Alþýðublaðið - 22.07.1937, Blaðsíða 2

FIMTUDAGINN 22. JÚLÍ 1037.
m
.. J&Zt
Refskák stórveldanna n
JAgislavin og Rflsnenia.
Er „Htla bandalagið" búið að vera?
UNDANFARNA mánuði hefir
hver stórpólitísika heimsókn-
in rekiö a'ðra suður á Balkan-
skaga.
Fyrir Jmemur mánuðum vaíö Ci-
ano greifi, utanríkisráðhierna
Muss'jlinijs, í hreimsókn í Belgrad,
höfuðborg JúgÓBlavíu, og rétt á
eftir hjnum Benes, forseti Tékkó-
slióvakíu. - Fyrir rúmum mánuði
fékk Bielgrad nýja heintsókn,
Jressu sinni Neurath, utanríkisráð-
herya Hitliers. A sarna tíma voru
{>eir Moscicki Póllandsfnrseti <og
Bieck utanríkisráðhierra Pólvenja í
luimsókn í Búkarest, höfuðborg
Rúnieníu. Og nú er taiað um að
Hijdzia, fiorsætisráðherra Tékkósló
vakíu, ng Ciano greifi, muni einn-
ig hregða sér til Búkarest áður
langt iíður.
Þessar iveimsóknir erlendra
stjórnmáiamanna í höfuðborguim
Júgóslavíu og Rúmeníu eru engin
tilviljun.
Hessi tvö lönd, Júgóslavia og
Rúmenia, hafa í dag nokkra séf-
stöðu í valdabaráttuinmi milli stór-
veldanna ijg stórveldabandalag-
anna í Evrópu, af því, að þau
Irafia enn sem lornið er, ekki tek-
ið ákveðna afstöðu með nieinum;
hvert stórveldi um s'g, og sérstak-
lega hiin stóru herfniaðarbandalög:
Þýzkaland og ítalía annarsvegaji
Frakkland og Rússland hinsvegaf,
tieyna að tryggja sér fy,lgi þeirir|á
eða að minnsta kosti hindra, að
|)au geri bandalag við keppinaut-
ama. Hiinigað tii virðist báðum
löndunum þó hafa tekist að vega
salt á milli stórveidabandaiag-
anna og verjast því a'ð taka
endaniega afstöðu í hinuin
ægilega strí ðsundirb úiningi þeirra,
sem fyr eða síðar virðist hljóta
að hleypa Evrópu í bál.
Fyrstu áirin eftir heimsstyrjöld-
ina var afstaða þessafa tveggjial
landa í stjörumátum Evrópu al-
veg einráðin. Sem andstæ'ðingar
miðveldanna, Þýzkalands, Austur-
ríkis og Uingvierjalands, í strföinu,
gerðu þau varnarbandalag við
Frákkland tii þ>ess að tryggja sig
gegn hugsanliegum hefndum af
háifu þeirra. Og eftir hiina mis-
heppnuöu tilraun Karls, fyrwer-.
andi Austumkisfceisara, til þess
að hrjótast til konungdóms á ný
á Ungverjalandi árið 1920,
gerðu þau til frekari tryggiingair
varnarbandalag við Tékkóslóvak-
iu„ „litla banclalagið“ svonefnda.
mieð þieim yfirlýsta tilgangi, að
hindra það, að Habsborgaraættin,
gamla austurríska keisaraættin,
kæmist aftur til valda, hvort held-
fur í Austurríki eða Ungverjalandi,
og tryggja hín nýju landamæri
sím gegn árás af hálfu Ungvierja-
lands; en eins og kunnugt er.
var stórum landflæmum, sem áð-
ur tilhieyr'ðu UnjgvexjaLandi, skift
upp á máfí pessara þriggja ríkja;
JúgósLaviu, Rúirueníu og Tékkósló-
vakíu. Loks gerði Rúmienía varnar
baindalag við Pólland til þess að
tryggja sér yfirráðin í Bessajnabíu,
þrætuLandi mjlli Rúmieníu og Rúss
lands, sem Rúmenía lagði undir
sig á mieðan á borgarastyrjö 1 d u n-
urn stóð á Rússlandi.
