOiastJórnarlnnar.
BlNKASKEYTl TIL
A LÞÝÐIJ BLAÐSINS.
KAUPMANNAHÖFN I morgun.
FRANSKA blaðið „LTnforma-
tion“ flytur þá frétt, að Hitl-
er hafi alvarlega í hyggju að
enduirelsa keisaradæmlð á
Þýzkalandl.
Samkvæmt sömu frétt á hann
þó ekki að vera því fylgjandi, að
gamla keisaraættln verði sett til
valda á ný, vegna þess að hann
álítur, að hún sé ekki búin að
vinna sér aftur það traust, sem
hún tapaðl í lck heimsstyrjaldar-
innar.
Það er Arthur Ernst August,
sonur hertogans af Braunschwdg-
Liineburg, sem Hitler á að hafa
augastað á sem keisaraefni.
Það fylgir þessari frétt, að öng
þveitið í atvinnumálum og fjár-
inálum Þýzkalands, og matvæia-
skorturinn, sem altaf er að fara
vaxandi, hafi mjög flýtt fyrir
þessuan ráðagerðum Hitiers og
Nazistastjórnarinnar.
Því er haldið fram, að Hitler
LARGO CABALLERQ
Pottðflðl viðuikennir
stiðrn npp eisnasmanna.
KALUNDBORG, 27./10. FÚ.
Portúgal hefir viðurkent stjórn
Franco hershöfðingja, sem hina
iögiegu stjórn Spánar.
Poitðflai kítar nð hæ'.ta
stðifum i blntleysls-
nefndinni.
LONDON f morgun. FB.
Utanríkismálaráðherra Portúgal
hefir sent hlutleysisnefndinni orð-
sendingu og hótað því, aö Portú-
gal hætti störfum í nefndinni.
Orsakir hótunar þessarar er óá-
nægja Portúgalsstjórnarínnar að
Bretar hafi brotið þær reglur, ssm
bar að fara efíir, viðvíkjandi kær-
um til nefndarhmar, en kærur
Madridstjómarinnar á hendur
Portúgalsstjórn voru teknar tí.1 at-
hugUTiar af nefndinni, að því er
utanríkismálaráðherrann segir, án
nægi’egraj undangienginnar raun-
sóknar. (United Press.)
ðii iðaaðdr og ve ziooarffrir-
tækí i Katoionlu tekio úmt*
námi.
Frá BarceLona er simað í (örþrg-
Frh. á 4. síðu.
Fárviðri geisaði um Bret-
landseyjar og Norðursjóinn
í gærdag og fyrrinótt.
Fimm manns fórust á Bretlandseyjum,
sextiu sœrðust, skip sukku eða strönd-
uðu,flugvélar eyðliðgðust tugum saman.
EINKASKEYTI
TIL ALÞYÐUBLAÐSINS
KAUPMANNAHÖFN i motrgun.
FÁRVIÐRI gslsaði um allar
Bretlandseyjar frá því í
fyrrakvöld og fram á daginn í
jgær og olli alls síaðar xniklu
tjónl.
í gær var óveðrið komið til
Baamerkur. Flóðgarðarnir á
vesturströnd Jót'ands brotnuðu
og sjórinn flæddi víðs vegar á
land.
Fjöldi sjóslysa hefir orðið í
Norðursjónum af vöidum óveð-
ursins.
OVE
sé stöðugt að verða það ljósara
og ljósara, að einræðisstjórn
hans geti ekki orðið annað en
stutt 1 íft bráð abirgðafyrirkomulag,
og að alvarleg vandræði geti
borið að höndum innanlands áð-
ur en varir.
Út frá siíkum hugleiðingum á
hann að vera kominn á þá skoð-
un, að það muni vera hyggilegast
að endurreisa keisaradæmið í
tíma, til peso aö gefa afturhald-
inu í Þýzkalandi meiri festu en
það hefir fengið með eitiræðLs-
stjórn hans. OVE.
Stórkostleg sip og
skemdir af vðldtm
ðveiarsias.
LONDON, 27. okt. FU.
í gærkveldi hvessti á ný
við Bretlandseyjar, og geis-
aði fárviðri um gervallar eyjarn-
ar í alla nótt, og komst vind-
hraði sums staðar upp I 90 míl-
ur enskar á klukkustund eða 144
kílómetra (þ. e. 40 metra á se-
kúndu). Sex menn fórust I ó-
veðrinu, svo vitað sé, en 60
meiddust.
Sklpaumferð um Clydefljót
stöðvaðist með öllu. Tuttugu
flugvélar voru eyðilagðar, þar á
meðal 12 á einum stað, sem vind-
urinn sleit upp ásamt segldúks-
skýlum, sem þær voru geymd-
ar I.
Fiskibáturinn frá Sunderlaind á
austurströnd EngLands först með
tveimur mönnum. Talsímalínur
sLilnuðu um alt Land, og allur
norðurhlutí Skotlands var slitinn
úr sambandi við umheiminn fram
eftir deginum í dag. Sjómenn
segja að veðrið hafi verið það
versta, er þeir muna.