Alþýðublaðið - 06.01.1937, Qupperneq 3

MIÐVIKUDAGINN 6. JAN. 1937
CBPYBÐHSffMW
HITBTJOm;
W. m. VALÐBMABEBCm
sxrsTJOjus*
AlþýflBkJblnR.
MiuigDi í» miðliBmðþ
AJTORJUæSLAi
jjmgauaguf írft avertlftgðt»»
SXM&JBi
A900—Í1806.
«000: &£grelSsl&B augijBUigsa*
-»ei; Riutjozn anuiandBJ ír&MSS*
Ss&S: Sitatlórl.
•««Si VUkj. S. VUbJftlmos. Haaixets
■x*ta V. B. VsJUemanasm /.teaíssa
*S8|ft @íSa&|te.
;fi®&4 Ai’gEBÍ^aöa.

Baritta irkalýísiBS
MERKASTI lOg stórvirkastl
pátturinn í xnenningarbar-
áttu síðustu tírna er barátta verkia-
lýðsfélaganna.
Með sameinuðium átökum vinn-
andi manna og kvenna um allan
heim hefir verkalýðurinn piegar
heimt milúð af peim rétti, sem
bonum ber. Forréttindi og yfir-
drottnun atvinnurekenda er á
fallanda fæti í öllum helztu
menningarlöndum heimsins, og sú
skoðun festir meir og meir rætur,
að atvinnulífið eigi í einu og
öllu að miðast við raunverulegar
parfir hins vinnandi fjölda, sér-
hagsmunir einstaklinga, sem kiall-
áðir eru atvinnurekendur eða ein-
hverju álíka nafni, eiga par engu
að ráða, nýtt pjóðfélag og ný
menning er pað, sem verkalýðs*
samtökin eiga að skapa og eru að
skapa.
En hinu ber ekki að gleyma, að
fjendur verkalýðsins sjá fullvel
hvert stefnir, peir óttast pverr-
andi forréttindi, minkandi auð og
völd. Þessir menn láta einskis ó-
freistaö til pess að koma af stað
sundrung innan verkalýósfélag-
anna og til pess að brjótja vald
peirra á bak aftur, og til \eru
pau lönd, par siem petta hefir tek-
ist, par sem próunin er stöðvuð
um lengri eða skemmri tíima, par
sem villimenska nazismans ræður
lögum og lofum.
Niorðurlönd hafa verið næsta
ósnortin af vitfirrimg nazismans.
Par hefir verkalýðurinn staðið
saman sem ein heild innan stétt-
Allsherjaratkvæðaor eiðslan í Dags
brún er npphaf að nýrri sókn.
Isí ðrzggari sem meii iMutlne verður pví sterkari
verða krðfarnar nm bæít kjðr félagsmannanna.
Kommúnistar rifu fotin utan
af forvígismðnnum félagsins.
Á slfkt ástand að faalda áfram án þess að
nokkuð sé gert tii að kcma i veg íyrir það?
O ÉR í BLAÐINU var i gær birt meginið áf peim íillögum um
breytingar á lögum verkamannafélagsins Dagsbrún, sem nú
er verlð að greiða atkvæði um I. félaginu. Geta menn af peim
fullkomlega ráðið, hvernig skipulag Dagsbrúnar verður, eftir að
búlð er áð sampykkja tíllögarnar,
verður.
Á undanförnum árum héfír á- ,
Standið í Dagsbrún verið paniiig,
eins og öllum B agsbrúnarraör.n -
um er kunnugt, að pað hefir ver-
Ið algerlega ópolandi. Fundir fé-
lagsins hafa gengið í enialaus!
lifrildi am mál, sem í raun og
veru félagarnir hafa ekki haft á-
bugá fyrir, eða að minsta hosti
ekki pað mikinn áhuga, að peir
vildu eyða tíma sínum í pað að
sitja undir löngum umræíum um
pau.