Þessi samtök héldust öll óbreytt
allt til þess að nazistarnir brut-
ust til valda á Þýzkalandi árið
1933 og byrjuðu hinn geigvænlega
endurr ígbúnaö og stríðsundirbún-
ing Þýzkalands. En nú er ástand-
ið orðið þanjnig:
Hin gömlu bandalög Júgóslavíu
og Rúmieníu eru enn við líði, að
ví,su þó litið meira en að inafninu
til. Tékkóslóvakía og Frakkjla.nd
og hinn nýi bandamaður þeirra,
EDUARD BENES
fyrvr. utanríkisráðlierra, núverandi.
forseti Tjekkóslóvakíu, aðalfor-
vígiismaður „litla bandalagsiin.s“.
S )vét-Rússland, reyna að fá Rú-
meníu til þess að styrkja banda-
lagið við Frakkland og bandamenn
sína í „iitla bandalaginu“ með
þvf að gera sammng við Rúss-
la'nd um það, að rauða hernum
skuLi hieimilt að fara í gegn urn
Rúmeníu til Tékkóslóvakíu, ef
Þýzkaland skyldi ráðast á það
íanid. En Rúmienía óttast, að það
myndi reynast erviðara að losha
aftur við rauða herinn heldur en
að hleypa honum ilrm í landið, og
hefir því himgað til daufheyrst
við öllum slíkum tilmæium frá
Paris og Prag. Þá virðist Rú-
nvení'a I dag, eiins og raunar einn-
ig Júgóslavía, heldur hallast að
Mið-Evrópubandalagi undir for-
ystu Þýzkalands, sem upp á síð-
kastið hefir mjög veriö haldið
að báðurn þiessum Löndum af
j)ýzku nazistastjórninni; en auk
þess býður ítália þeim upp á
Balikain.skagabandalag undir ít-
aiskri forystú, og xnargir stjónjn-
málamenn í Júgóslavíu og Rú-
xneníu álíta það heppiLegra heldur
en bandalag við Þýzkaland,
af því aö Italía muni tæpast hafa
xnöguleika á því að verða eins
v oldug og umsvifamikil á Balkan-
skaganum eins )g Þýzkaland. En
sá greinármunur hefir þó ekki
ínikla þýðiingu á meðan Þýzka-
liand og italia standa hlið við hlið.
Én fyrir utan bæði þessi bandar
lög, — annarsvegair Frakkland,
Tékkóslóvakíu og Rússiand, hiin's-
vegar Þýzkaland og ítaliu — sem
mú berjast um vináttu Júgóslavíu
og Rúmeniu, stiendur Pólland. Það
hefir ekkert að vinna, en öllu að
tapa í stríði, sem háð væri í
Austur-Evrópu ihtssvcgna vill það
bindast samtökum við Rúmianíu
og jafnvel flieiri íönd í Suðaustur-
Evrójni um það að ntynda lilut-
Laust bandalag, helzt í vinsam-
Lsgri samvininu við England, til
þess að afstýra strí'ði miili 3íör-
veldanna, að mins'a koisiti í Auíst-
ur-Evrópu. Og þessi viðteitni Pól-
Lands viekur milria samúð í Rú-
meníu, ekki aðieims sökum þess, að
hún ier í svipaðri klípu á miili
Þýzkaiands og Rússlands eins
og Póllaxid, heidur og vegnn
þess, að vináttusxaimningur við Pól
land myndi gera henni au'ðveldara
að halda hiutleysi sínu gagnvart
bainda 1 ögum stórvelclanna.
En það er ekki að-eins afstaðan
í stjómmálum Evrópu, sem barist
er um á Baifcainskaganum, heldur
og viðskiftasamböndiín, og þar eru
máliin icnnþá flóknari. Því að It-
alia og Þýzkáland, sem nú sta-nda
hltð við hliið í stjórmnálum Ev-
róp'u, eru á viðskiftasviðinu harð
vítugir képpiinautar hvort við ann-
að. Þýzkaiand notaði tækifærið á
meðan viðskiftabann Þjóðabanda-
lagsins gegn italíu stóð yfir í til-
lefni af Abiessiníustríöimi til þesð
að ná undir sig viðskiftasam-
bömdurn Italiu, bæði við Júgóslav-
í|u og Rúmeiníu; og 'nú er svo
komið, að Þýzfcaland kaupir meii-a
af þiessum lömdum og selixr meira
tiil þeirra en nokkurt annað land.
