Alþýðublaðið - 16.01.1937, Blaðsíða 1

SETJIÐ KROSS
fyrir framan JÁ.
Kjðsið Alþýðuflokks-
menn I stjóru.
KEESTJOBIs E. B. VALDEMABSSON
timmANBli AIÆÍBlJFLOraUBINN
XVIH. ÁRQANGOR
ÍAUGARDAGINN 16. JAN. 193,
12. TÖLUBLAÐ
greiðið: atkvæði
I DAGSBRCN
Á MORGUN.
?!»*!>
Viðskifti h.f. Kveldðlfs og Lndsbaikais
eri orðin algert hieshsli og pjððarskoim-
Mesta fjárglæfrafvrirtæki landsins siðan Isiandsbanka leið sýnir
pjóðbankannm fyrirlitningu sína með pví að gera honnm
„tilboð“ nm að bvi verði gefnar npp milljöna sknidir.
Skuldir Kveldúlfs eru orðnar að minsta kosti
ein og hðlf mllljón króna umfram eignir hans.
TTLUTAFÉLAGIÐ RVELDÚLFUR, sem eins og
^ kunnugt er skuldar bönkunum hér um 6
milljónir króna, og hefir ekki átt nándar nærri
fyrlr skuldum árum saman, hefir fyrir nokkru sið-
an gert Landsbankanum svo fáheyrt og ósvifið
tilboð til þess að svindla sig undan hinu yfirvof-
andi gjaldþroti, að fá dæmi munu annars eins,
jafnvel i sögu þessa illræmda braskfyrirtækis.
Tilboð þetta gengur út á það, að Kveldúlfur
kaupi jarðeignir og bú Thor Jensen á Korpúlfs~
stöðum fyrír 1 milljón og 200 þúsund krónur, seiji
þær síðan Landsbankanum fyiirXmilljónir króna og
verji mismuninum — þ, e. a. s, gjöf Landsbankans
— til þess að greiða eitthvað af áföllnum vöxtum
ai óskilavíxlura og öðrum skuldbundnum greiðsl-
um fyrírtækisins i bankanum frá síðastliðnu ári.
Þetttt tilboð er svo einstakt f
ójsvífnjnni, áð furðu giegnir, að
íi'okkur skulj liejyfa sér að sýna
íaföialbanka þjóðarinnar þá fyrir-
titningu, laið bieira það fram fyrir
hiann.
En þó ótrúkgt sé, þá er
vislt, ajð nokkur hlutí banka-
tejtjórn'arjnnar að minsta kosti, ef
ekkl meirihluti hennar, vill gera
siaimnjnga við Kveldúlf á þessum
(ejðia svipuðum grundvelli og gefa
faonjum þiann,ig upp alt að 1 millj-
ón brónia skuld við bankann,
„lejins og fordæimi séu til“.
Það ter að minslta kosti kunn-
Ugt, lað bankastjómin htefir tek-
ið þetta tilboð svo alvarlega, að
hún he|fir þeglar fengið tvo sér-
fróðia mejm, þá Steingrím Steln-
þórsson búnaðarmálasijóra og
Pálma Einarsson ráðunaut, til
þe,ss að meta jarðeignb’ og bú
Tho Jensen á Korpúlfsstöðum,
»g hafa þeir unnið að þv! verki
untíanfarna daga.
Hjingað til hefir Ieikið mjög á
fvejmur tungum um það, hvers
vflrði þessiar eignir væru, að
mfnsttt bosti stundum, þegar átt
hé49r ttð telja þær fram til skatts.
Hqyrst hefiir að báðir matsmenn-
tímir séu að vísu sammála um
það, lað eígnimar séu ólíkt meira
virði heldur en Thor Jensen hefir
tttllð við skattaframtöl, en greini
hfíns ve»gfar svo gífiurlega á um
vejrðmætii þeirra, að varla getur
þhr alt vejríð með feldu.
SÍagt er að annar þejrra meti
eSgnimar aðeinsi á rúrna 1 ntillj-
Skíðafólk I Hafnarflrði
komi saman á morgun kl. 9
f. h. hjá húsi Jóns Mathiesen.
Þar verður svo tekin ákvörðun
um, hvert fara ekuli, eftir því,
hvttmlg vaínx eg færi verSur.
ón krónla, en hiinn á um 2 millj-
Ónlir króna, elns og Kveldúlfujr
vlill hafa fyrir þær frá Lands-
bánkanum!
