Alþýðublaðið - 30.03.1927, Blaðsíða 2

2
ALÞ.ÝÐUBLAÐIÐ
] ILÞÝBUBLAÐIi \
3 kemur út á hverjum virkum degi. ►
J Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við í
j Hverfisgötu 8 opin Irá kl. 9 árd. ►
\ til kl. 7 síðd. y
' Skriístofa á sama stað opin kl. >
91/a — lO^/a árd. og kl. 8—9 síðd. [
Simar: 988 (aígreiöslan) og 1294 ;
(skrifstofan). ►
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á (
mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 E
j hver mm. eindáiiia.
J Frentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan [
j (í sama húsi, sömu símar). j
Alpingi.
Neðri deild.
Þingmaður fyrir Hafsiarfjörð
o. fl.
Frv. um sérstakan alþingis-
mann fyrir HafnarfjörÖ var þar í
gær til 3. umr. Þá predikaði
Árni frá Múla þá siðareglu, að ef
flokkur eða stétt befði gagn af
ranglátri kjördæmaskipun og
kæmi með þvi að fleiri ping-
mönnum en að réttri tiltölu, þá
ætti hann að halda. í liana. Er sú
regla íhaldinu samboðin, enda
kom ekki fram, að flokksmenn
hans hefðu neitt við hana að at-
huga. — Nú brá svo við, að hinn
„frjálslyndi“ forseti, Ben. Sv., og
„fxamsóknarmaðurinn“ Klemenz
Jónsson greiddu báðir atkvæði
gegn pessu frv. um aufcið réít-
iæti. Sýndu ]>eir msð því sann-
girni sína og framfarahug. Frv.
féll pannig með 15 atkv. gegn 12.
Ásg. var fjarstaddur. Aðrir
greiddu atkvæði eins og áður og
var naínakall viðhaft.
Frv. um rétt erlendra manna til
að stivnda atvinnu á íslandi var
endursent e. d. og frv. um sorp-
hreinsun ög sáternahreinsun á
Akureýri og frv, gegn alidýra-
sjúkdómum vísað til 2. umr. og
því síðara tii iandb.nd. — Ráð-
gert er, að 2. umr. fjárlaganna
byrji á föstudaginn.
E IcShússdagtmmi.
Megliileg stjöra einn sólarhring.
Nú kom að því, að úr því yrði
skorið, hvort aiþingi treysti þeim
Jóni Þorl. og Magn. Guðm. til
að fara með stjórnina skilmála-
laust og væti stjórn þeirra reglu-
ieg þingræðisstjórn, eða hvort
þeir fengju að eins að sitja fram
yfir kosningar sem bráðabirgða-
stjórn. Héðinn Valdimarsson hóf
eldhússdaginn yíir stjórninni.
Lýsti hann því, að hún var bráða-
birgðastjórn til þess, er þing kom
saman, og að síðan hafði hún ekki
leitað trausts í þinginu, Svo að
hún gæti ekki smeygt sér undan
dómi pingsins, fiutti/hann tillögu
um vantraust.
Héðinn rakti nú ýmsa þætíi í
1 óstjórnarsögu íhaldsráðherranna,
og verður é. t. v. nánar skýrt frá
því síðar.
Hvað hefði stjórnin gert til að
afstýra ógæfu þeirri, sem ráðstaf-
anir íslandsbanka hafa ieitt yfir
ísfirðinga og fleiri Vestfirðinga?
Otihússtjóra bankans þar hefir
verið látið líðast að nota aðstöðu
bankans til að níðast eftir megni
á stjórnmálaandstæðingum sínum.
Aðalaflatímann eru bátarnir látn-
ir standa uppi ónotaðir, en fjöldi
fólks er atvinnulaus. Stjórnin veit
þetta mætavel, en situr meö hend-
' ur í vösum og hefst ekkert að. —
Nú var helzt á Jóni Þorl. að
heyra, að hann teldi sig eiga fyrst
og fremst að bara hag íslands-
banka fyrir brjósti, þar eð hann
sem íorsætisráðherra er formaður
bankaráðs hans. Og nú vissu þeir
Sigurjón, sem reyndi að hjálpa
Jóni Þorl., engin önnur ráð en
að slá því fram, að æskilegt væri,
að leiðtogar Alþýðuflokksins á
Isafirði tækju að sér að rétta við
fjárhaginn þar, úr því að í slíkt
óefni er komið í höndum úti-
bússtjórans(I).