En ítalía er aftur farin að réttcý
við leftir viðskiftabannið og hefir
nýlega komjst að verzl unarsamn-
ingi og greiðslusamkomulagi við
Júgóslaví u, sem þía‘r í liatndi er ta.1-
inn miklu hagkvæmari heldur en
vöruski'ftasaminingur sá, sem verið
(héfi/r í gildi við Þýzkaiiand. Og þó
að opinberlega sé ien,n ekkiert or'ö-
ið kunnugt um árangurinn af för
Neuraths, utanríkisráðherra Hitl-
ers, til Belgrad, þá er það almertt
álit úti xun Evrópu, að tilgangur
henniar hafi meðal annars ieða
jafnvei fyrst og fremst verið sá,
að tryggja viðskifti Þýzkalands
við JúgósLavíu fyrir samkeppni
ítalíu. En að utanríkisráðhsrra
Hitlers var látinn. fara í Iþiessá för,
og ekki viðskiftamálaráðherrann,
Dr. Schacht, er talið stafa af því,
að tilgangur hennar liafi jafnhliða
vierið sá, að fá .1 úgóslavíu til þess
að igangia úr „litla bandalaginu",
þ. e. a. s. bandalaginu við Tékfcó-
sióvakíu, og bieita sér fyrir Ixví
að Rúmieinía geri það santa.
Þa.r með væri Tékkósióvakíia
endíinLega einangruð o,g loku fyrir
það Sikotið, að liún gæti fengið
hjálp frá Rússlandi i gegn urn
Rúmeníu, þiegar ÞýzkaLandi þókn-,
aðist að gera alvöru úr árásamfyr-
írætlunnm sínum á hana.
pronning Alexandrine
lagði af stað frá K.au,pm;anina-
höfn í fyrradag áleiðis til ís-
La,nds með 150 farþiega, þair á
nieðal visindaleiðangur dr. Lauge
Kochs, .og taka þátt í homxm
vísindamenn frá átta löndum. Þá
er leiiininig með skipinu deildar-
stjóri himinar íslenzku og dönsiku
cleildar Rotary-klúbbsins, . g hefir
hann meðferðis hinn danska R
taryfána, ier hann ætlar að fær-v
isLenzka iriúbbnum að gjöf. (FÚ.)
Blöðin í Kaupmannahöfn
skrifa. um íslen'zku læðajr-áaa-
xg eru sammála um það, að þeir
rói af mikliu fjöri og orku, én það
hafi komið í ljós við kappróðr-
aara, að rócrariagi þeirinr sé rnjög
ábótavaut, og verði þeir að
breyta því, ef þeir æti.a að gera;
sér von um að get.a sigraö á al-
þjóðlegum kappmótuan. (FÚ.)
Leikfélag Reykjavíkur
heidur aðalfund sinn
kl. 8,30 í Iðnó.
í kvöld
Samkoma
að viðstöddum um 500 mianna
var haldin að Núpi í Dýriafirði
nýlega til styrktar byggingasjóði
Núpskirkju. Samkoman hófst með
guðsþjónustu. Séra Sigurgieir Sig-
urðsson flutti ræðuna. Guðxn. G.
Hagalín, Krisitinn Guðlaugsison
og Björn Guðxmxjnds.sion fluttuer-
iindi og Karlakór Isafjarðar söng.
(Fú.)
Frá
Akureyrarferðir.
Alla mánudaga og fimtudaga.
Hraðferð alia fimtudaga frá Akranesi; lagt *f staB úr
Reykjavík lri. 7 árd. með mb. „LaXfo.ssi“.
Þingvallaferðir.
Þrjár ferðir á dag.
Frá Reykjavík kl. IOV2 árd., U/j og 5 síðd,
Frá Þingvöiium kl. U/2, G og 7x/2 síðd. ,
Eyrarbakkaferðir.
Tvær ferðir á dag, árdegis og síðdngis.
Keflavíkur- og Sandgerðisferðir.
Tvær ferðir á dag, árdegis ©g siiiégis.
Grindavikurferðir
Ein ferð á dag.
Onllfoss- og Oeysisferðir
Skemttferð smi Lanparvatn, L^ngdnls*
heiðl og Þlngvelll alla snnnndaga
kl. 9 árdegis
Siml 1580.