Alþýðublaðið hefir oft gert þá
ikröfu, að hið raunverulega þrota-
bú Kveldúlfs, sem 6 milljónir
króna af vieltufé þjóðarinnar eru
bundnar i, veröi tekið til gjald-
þrotameðferðar og sakamálsrann-
sókn látin fara frani út af fjár-
reiðum félagsins.
, Alþýðusamband íslands gerði
þá kröfu á síðasta sambandsþingi
sínu, að opinber rannsókn yrði
látin fara fram á fjárreiðum
stærstu útgerðarfyrirtækjanna og
þaö þeirra, seni ættu ekki fyrir
slkuldum, gerð upp, en forráða-
menn þeirra látnir sæta ábyrgð
að lögum, ef þeir reyndust sek-
ir um að hafa driegið fé út úr
fyrirtækjunum. Þessi krafa var
ein af þeim aðalatriðum, sem
sambandsþingið gerði að skilyrði
fyrir áframhaldandi samvinnu
við Framsóknarflokkinn í ríkis-
stjóminni.
Þessar kröfur hafa nú loksins
orðið til þess, að bankarnir hafa
neyðst til þess að taka hinar
botnlausu skuldir Kveldúlfs við
þá til alvarlegrar íhugunar.
Landsbankinn, sem er lang-
stærsti lánardrottinn þessa fyrir-
tækis, mun nýlega hafa leyft sér
að spyrjast fyyir um það, hvort
það ætlaði að greiða áfallnavexti
af sikuldum sinum; og svar
Kveldúlfs' er það tilboð, sem
sagt hefir verið frá hér að ofan.
Þetta mál er s-vo þýðingarmik-
ið fyrir þjóðina, að Alþýðublaðið'
telur nauðsynlegt, að birta hér á
eftir yfirlit um feril og núver-
andi fjárhag Kveldúlfs., sem það
vwntir að sá nokkrci ýtarlegra
©n annað, s#m birzt hefír um það
©fni áður.
Uppruni Kveld-
úlfs op hnignun
Miljónafélagsins
Hlutafélagið Kveldúlfur er
leikkert venjulegt fjármálafyrir-
brigði, hvorki upphaf þess og
vöxtur, né hnignun þess og
gjaldþrot.
I hinni opinberu hlutafélaga-
skrá, sem haldin er af lögreglu-
stjórum og allir ge-ta haft að-
gang að, er hans fyrst getið 1912,
þegar stofnun hans er tilkynt. Er
í þeirri tilkynningu komist svo
að orði, að Kveldúlfur sé hluta-
félag í Reykjavík, sem „rekur
atvinnugreinar, sem standa ísam-
bandi (svo!) við fiskiveiiðaútgerð
og varzlun og hefir á hendi um-
boðssöiu“.
Hlutafé félagsins er þá talið
150 þús. kr.; hljóða hlutabréfin
á nafn, og hlutaféð þá allt „að
fúllu innborgað.“
Stofnendur félagsins og stjórn-
endur eru taldir þeir Richard Jen-
sen, Kjartan Jensen og Ólafur
Jensen: en faðir þeirra Tbor Jen-
sen virðist ekki vera í félaginu,
því að hans er þair að engu getið.
Richard Jensen hefir hinsvegar
keimild til þess að rita firmiað,
sem er að fullu stofnað 9. maí
1912.
Hlutafélagaskráin sjálf hiefir
vitanlega engar upplýsingar um
þáð, hvernig hinir þrír ungu
Jensenar, sem þá munu allir hiafa
vierið nýkiomnir af skólabekkjun-
um, hafi unnið sér inn 150 þús.
kx., sem í þá daga vair þó til-
töluiega há fjárupphæð. Aftur á
móti hefir hlutafélagiaskráin upp-
lýsingar um það, að árið 1904 var
starfrækt hér fyrirtæki undir
nafninu „Godthaab", sem starf-
aði að vierzlun, síldv-eiði og fisk-
veiðum, tog var eigandi þess Mar-
grét Þorbjörg Jensen, en prókúru-
hafi Thor Jensen. Má af því á-
lykta, að fjárhag Tlnor Jensen
hafi þá ekki verið þannig háttað,
að það þælti ráðlegt að telja hann
'edganda fyrirtækisins. En síðustu
árin, áður en hiutafélagið Kveld-
úlfur sá dagsins ljós, var Thor
tensen mikið riðinn við hið svo-
kallafa ,.Milliónafélag“, og fram-
kvæmdasfjóri þess mn tíma. Fór
fjárhag „Milljónafélagsins" mjög
hratt hnignandi undir hans stjórn
á sírusíu érunum fyrir stríðið, en
hið unga félag Kveldúlfur gékk
upp að sama skapi. Fór svo, að
,Milljónafélagið“ hrundi siaman
þllt í einu; en það var eins tog
allur lífskraftur þess hefði hlaup-
ið í Kveldúlf mn leið og það
gttf upp öndina. Sumar eignir þess
voru á fyrstu stríðsárunum undir
orpnar undarlegustu örlögum og
gengu kaupum 'Og sölum unz þær
þó höfnuð'u á einnhvern dularfull-
ain hátt í höndum hinna ýmsu
fyrrverandi framkvæmdastjóra fé-
lagsins og útbússtjóra: T. d. var
'ovarirn „Snorri Sturlusion“ seldur
til Kaupmannahafnar 9. maí 1914,
en tæpu ári seinna, 24. apríl 1915,
kieypti Thor Jensen skipið í jKauph
mannahöfn, þar sem það var í
neiðuleysi.