sem enginn vafi er á að gert
Eðlilieg afleiðing af pessu hefir
svio orðið sú, að ekki hefir verið
hægt að ræða hin brýnustu hags-
munamál verkamaniniasíéttarinnar,
sjónarmið félaganna eklki komist
að fyrir moldviðri deilna um
einskisverða hluti og verkamenm
lioks hætt að sækja fundina, nema
örfáir, ieða tæplega 10 af hverjum
hundrað félögum. 1 \
Bagsbrún befir orðiö svo ó-
gæfusöm, ab innan vébanda fé-
lagsins hefir risið upp dálítill
hópur manna, sem ekki hefir ver-
ið svo siðaður, að kunna að halda
á málum sínnum pannig, að hægt
væri að hlusta á pað, sem bann
héfir haft fram að færa. Hefir
pietta meðal annars komið fram
í pví, að pegar einhver úr stjóm
félagsins eða einhver annar var
ekki á sömu skoðun og pessir
ærslabelg/r, pá hafa hrópin og
sköllin yfirgnæft ræðumann, fóta-
spark og háreisíi hefir alt ætlað
um koll að Ikeyra og svívirðing-
arnar flogið um salinn. Og jafn
vel eru dæmi til pess, að for-
ystumenn félagsins hafa farið
mieð rifin föt af fundunum vegna
árása, sem kommúnisíar gerðu á
pá. Þietta batnaði nokkuð, pegar
peir vioru reknir úr Dagsbrún
Brynjólfur Bjarnason og Guðjón
Benediktsson, en á síðustu tímum
hefir aftur sótt í líkt horf, eftir
að pessir ósiðuðu mienn fóru að
njóta forystu manna ieins og Pét-
urs G. Guðmundssonar og Árna
Ágústssonar, sem að vísu hafa
eltiki beinlínis hvatt til slíkrar
framkomu, en orðið óbeinlínis
mieð sinni framkomu til pess að
framkalla s'krílslætin.
Það nær auðvitað iak!ki nokk-
urri átt að láta slíkt viðgangast.
En auk pessa er pað skipuliag,
sem gilt hefir um málefni Dags-
brúnar orðið úrelt fyrir löngu.
Félagið á ekki að vera málfundia-
félag lítils brots af félagsmönn-
um, 50—100 manna, eða pólitísk-
ur vígvöllur. Það er í raun og
vieru algert fagfélag, piar sem at-
vinnumál verkamannaninia em
rædd og ákvarðanir teknar um
pau.
En ástandið í félaginu hefir
komið í veg fyrir petta. Þess
vegpa hefir sókn félagsins verið
stöðvuð. Kommúnistarnir eiga sök
á pví, að ýmsar kjanabætur til
.handa verkamönnum eru eikki
fenignar. Þeir hafa komið í veg
fyrir pað, að félagið gæti skipu-
lagt sig til nýrrar sóknar.
Og pað skulu menn vlta, að sú
allsherjaratkvæðagreiðsla og sú
stjórnarkosning, sam nú fer fram
í félaginu, er undirbúningur að
sökn fyrir verkamennina í
Reykjavík.
Þeir skulu líka aðgæta pað, að
pví öflugri, sem meiri hluti Al-
pýðuflokksins verður við pessar
atkvæðagreiðslur, pví styrkara
verður félagið í peirri sókn, sem
er framundan.
Þetta er og eðlilegt, pví að
föf meirihlutinn verðiur lítill
hlýtur pað að vera vottur pess,
hve sundraðir verkamennirnir eru
— og að e.kki er vxturlegt láð
leggja til orustu með liði, sem
er sjálfu sér svo sundurpykt.
Minnist pess, að eining í liðinu
og örugg og handföst forysta eru
fyrstu skilyrðin fyirir fullum sigri.
Og pað er mál til komið, að
Dagsbrún leggi út í baráttu, en
pað verður eltíki gert, pað er
ekki hægt að gera mema að ieggj-
ar sundrungarinmar -vierði áður
brotnar með einhuga atkvæða-
greiðslu, yfirgnæfandi meiri-
hluta Alpýðuflokksins við stjórn-
arkosninguna og allsherjar at-
kvæðagreiðsluna.
Bezta ráðið til að miinka áróð-
ur kommúnista og sundrung
peirra í Dagsbrúln er að auka
lýðræðið x Dagsbrúin. Vierkamenu-
irnir eiga að ráða og þeir eru
á móti klofningsstarfi þessara
rnanna.