I stað þess að nota áhrif þau,
er stjórnin gat haft á íslands-
hankastjórnina tii þess að knýja
fram betri ráðsmensku þar vestra,
hefir hún komið til þingsins með
undirmálum til þess að fá á-
byrgðarheimild til lántöku, sem
Islandsbanka er ætlað að njóta
af, án þess að það kæmi hreinlega
fram. Upphæðin ónefnd og aðferð
Íóns Þorl. því líkust, sem er
háttur miður vandaðra manrta,
sém reyna að fá aðra til að skrifa
upp á óútfylta víxla.
Ekki haíði tekist betur en svo
með smíði „Óðins“, strandvarna-
skipsins, sem M. Guðm. samdi
um, en að heppni var, að það
slapp með að velta á hliðina, án
þess að manntjón yrði eða það
færist alveg. Síðan var það látið
sigia til útianda fylgdaxlaust Eí
illviðri hefði gert og skipið far-
ist, hvernig hefði þá orðið
um samvizkuna hjá Magnúsi?
Stjörnin er pólitísk fram-
kvæmdastjórn störútgerðarmann-
anna, sem léggja fé í 'biöð íhalds-
flokksins og til kosningabaráttu
hans. Þeirra vegna var ríkislög-
reglufrumvarpið flutt. Ríkislög-
reglunni var ekki ætlað að hafa
hendur í hári bannlagabrjóta eða
annara; lögbrjóta, heldur að vera
tii taks gegn visrkalýðnum; í kaup-
deilum. Og hvernig er um varn-
ir „sjóhersins“ gegn íslenzkum
togurum? Fyrir nokkrum árum
sagði P. Ottesen á alþingi, að
þeir innlendu gengju á undan
með þessu ófagra eftirdæmi —
að brjóta landhelgislögin. Forseti
efri déiidar taiaði nýlega um
iandhelgisveiðar við Snæfellsnes.
Varðskipin íslenzku eru uadir eft-
iriiti iandsstjórnarinnar. H. V. gat
um nýlegt atvik, sem honum haíði
'verið skýrt frá. Margir togarar
voru að vejðum í Iandheigi. Þá
haíði varðskip komið þar í nám-
unda, hleypt af falibyssu, togar-
arnir þotið út í buskann og þar
með búið. Um þatta gæti stjórn-
in iáíið fara fram réttarrannsókn;
en Héðinn kvaðst eigi vilja stuðla
að því, að menn væru sviftir at-
i
vinnu slnni með því að skýra frá
nöfnum þeirra, er hefðu sagt sér
frá þessu, — því að við slíku
væri að búast, ef heimildir væru
raktai’.
Þá lýsti Héðinn nokkuð tolleft-
irlitinu, t. d. sleifarlagi því, sem
sé á tóbakstollgæzlunni sums
staðar á landinu, svo og sljóu eft-
irliti stjórnarinnar með embættis-
mönnum ríkisins og óhæfilegum
drætti sumra mála, t. d. hve lengi
málið út af meðferðinni á drengn-
um í Skagafirði var látið vera
á döfinni. —- Ekki miklaðist Magn.
Guðm. sá dráttur í augum. —
Hefir hann ekki lesið ummæli
hæstaréttar?
Enn fremur rakti Héðinn,
hversu víðvarpsreglugerðin er öll
ein lögleysa og hversu mjög
stjórnin hefir iátið h.f. „Útvarp“
„vaða ofan í sig“. Víðvarp geti
verið ágætt menningartæki, en að
frá dregnum hljöðfæraieik hafi lít-
ið verið á því að græða hér.
Hins vegar hafi pólitískum dyigj-
um úr „Mgbi.“ um andstæðinga
stjórnarinnar verið víðvarpað og
óhæf hiutdrægni í stjórnmáium
verið höfð í frammi.
Héðinn lýsti lögbrotum stjórn-
arinnar, sem veitt hefir í laga-
leysi únclanþágur frá siglingalög-
unum, þó að nóg væri til af
mönnum, sem fullnægja settum
skilyrðum. Ráðherra verði þó að
fara eftir iögum, þó að hann sé
dómsmálaráðherra og heitir fylg-
ismenn hans sæld á. Um báðar
þessar sakir ætti Magn. Guðm.
að réttu lagi að sæta ábyrgð fyr-
ir iandsdómi.