2 miljón krónahluta-
féð ogferðalög þess
Nú fara ekki fleiri sögur af
Kvieldúlf J í hlutaféliagaskránni
fyrr en árið 1922. Þá er það til-
kyinint að nýju, eftir nýjum hluta-
félagalögum, og er hluíafé þess
þá orðið hvorki meira né minna
en 2 milljónir kr. og mun hafa
verið orðið það að minnsta kosti
þegar árið 1921. Hlutaféiagaskráin
hefir vitanlega að þessu sinni
ekki fremur en um 150 þús. króna
stofnféð árið 1912, neinar upplýs-
ingar um það, hvaðan hin gífur-
lega upphæð, sem hlutaféð hef-
ir aukist utu, 1 milljón 850 þús-
kr., befir komið; hinsvegar er Thor
Jensen þá orðinn aðalstjórmandi
félagsins, og formaður, en með-
stjórmendur Richard, Ólafur, Kjiart
an og Haukur, sem nú bem allir
nafnið Thors. Allir eru þeir jafn-
frarnt framkvæmdastjórar þess og
hlutaféð ct allt innborgað iog
hljóðar á nafn, en engna mainna er
getið annara en þeirra feðga.
Næstu árin á eftir stórgræðir
félagið á hverju ári, stundum alt
að i/2 milljón kr. á ári á hv-ert
eitt skip þess, sem nú einnig;
| fjölgar. En, einmitt á þessum ár-
! um, þagar uppgangur félagsins
ér sem mestur, bregð-ur svo und-
airleiga við, að Thor Jensen, sem
á peim tírna mun hafa átt mik-
inn meii'ihluta hluíabréfanna, fer
að draga sig út úr fyrirtæjkiuu á
einkennilegan hátt.
Engar nákvæmar sagnir fara
áf p-eim einkennilegu verzlunar-
viðskiftum, sem virðast hafa átt
sér stað á þessum árum milli
hans annars vegar og sona hans
ög hlutafélagsins Kveldúlfs hins
Nalaga í jfiivafiidi hæltu
fjriiséhuuppieisiarniiua
Þeir liafa teklð Estepona og
elga aðelns rúma 20 kilénxetra
eftir éfarna til borparinnar.
Fijrtnr spánsba stjðrpin sig til Barceleia?
EINKASKEYTI TIL »
ALÞÝ ÐUBLAÐSiNS.
KAUPMANNAHÖFN í morgun.
T TPPREISNARMENN halda á-
X-' fram hinni grimmilegu
Sókn sinni gegn Malaga. Það er
nú vist orðið, að peir hafa I j
fyrra, dag náð Estepona á sitt ;
vald, og eiga ekki nema 22—23
kílómetr-a ófarna tíl Malaga. |
Ef þeim skyldi takast að ná
borginni á Sitt vald, er jafnvel j
búist við pví, að stjórnin neyðist '
tíl pess að flytja sig frá Vaien- 1
cia til Barcelona, par sem hún '
væfi óhultari fyrir árásum upp-
reisnarmanna.
í sambandi við fréttina ym
vegar, fyrr en tilkýnning kemur
fr-am í hlutafélagaskránni 5. nóv.
1929 um að Thor Jejnsen sé með
öilu g&nginn úr hlutafélaginu
Kveldúlfur og hafi selt hlutabréf
sín í félaginu þeiim Richard
Thors, Thor Thors og hlutaféiag-
lnu Kvejdúlfur.
Elu miljóa króia diepin
út ór fyilttækinu.