Það eru ákveðin tilmæli til
allra góðra Dagsbrúnarmianna, að
þieir greiði atkvæði sem allra fyrst
og dragi pað ©kiki.
Syrpa.
— í opinbem ítalskri skýrslu er
sagt frá pví, að 129 bermenn og
liðsforingjar bafi beðið bana í
októbermánuði í Abessiníu. Af
peim hafi 34 fallið við „lögreglu-
störf“, en hinir orðið sóttdauðir.
— Ibúatala Bandaríkjanna er
nú talin vera 128Vs milljón.
— Marius Monet nýlendumála-
ráðherra og Marc Pucart dóms-
Inálaráðherra í stjórn Leons Blum
hafa lagt fyrir pingið frumvarp
urn að hætta að nota Djöflaey til
piess að halda á glæpiameixn.
Djöflaey er við Guianaströndina
norðan á Suður-Ameríku.
ár am'a,ra sinna og innian Adpýðu-
flokkanna.
Ekkert getur granda'ð menning-
arstarfi vierlfalýðsins hér eða
annars staðar á Niorðurlöndunx
ainnað ien pað, a'ð verkamennii'nir
sjálfir láti glepjast til innbyrðis
sundrungar.
Því ber ekki að neita, að slík
glöp hafa hent suma verkamenín
bæði hér og annars staðiar, en
nazisminn er hrópandi viðvörun-
arrödd til slíkra manna. Saga
þýzkra verkamanna ætti að kenna
verkalýð allra lainda, að hann á
að standa saman í einum flokki,
í einni félagslegri heild. Er pað
sú stærsta trygging, sem fengin
verður 'fyrir sigri verkalýðsins.
Dagsbránarmenn ættu að at-
huga þessar staðreyndir vel. Þeim
ber öllum að standa fást saman
um pær umbótatillögur, sem
liggja fyrir viðvíkjandi félagi
pieirra, peim ber öllum að fylkja
sér fast undir merki Alpýðu-
flokksins, pieim ber að purka út
allan flokkadrátt innan sinna vé-
banda. Verkalýðurinn ein heild
innan Alþýðusambandsins og Al-
pýðuflokksins ier takmarkið.
Dagsbrúnarmenn, munið skyldu
ykkar, stuðlið að bættu skipu-
•lagi félags ykkar.
Tilkynning.
-
Beinzínviðskiftamenn undirritáðra félaga, er eiga rétt á aðl
fá bemzínafslátt samkvæmt áður auglýstum reglum, eru hér með
mintir á að framvísa benzínnótum frá árinu 1936 á aðalskrif-
stofu pess félags, er peir hafa skift við, exgi síðar en 20. p. m.
Félögin telja sér ekki skylt áð greiða afslátt af þeim ben-
zínnótum, sem framvísað verðureftir pann tíma.
Reykjavík, 6. janúar 1937.
OlfBverzion Islaods hf. Hf. Shelí i Islaidi
Vegagerð - malbikim.
Eftir Gastaf E, Páisson, verkfræðing.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ veit, að all-
ur almenningur fylgist mjög
vel með öllum framkvæmdum í
vega og gatnagerð og leitast við
a'ö gera sér greiiin fyrir peim á-
stæðum, er liggja að ýmsum
pessara framkvæmda. Eins og
eðlilegt er, eru skoiðanir manna
mjög misjafnar um margt af ■
þessum málum oig pær aðferðir, |
sem noitaðax eru. Til fróðleiks
fyrir lesendur blaðsins birtist hér
á eftir grein, sem Gústaf Pálsson
hefir skrifað um pessi mál, en
Gúistaí hefir haft nokkuð með
pessar fi’amkvæmdir að gera og
kynt :sér pessi mál í nágranna,-
löndum vorum. Grein hans fer
hér á eftir:
Mér er sérstaklega ljúft að
ver'ða við beiðni Alpýðublaðsins
oig ræða nokkuö um vegagerð
O'g malbikun. Mér er auðvitað
ljóst, að ekki er hægt að svara
öllurn spurningum, sem almenn-
ingur óskar að fá svarað í einni
blaðagrein. Ég hefi orðið pess
var, að ekki að eins peir, sem
vinna' við vega,- oig gatna-gerð,
heldur oig fólk alment hugsar
mjög mikið um pessi mál. Ég
iskal taka pað fram strax í byrj-
un, að ég ætlast ekki til pess, að
pessi grein verði tekin sem tæm-
andi fróðleikur um þessi mál, og
nægir að benda á, að vegagei'ð
er nú á síöari árum orðin stór
og erfið vísindagrein, og í ö'ðrum
'löndum vinna stórir hópar vís-
indamanna að endurbótum á
pessu sviði.