Tii Akureyrar
r
alla daga nema mánudaga
HriflfPfðlF aUa miðvikuda£a’ föstudaga,
lllUUlvltfiI laugarðaga og sunnudaga.
2ja daga ferilr þri5judaga og fimtudaga.
Afgreiðsla í Reykjaulk. Blfreiðastðð tsiands simi 1540*
BlFRElBASTðB AKDREYRIB.
Ppton Slnelalrt
ORDSTAN UN NADRID.
aö það festíist við. Fóik, siem hafði andstyggð á stríðb
fylltist ógn og skelfingu, en stór þjóðirnar fullviissíuðu
alia um, að þæ.r vildu ekki fara í stríð, enda þótt
þær væru hervæddar.
Izzý hafði sagt Rudy, að stórþjóðirnar færu út í
stríðíð til þess að vininia sér nýiendur og markað|i. Og
haun hafði fært Rudy heim sanninn um. pað, að stór-
þjóðunum væri hxieiint iekki sama, hvern'ig styrjiöldinini
á Spáni lyktaði.
ftalir og' Þjóðvierjar anuarsvegain og Rússiar og Frakk-
og Frakkar hinsvegar hefðu sinna hragsmuna a,ð gætia
hiernaðarlega séð.
En AmieríkUmenin, sem fórttað höfðu svo mörgu|m
taannslífum í iieiimjsistyrjöldiinni kærðu sig ekki unx
aninað stríð. }
Það var óskað leftir hlutLeysísyfirlýsi'ngu, ssm bannaöi
Amieríkumöninum, að sielja, hvorpm aðilanum, er væri,
vopnabirgðjr. Látum aðra útkljá þessi mál, en geruim'
þeiim um lieið ljóst, að þieir þurfa engrar hjiálpam að
vænta frá okkur.
'Rudy Messier ias þessiar röksemdateið^lur í moirgu.n>-
blöðumun og honum fannst þetta mjög svo réttmæVt,.
En á kvöldim las hann sósiaiistiakt blað’, og þá komst
hann að þvi, að hiiinir rauðu vinir hians álitu hann pair
á villxgötum. Þetta bliað sagði;, að þett'a væfli í fyifeta
sinni í sögunni, siem iögliegri stjórin, sem, væri að verja
sig gegn uppreiiSinarmönnum, væri meinað að kaup^
vjpn, til þess að verja sig með.
Stórveldiin höfðu kjmi'ö sér saman um að taka ekki
|)átt í þessari styrjöld. Engiien.dingar og Frakkair liéldu
þessa samþykt, en Italir og Þjóðvierjar ekki. Þiegar
iuppreisn Franojs brauzt út, hafði Mussolini 9ent heilfl
sveít hernaÖarflugvéla. Tvær af þessmn flugvélum
höfðu orðjð áð nauðiiedj^ í Mar-pkko. — Svo að ekki var
hægt að leyina þessu, Nú sendi li Duce flugvélar, skrið-
dreka og ali'Skio'nar hergögn að ógleymdum bermönnunr
!U'm, sem aliir v-j;ru sendir undir því yfinlskini, að þ-eitr
færu fríviljugir. Ha.nn hafði tiekið Baiearisku 3yj;apj-.ijr„,
skotjð iniður alla verkalýðsforiugjana þ,ar iog sett þ-air. á
fasistiskn harðstjórn.
II. !
Rudy las þiessiar frásaginir og hugaaði uim þær á
daginn, þegar h.a,nn var við vinnu sítra. Eitt kvöldið
þegar lxann vár að luxgsa um það, við hvern hann ætti
að ræða um ítaláu muind,i hanp al lt í |einu eftir ítal&kia
vélsetjaranum, hringdi til ha-ns og sagði:
— Izzy Bloch sagði. að mér væri óhætt að hisim-
sækja yður.
— Já, verið þér velkominn, sagði Giuseppe.
