Alþýðublaðið - 29.03.1927, Blaðsíða 2
2
ALÞ. ÝÐUBLAÐIÐ
&LÞÝÐUBLAÐIB :
j kemur út á hverjum virkum degi. >
1 Afgreiðsla í Aiþýðuhúsinu við :
j Hveriisgötu 8 opin frú kl. 9 úrd. ;
{ til'kl. 7 síðd.
; Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
: 9Vs—IOV2 árd. og kl. 8—9 síðd. :
Simar: 988 (afgreiðslan) og 1294 ;
: (skrifstofan). >
; Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ;
: mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 I
hver mm. eindáíua. ;
: Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan :
(í sama húsi, sömu símar). ;
Offð efMdlr.
Þegar hann Jón Ólafsson var á
biðilsbuxunum í haust, var hon-
um ekki jafnant um nokkurn
skapaðan hlut eins og hagsmuni
og velferð almennings, og al-
menningur þýddi pá að því, er
virtist, alþýðu, verkamenn og
verkakonur.
Nú er Jón kominn á þing, —
og nú kveður líka við nokkurn
annan tón hjá honuin. Sé hann
enn þá að hugsa um hagsmuni
almennings, þá er það að minsta
kosti greiniíegt, að hann telur
ekki, að við verkakonur séum al-
menningur. Kaup okkar ætlar
hann ásamt lagsbræðrum sínum,
Ólaíi Thors og fleirum, að lækka
um íullar 2 krónur á dag frá
þvi, sem það var í fyrra.
Svona fara þeir að því að gæta
hagsmuna verkakv.enna.
En þeir láta sér ekki þetta eitt
•nægja.
Hingað til Reykjavíkur hafa út-
gerðarmenn undan farin ár dregið
ógrynni fólks, karla og kvenna,
svo að segja úr öllum sveitum
la'ndsins, jafnvel miklu. flsira en
svo, að þeir geti séð því fyrir
nægri vinnu í meðalári, hvað þá,
ef lakara er.
Mörg hundruð af þessu ía§M
haía gengið atvinnulaus part af
síðasta sumri, svo að segja alt
haustið og það, sem af er vetri,
og beðið eftir, að vinnan byrjaði
nú með vertiðinni. Mætti æíla, að
útgerðarmenn hefðu talið það
skyldu sína að láta þetta fólk
fyrst og fremst njóta atvinnunn-
ar, þegar hún loks byrjaði, —
ekki sízt þegar bæjarstjórnin, þar
á meðal Jón Ólafsson þingmaður,
samþykti aðvörun til utanbæjar-
fólks um að koma ekki hingað
í atvinnuleit og viðurkendi meö
því, að atvinnan væri ekki einu
sinni nægileg fyrir innanbæjar-
fólk.
En hvað gera svo útgerðar-
menn, þegar til kemur? Þeir virð-
ast margir hverjir eínmitt sækjast
fremur eítir að taka utanbæjar-
fólk í vinnu en iananbæjar.
Með „Esju“ síðast munu haía
kgmið 30 stúlkur eða fkiri, ráðn-
ar aðallega til „Kveldú!fs“ og eitt-
hvað til „Al!iance“ og sagt er, að
von sé á fleirum. Svona fara út-
gerðarm.. nnirrir að því að gæta
hagsmuna okkar verkakvcn.ia:
larkka kaupið langt úr hóíi og
sanngirni og reyna að auka á
atvinnuleysið með því að flytja
verkafólk til bæjarins. Þessar eru
efndirnar á loforðum, sem þeir
punta sig með, þegar þeir vilja
fá okkur til að kjósa sig á þing
•eða í bæjarstjórn.
Þeir segja, að útgerðin sé illa
stödd; þeim má vera kunnugt um,
hvort svo er, og sé svo, þá, hvað
það er, sem veldur því. Þeir hafa
jafnan verið ófeimnir við að beið-
ast styrks, beins og óbeins; ekki
vantar það. En nú biðja þeir ekki
um styrk; þeir heimta hann.
Tvœr krónur af dagkaupi sinu
heimta peir, aó hver einasta
verkakonci leggi til styrktar hág-
stöddum togara útg:rö n rmömnum
innan pings og utan.
Þetta eru efndirnar; loforðin
verða væntanlega rifjuð upp aft-
ur og viðruð dálítið um nœstu
kosningar, en þá er okkar að
muna.
Verkakona.
Neðstakaupstaðar"
kaupin.