Áður en ég fer út í að lýsa
einstökum páttum í vegageTÖ,
| þær grundvallarreglur, sem ættu
' að vera ráðandi, pegar vegir eru
■ byggðir. I þessu sambaindi kem-
; ur maiigt til greina, og ég sti'kla
1 aðeins á aðalatriðunum.
Fyrsta sldlyrðið fýirir plvT, að
vegur verði lagður, ætti a.lt af
að vera pað, að þöri sé fyrir
hann. Annaðhvo'rt af pví, að um-
ferðin sé pegar orðin svo mikil,
áB hains sé pörf, eða þá að veg-
urinn komi til að skapa umferð-
j ina. Hér hjá okkur er það venju:
lega svo, að vegir eru byggðir
veigna pess, að umferðin er orðin
'svo mikil, að endurbætur eru
nauðsynlegar1, en í seinni tíð
hefir það aukist mjög, að hyggja
veigi í ákveðnum tilgangi. Næg-
ir par að nefna Sogsveginn og
ýmsa ræktunarveigi vegna ný-
býla.
Þegar ákveðið hefir verið að
bygigfja, veg, koma ýmsar spurn-
ingar, sem gera verður sér grein
fyrir, og ræður þar mestu kostn-
aðarhliðin.
Fyrst er að gera sér grein fyrir
[umflgrðiamxagninu. Ef um endur-
taót á vegi er að ræða, veit mað-
ur oftast eða getur upplýst,
hversu mikil umferðiai er, og er
þá eftir að gera sér greiin fyrir
umfeirðaaukningu, sem venjulega
leiðir af endurbótunum. Til fróð-
leiks skal ég geta þess, að hér
hefir farið fram talning uniferð-
ar á flestum vegum landsins, svo
vitað er um daglega umferð og
á sumum leiðum er vitað, hvað
marigir bílar fara á ári undanfar-
a:ndi ár. Á slíkum rannsóknum
verður svo að byggja áætlun um
umferöaaukningu, pegar byggður
hefir verið nýr vegur, og pegar
pað er gert, er eftir að taka á-
kvörðun um gerð vegarins, legu,
hæð, breidd og styrkleika.
I þessu sambandi kemst ég
ekki hjá pví að minnast dálítið
á vegakerfi. Það er ölíxim ljóst,
sem um það hugsa, að götur í
borigum og bæjum eiga eðlilega
að skiftast í aðalgöíur nxeð mik-
illi umferð og íbúðargötur með
lítilli umferð, eins eiga vegir að
skiftast í aðalvcgi og aukavegi.
Það er alger misskilningur, að
allar götur í bæjum eigi að vera
byggðar sem umferðagöíur. Með
pví að gera aðalgöturnar breiðar
og greiðar til umferðar hverfur
öll urnferð af íbúðargötunum,
nema sú, sem kemur vegna íbú-
anna sjálfra. Slíkar íbúðargötur
geta þá verið ódýrar í fyrstu
‘og purfa lítið viðhald, auk pess
verða slxkar götur miklu rólegri
að búa í.
I bæjum er oftast hægt að á-
kveða hvar umferðin er rnest
með því einu að byggja vissar
götur sem umferðargötur. Þessu
er nokkuð öðru vísi varið með
vegina. Venjulega eru vegir
byggðir milli íveggja bæja eða
héraða, þar sem endapunktarnir
eru ákveðnir. Þetta skapar pá
eðlilegu reglu, að venjulegast á
að bygigja slíka vegi sem styzta
og beinasta, og gera heldur
aukavegi út frá peim, eftir pví
sem pörf gerist. Þessir aðalvegir
eiga pá að vera eins vel gerðir1
-oig pörf krefur,en aukavegir aftur
á móti einfaldari. Eðlilega verður
kostnaðarminst að hafa sem
fæsta aðalvegi, ef hægt er að
'sameina pað með umferðaþörf-
inni.