'Því næ-st tók Rudy bííiinn og ók niður i iiveríi. sem
kaliað var „Li;tla ltalia.“
Hann koimst fl'jótt a.ð rau,n um, að Giuseppe og Ther-
esa bjttggu í |xúsi-, siem eitt sinn hafði verið vel tii hiald-
iið. Þau bjuggu; í stórri stofu, sie-mi eitt sinn hafði verið
dagst-jfan í þiessú húsi. Nú var þesisi dagsbofa þiijuð
sundur þannig, að eitt hólfiö var leldh-ús, an;n-að: svefn-
herbergi', og þriðjla dagstofia, skrifistiófa og lestriirstj'i'u.,
Thieties-aa sat við sauma. Hún sat á einakonar ruggu-
sbói og hafði saumadót í kring um sig.
— Theresa er farin að leig-a voin á sér1, sagði eigiin-
maðurinri;, svo að hú,n er farin að búa sig undir.
Uinga frúiin virtist verð-a féimin við þiessa yfirlýs-
fegu manns síns og Rudy fannst þetta ekki nema eðli-
liegt og sjálfsagt.
Þar var.önnur ung kona inni.
— Þiett-a er Portia;, mágkona míin, sagði Giuseppe, og
Rudy varð mjög undrlaindij, því að hann h-afði áiitið,
-að sú leina Portia, sem til- hefði. verið í heimihn-m, lie-fði
átt hedmla í 'Fieneyjuim fyrir þnem eða fjórum öldum síð-
au. Hianin sá, að þetta var ung og lagleg stúlka, rjóð í
kiininium og dökkeyg og tennurn-ar hennar voru mjall-
Lxvítar, þiegar hún hló.
1 dagst-jfunni v-ar xnikið af bókum og blöðum.
Mér þy'kir vænt ium að fá tækifæri til að tala við
hóf Rudy mális — ég hefi aidrei hitt anarkista
fyr-
— Þeir eru vafalaust sjaldséðir í þeim heiini, sem þér
lifið í, sagði ltinn. Ég hefi alist upp meðal þeirra, sv-j
að rnér ier ekkert n-ýnæmi á að sjá þá!
— Ég þekki naumast nokkurn Itala hieldur, sagði
RU'dy. A'ð vísu hefi ég rekist á fáeina Itali meðal við-
skiftamanna okkar, en -ég hefi ekkj kynst þieirn neittt
Fiaðir mintt var þýzkur.
— Jæja, það lítur piú út fyrir, að mín þjióð og yðar
ætli að fara að byggjia sa!mviinin;u á ga|gnkvæmum slk'i.ln-
ittgi. Þér vitið, að- MussjLin'i sendir heilar sv.e.itii' af
hernaðarflugvéium t;il uppreisnannannanna á Spáni og
að Hitlier sendir heiia skipsfanna af vítisvéium um
Portúgal til uppjieiisniarmaninantta. En samt sem áður
myndi ég jekkii ráða Der Fúhrer til þiess að tmeysta of
míkíð á II D-uoe. Við Italirnir þekkjum hanu al-ltof vel.
— Og þið eruð eikkettt sérliega hrifnitn af liontim,
heyri ég.
— Ja, okk-ur vautar orð bæði á e'nsku og ítölsku, þeg-
,a,r við viljum láta í ljósi., það sem við hugsum um hanin.
Þér vitið, að hanu er liöhlaupi. Hann var éinn af
áhugasömustn byltíttgamönnunuim, ien svo notaði hann
á m-ótí okfcur jxaö, sam við höfðum kent ir-onum.
Rudy u-nidraðÍBt þiessiar uppiýsingar.
— Þetta ba:r við, þegar ég var sem barn, sagði hann
og ég man vel -eftir því. Ég man aðeins /eftir m.ynd-
M'um af honum, og þar lítur hann út fyrir að veitta fullur
af vi'ndi, og maður getur búizt við, að bann springf
þá ijg þiegar.
Giuseppe hló og kona hans og nxágkona hlógtt iílca.
Þær töfcu ekki á anman Iiátt þátt í samtalinu.
— Þe-ssum -stúluin þkyirix iekkett sérlega vænt uml
hanm, sagði Giuseppe, — því a'ð hann hefir iátið loka
föður þeirra imjnii, í fattgábúðum. Hann hefir látið setja
fliesta bieztfu menm Italíu í íangelsi e'ða fa'ngabúöir.
En við vijnum, að þettia spánska æfintýri verði banar
bitiinn lians. Hanu skal fá að komast a'ð raiun um það,