Ég hefi lofað ritstjóra Alþýðu-
blaðsins að skýra frá kaupum
bæjarstjórnarinnar á ísáfirði á
Neðstakaupstaðnum o.g skal hér.
með eína það.
Höfnin á ísafirði er einhver hin
bezta ó landinu. Liggur hún í hlé
við hina svo nefndu Skutulseyri,
sem kaupstaðarhúsin eru byggð á,
Oddinn á eyri þessari er venju-
lega kallaður Suðurtangi, og þar
er Neðstikaupstaðurinn, sem bæj-
arstjórn ísafjarðar hefir samþykt
að kaupa.
í kaupum þessum er hafskipa-
bryggja, 75 m. á lengd, ásamt
skipakví, hús, 16 að talu, þar á
meðal tvö íbúðarhús, lifrar-
bræðsiuhús og íshús, enn fremur
átta vörugeymslu- og fiskverkun-
ar-hús. Grunnflötur húsanna er
alls um 2400 fermetrar, en stærð
hinnar seldu lóðar í kaupstaðn-
um sjálíum alls 24 775 fermetrar.
Hin óbyggða lóð er nær öll reit-
lögð, og má verka á henni 9—12
þús. skpd. fiskjar á ári. Þá fylg-
ir Skipeyrin ásamt. fjörulóðum
Hinna sameinuðu íslenzku verzl-
ana á Kirkjubólshiið og með í
kaupunum.enn fremur ýmiss kon-
ar efni, alls konar fiskverkunar-
áhöld, vatnsbátur o. fl.
Xaupverð eignarinnar er 135
þús. kr„ er greiðist þannig: 30
þús. kr„ þegar samningar eru und-
irritaðir, en afgangurinn með
jöfnum afborgunum á 5 árum.
Brunabótavirðing búsánna, sem
gerð var 1917, er um 146 þús. kr.,
en fasteignamat þeirra 103 300
kr. Fasteignamat lóðarinnar er
95 000 kr., eða alls er fasteigna-
mat hins selda 198 300 kr., Skip-
eyrin eða lóðin á Kirkjubólshlíð
eigi meðtalin. Þegar þess er gætt.
að kaupverðið er 135 þús. kr.,
en algengt mun vera, að fasteign-
ir gangi kaupum og sölum með
tvöföldu eða jaínvel þreföldu
fasteignamatsverði, liggur í aug-
um uppi, að verð eignarinnar er
kaupanda mjög hagstætt.*) Auk
þess eru áhöldin, vatnsbáturinn,
ýmiss konar efni, Skipeyri o. fl.
mörg þúsund króna virði. Myndi
hver einstaklingur, er kost ætti
á slíku, telja sig mun bættari
eftir en áður, og gildir það sama
um kaupstaðinn.
Auk þess beina hagnaðar, er
af kaupunum mun leiða, má færa
mörg rök að því, að eign þessi er
betur komin í höndum bæjarins
en einstakra manna.
Suðurtanginn er, svo sem fyrr
segir, eins konar hafnargarður.
Hann liggur undir skemdum af
völdum sjávargangs. Ef hann
brýtur sundur, er höfninni ger-
spilt. Sé tanginn einstakra manna
eign, er eingin trygging fyrir því,
að landið verði varið, svo að eigi
hljótist tjón af. Er því þegar af
þessum ástæðum nauðsynlegt, að
bærinn eignist hann. Enn fremur
er injög hentugt að fylla upp báð-
um megin viÖ tangann; heíir ver-
ið gerður uppdráttur af hafnar-
bólvirki þarf og er þá sjálfsagt,
að bærinn eigi þær lóðir, er helzt
hækkuðu í verði við þær fram-
kvæmdir.
ís lokar sjaldan bryggjunni i
Neðstakaupstaðnum, og verður
hún því höíð til að afgreiða á-
æ'ílunarckip, þegar eigi er hægt
að komast að bæjarbryggjunni;
ber því brýna nauðsyn til,aðhún
sé jafnan opin til slíkra afnota,.
en það er bezt trygt með því, að
hafnarsjóÖur eigi hana.
Nokkuð af landinu umhverfis
höfnina er í Eyrarhreppi. Væri,
eins og sakir standa, hægt .að
byggja þar bryggjur eða gera
mannvirki í sjcí fram jafnvel til
skaða fyrir innsiglinguna í höfn-
ina án þess, að bæjarstjórn eða
hafnarnefnd hefðu þar nokkurn
íhlutunarrétt. Nú hefir bæjarstjórn
afstýrt þessari hætiu með því að
fá kauparétt á því landsvæði, er
til þessa gæti annars orðið notað.