Aðgerðir íhaldsins í tollamálum
eru nú^komnar vel á veg með
að gera alþýðunni ólíft hér á
iandi. Yfirleitt hefir íhaldsstjórn-
in reynst léleg stjórn og ekki
hve sízt í fjármálunum. — Ýmis-
legt fleira rakti Héðinn úr ó-
happasögu stjórnarinnar. Aðrir
stjórnarandstæðingar þögðu að
mestu og Tryggvi hætti við að
„fara í eldhúsið“, en þeirri ferð
hafði hann þá frestað daginn áð-
ur, þegar botninn var sleginn í 1.
umr. fjárlaganna. —
1 gær skýrði Jðn Þorláksson
frá því, að á mánudaginn var
hefði kóngurinn skrifað undir
stjórnarformerisku hans. Ekki bar
Jón þó af sér, að hann hefði svik-
íst um að skýra kónginum frá
því, að vanirauststillaga var þá
komin fram í þinginu. Var hann,
að eins drjúgur yfir því, að nú
væri hann þó loksins orðinn for-
maður regluiegrar ríkisstjórnar.
Sú dýrð stóð þó ekki lengi. Það
varð úr, að 5 „Framsóknar“-
ílokksmenn (Þorl. J„ Tr. Þ„
Bernh., J. Guðn. og Ing. Bj.) báru
íram svoíelda breyíingártillögu
við vantrauststillöguna:
„Neðri dciid alþingis ályktar að
lýsa yíir, að með því að vitan-
legt er, að núverandi stjórn er
i minni hiuta í neðri deild og án
meirihiutastuðn'ngs í sameinuðu
þingi, sein og vegna þess, að eigi
er sjáanlegt, að meirihiutastjórn:
verði hægt að mynda á þessu
þingi, en kosningar fara í hönd,
verði að svo stöddu að líta á
stjórnina sem starfandi til bráda-
birgda.“
Héðinn kvaðst vera samþykkur
því, að stjórnin væri í minnihluta
í n. d. og án meirihlutastuðnings
í þinginu og að hún væri að eins
bráðabirgðastjórn. Á móti viður-
kenningu þess sannleika greiddi
hann ekki atkvæði. Hins vegar
vildi hann ganga lengra og
greiddi því ekki atkvæði með
þessari ályktun. Var tiilaga þessi
síðan samþykt með 14 atkv.
„Framsóknar“-flokks- og „Sjálf-
stæðis“-manna gegn 13 atkv. í-
haldsmanna. Vantrauststillagan
kom því ekki til atkvæða. En með
þessari samþykt skar deildin úr
því, að stjórnin er ad eins bráda-
birgdastjórn, en ekki regluleg
þingræðisstjórn. Forsætisráðherra
í reglulegri stjórn fékk Jón Þor-
láksson að eins að vera í rúm-
an sólarhring. Það er ekki ein
báran stök fyrir honum í tign-
arbaráttunni.
Efrá «IeIM.
Þar kom aldrei til urnræðu
nema 1. málið, frv. um breyting
á lögum um afstöðu foreldra tii
óskilgetinna barna, og var það
afgr. til 3. umr. Hin málin tvö
voru tekin út af dagskrá, svo
að efri deildar mönnum gæfist
færi á að hlusta á eldhúsdags-
umræðurnar í neðri deild.
Þrátt fyrir það, þó útge|’ðár-
mönnum hafi verið bent á það í
Alþýðublaðinu, hvaða leið þeim
bæri að fara til þess að minka.
útgerðarkostnaðinn að svo mikl-
um mun, að líkur séu til þess,
að útgerðin beri sig með núver-
andi fiskverði, þá hafa þeir þó
ekki gert það enn, heldur tekið
upp þá lúalegu aðferð að ætla að
rétta við hag útgerðarinnar með
því að draga af kaupi okkar
kvennanna tvær krónur á dag..
Þrátt fyrir það, þó þessum mönn-
um sé það fulikunnugt, að stór
hópur af okkur vinnur hjá þeim
af þeirri ástæðu, að við höfuirr
mist menn okkar í sjóinn við.
það, að þeir voru að draga gull
úr Ægi upp í vasa þessara „sál-
arlausu kjöt-stykkja“, eins og þ.ar
stendur. Þetta eru þá eftirlaunin
okkar ekknanna og framfærslu-
fé barna okkar. Það er engu lík-
ara en að þessi manntetur hugsi.
á þessa leið: Þið og ykkar af-
komendur eruð fædd til þess að
pínast og strita, nótt og nýtan
dag fyrir það endurgjald, er okk-
ur þóknast að láta ykkur fá. Þið
hafið ekki neinn rétt til góðs mat-
ar, góðs klæðnaðar, góðra hý-
býla, til skemtana, til útigöngu
ykkur tii hressingar, og að síð-
ustu eigið þið yfirleitt ekki kröfu