Þó að petta séu grundvallar-
reglurnar, er margt annað, sern
kemur til greina, ogjná par nefna
sinjóalög, landlagsfegurð (ferða-
menn) auk margs annars. Sjálf-
,sagt er að taka s-em flest til
greina o;g pá um leið taka tillit
til fólksins, pví fyrir það eru
vegirnir byggðir.
Eftir petta lauslega yfirlit skiaj
ég nú snúa mér að einstökum
páttum viegageröarinnar, og verð-
ur pá fyrst fyrir að gera sér ginein
fyrir hviers konar vegir koma til
greina.
Fyrst verður pá að minnast á
ruddia vegi, pað er vegi, sem eru
að heita rná sjálfgerðir frá nátt-
úrunnar hendi, nema hvað mestu
ójöfnurnar hafa verið jafnaðiar og
steinum kastað burtu, og ervafa-
samt hvort slíkt getur kallast
vegager'ö. Þá eru vegir hSaðnir
upp úr jarðveginum og efnið
venjulega tekið upp úr skurðum
beggja megin vegarins og síðan
malbornir. Næsta stig verður svo
sams konar vegir „púkkaðir“ með
grjóti o;g mialborxxir. Það síðasta
verður svo, að í stað þess að
sjetja möl á vegina er sett fast
síitlag úr malbiki eða sements-
Kíteypu.
Það mundi taka of mikið rúm
að skýra frá pví, hvernig hægt
er að reikna út hvers konar veg
er réttmætt kostnaðarins vegna'
að leggja á hverjum stað, en
viegna þess að oft heyrist því
kastað fram í hugsunarleysi., að
allir vegir ættu að vera mialbik-
aðir, pykir mér rétt að minnast
nokkuð á þeíta atriði.
Því er réítilega haldið fram, að
góðir vegir spari mikið af
brensluefni og sliti á bílum. Tíl
p-ess nú að hagnaður sé á pví að
byggja dýra vegi, verður þessi
sparnaður að nemia eins miklu
eins og rentur af fjáxiupphæð
pieirii, sem parf til pess að gera
vieginn fullkomnari. Náítúrlega
verður samtímis að taka tillit til
viðhaldskostnaðar auk margs
annars, sem síðar verður minst á.
Til fróðleiks skal ég geta þess, að
í Amieríku, Svíþjóð og víðar par
sem víðtækar rannsófcnir og til-
raunir hafa verið gerðar á þessu
sviði, hafa menn komist að peirri
niðurstöðu, að ekki sé réttmætt
lað byggja malbikaða vegi nema
liimfeðin sé 300—600 bílar á dag
lajt eftir aðstæðum. Þessi tak-
mörk geta pó oft legið ofar eða
neð-ar alt eftir aðstæðum, svo sem
kostnaður við efni og margt ann-
að. Hér á landi er aðstaðan að
mörgu íeyti nokkuð önnur, svd
sem dýrara efni, hærra kaup,
rentur af peningnm hærri. Þar á
móti kenxur að við höfum ekki
efni (t. d. Chlorcalcium) til pess
að festa með mölina og verja
ryki og að bílar og brensluefni
(benzín og olía) -er dýrt. I sam-*
bandi við rykið má taka pað
fram, að erfitt eða ómögulegt ier
að meía skaðsemi pess til pen-
inga. Sérstaklega er rykið náttúr-
lega skaðlegt í Reykjavík og um-
hvierfi, par sem nxikið er af gang-
andi og hjólandi fólki, en minna
úti á landi, þar sem fólk ferðast í
lokuðum bílum, að minsta kosti
ef bílaumferðin er -eins lítil og
hún er víðast. hvar.
Til fróðleiks skal ég setja
nokkrar tölur, sern sýna umferð
Frh. á 4. siðu.