Er það Skipeyrin og fjörulóð
Hinna saméinuðu ísl. verzlana á
Kirkjubólshlíð.
Þá má geta þess, að Suðurtang-
inn er eini staðurinn á Isafirði,
þar sem hægt er að fá möl til
bygginga. Bærinn á engan veg
þangað, og myndi kosta oi fjár að
| kaupa lóð undir hann Heiir áður
verið lokaö fyrir leiðina að möl-
inni og menn stáðið uppi ráða-
lausir með hús hálfgerð. Vofir
slík hætta stöðugt yfir bæjarbú-
uin, meðan Neðstikaupstaðurinn
er eign éinstakra man aa.
Enn er ótalin rnikil ástæða til
kaupanna. Þetta er stærsta fisk-
verkuharctöð bæjarins. Komist
(hún í aíarverð, getur slíkt orðið
*) Til sanianburðar iná geta pess,
að ríkisstjórnin h<-fir gert tiliögu til
alþingis um, að rikið kaupi hús í
Reykjavík fyrir 115 pús. kr„ sem er
metið til fasteignaskatts ésamt lóð
fyrir 49800 kr.
til hins mesta baga fyrir atvinnu-
reksturimi í bænum. Þarf þá að
reikna svo háa leigu af henni, að
enginn fær risið undir hanni.
Þessi hætta vofir alt af yfir, með-
an eignin er í höndum einstakra
manna. En hins vegar getur bær-
inn, þegar hann hefir keypt hana
með slíku tækifærisverði, leigt
hana fyrir mjög lágt afgjald og
þannig hlúð að atvinnurekstrinum
í bænum.
Flestir, er hafa kynt sér þessi
Neðstakaupstaðarkaup, munu vera
á einu máli um, að kaupverðið
sé svo lágt, að þetta bæti hag
bæjarins mikið. íbúðarhúsin tvö,
fthúsið og bræðsluhúsið gefa af
sér í hverju meðalári og þó miður
væri, þær tekjur, er nema myndu.
vöxtum af kaupverðinu. Er þá
eftir mestur hluti eignarinnar. Þó
hann væri leigður mjög lágu
verði, myndi hann svara viðhaldi,
afborgunum og öðrum kostnaði
og geta gefið góðan ábata. Uin
þetta munu ekki vera skiltar skoð-
anir. Aftur voru ýmsir, er síður
litu á hag bæjarins, heldur vildu
láta einstaka menn eðá jafnvel
sjálfa sig njóta hagnaðarins af
þessum tækifæriskaupum. En á
þetta gat meiri hluti bæjarstjórn-
arinnar ekki fallist og samþykti
kaupin fyrir hönd bæjarins.
Finnur Jónsson.
Neðri deiM.
Þar var í gær frv. um viðauka
við sóttvarnarlögin vísað til 3.
umr. og frv. um. br. á lögum uni
samþyktir um sýsluvegasjóði til
2. umr. og samgmn. Hið síðara er
tilraun Jónasar Kr. til að auka
viðgang Góðtemplararegiunnar
með því að gera templarahúsin
skattskyld eftir þessum lögurn. Þá
var fjárlagafrv. afgreitt til 2. umr.,
en eldhú deginum frestað, þangað
til vantraust á stjórnina verður1
tekið fyrir að forgöngu " Héðins
Valdimarssonar. Tvær umræður
voru ákveðnar um þingsál.till. um
rannsóknir þær í Hnífsdal, sem
sagt var frá hér í blaðinu í gær.
2. umr. um frv. um samskóla
Reykjavíkur var byrjuð, en frh.
hennar frestað. Hefir mentamála-
neíndin klofnað um frv. Ásgeir,
Magn. dósent og Jón Kjart. með,
en Jón Guðn. og Bernh. á móti. 1
tramsöguræðu fyrir meiri hlutan-
um setti Ásgeir þó það skilyrði
fyrir fylgi sínu við frv., að sam-
þykt verði brt., er hann flytur,
þess efnis, að Samvinnuskólanum
sé geymdur réttur til að ganga í
samskólasambandið, þegar stjórn
Sambands íslenzkra samvinnufé-
laga óskar þess, en þangað ti!
njóti hann eigi minni styrks úr
ríkissjóði en hann hefir nú. Að
þeirri viðbót samþyktri virðist lítii
ástæða fyrir minni hluta nefndár-
innar að' vera á móti frv., ef ekki
‘liggur neitt á bak við þá andstöðu
annað en enn þá er komið .í Ijós,