Öll líkindi eru pó til að ætla,
að af þessum pœmur aðilum hafi
hlutafélagið Kveldúlfur farið
verst út úr þessum viðskiftum,
pví að Þau munu hafa farið fram
á þann hátt, að synimir, sem
keyptu hlutabréfin af föðumum,
hafi feingið allmikinn hluta af
ainidvirði bréfanna að láni (hjá
hlutaféiaginu Kveldúlö?) og greitt
Thor Jensen hlutabréfin með pví.
Ef tíl vill hefir pað fyrirbrigðji
etinnig gerst í sambandi við pessi
hlutabréfakaup, að hlutafélagið
Kveldúlfur hafi neyðst til pess
að fá að láui andvirði pess hluta
pedrra, sem hann sjálfur eignað-
ist, ejn pað mun vera alt að 200
pús. kr. að nafnve-rði og hafa
kostað yfir 300 púsund krónur,
en synirnir hafi orðið skulduglr
félaginu um alt að V2 niillj. kr.
Eftir pessi hugvitssömu við-
skifti er hlutaféð í félaginu, sem
enn er 2 millj. kr., orðið eign
bræðranna Thors og hlutafélags-
ins Kveldúlfs. Formaður þess er
-brðinn Richard Th-ors, en fimti
meðstjórnan-di -og framkvæmda-
stjóri Thor Thors. En pað, sem í
raun og ve:m hefir gerst, er að
800 þús. kr. að minsta kosti hafa
veyið dregnar út úr félaginu, en
öll líkindi eru til að um enn
hærri upphæðir sé að A>i)ða.
Þetta fé var á þ-essum árum
lagt í dýrasta og mesta stór-
býlið á lan-dinu, Korpúlfsstaði,
og margar aðrar jarðir í Mos-
fellssveit og á Snæfellsnesi, sum-
arbústaði og dýr veiðiréttindi við
Haffjarðará. Frh. á 3. síðu.
þapn möguleika, að stjómin yrði
að flytja til Barcelona, bera fas-
ista.r á Spáni, Þýzkalandi og ít-
a.líu út hinar fáheyrðustu blekk-
ingar um ástandið í þeirri borg
-og segja, að þar sé búið að
mynda sovét-stjóm eftir rúss-
heskri fyrirmíylnd. Eiga slíkar
sögusagnir augsýnilega að rétt-
læta fyrir umh-eiminum áfram-
haldandi íhlutun og herflutninga
fasistaríkjanna til Spánar.
I sannleika er Katal-oníustjóm-
in, sem hefir aðsetur sitt í Bar-
oelona, hnein mieirihlutastjóm á
þingræðisgmndv-elli, skipuð sömu
flokkum -og þ-eim, s-em sitja í
stjóm spánska lýðveldisins í Va-
lencia, með þeim eina mun, að
hinn stóri róttæki, en þó borg-
aralegi heimastjómarflokkur Ka-
tal-oníumanna á sæti í stjóminni
í Rarcelona og hefir þar flesta
fulltrúa.
2000 éoreyitir itaiskir
he.mtnn tíl Sgáuar.
Alt virðist benda tíl þess, að
Franco geri sér vonir um það að
geta nú á stuttum tíma unnið úr-
slitasigra í borgarastyrjöldinni
með aðstoð pýzka og ítalska
hjálparhersins.
Það er einnig sannað, að Italir
hafa prátt fyrir Miðjarðarhafs-
siamninginn og öll loforð við Eng-
lemdinga, enn á ný sent 2000 ít-
alska hermenn tíl Suður-Spánar,
og fullyrt er, að Þýzkaland sé
einnig að undirbúa nýja herflutn-
ingtt þangað.
Heimild íyrir irSuiku*
stjótniua tii að banna
sjálíbeóaiióa til Spáuar.
Franska pingið sampykt i gær
í einu hljóði lög, sem hehnila
stjórn Leons Bluin að banna
frönskum sjálfb-oðaliðum að fara
til Spánar.
Kommúnistar greid-du einnig
atkvæði með lögunum.
Lögin gild-a í sex mánuði, en
búist er við að stjómin muni ekki
nota sér beimildina, nema pví
táðeins, að fasistaríkin gefi út
sarns konar bann við þátttöku í
borgarastyrjöldinni úr þeirra
löndum.
Svar ítalíu við áskorun Eng-
lands og Frakklands um að giefa
út slíikt bann er ókomið enn, en
búist við, að það komi í byrjun
næstu viku. Hins vegar þykirþað
ekki .spá neinu góðu, að svarið
skuli raunveralega vera sainið í
sam-einingu af þeim Göring og
Mussolini.
OVE