Helgarpósturinn - 11.02.1983, Blaðsíða 5

Jpk%h irínn TOsíudagu r Tl. 'februar 1983
< \
Nýtt tilbod
veldur snarlækkun
Samkvæmt samningi um útgáfuna var það
hlutverk undirbúningsnefndarinnar að leita
eftir tilboðum í setningu blaðsins og prentun
þess og þeim tilboðum átti að skila til Jó-
hanns Þóris fyrir 1. október. Að kvöldi 30.
september barst telexskeyti þar sem greint
var frá einu tilboði. „Það fannst mér svo
glannalega hátt, að ég sá að það væri ódýrara
að kaupa setningartæki ogprentvélar, flytjaá
staðinn og þau yrðu búin að borga sig upp í
mótslokin", sagði Jóhann. „Fleiri tilboð bár-
ust ekki og þegar ég hafði mótmælt verðinu
við þá ákvað ég að láta gott heita. En strax
við komuna til Sviss kom í ljós að fleiri tilboð
höfðu þeir ekki fengið. Fólkið, sem þeir
höfðu útvegað til að annast setninguna,
kunni ekki á ritvél og því síður á tölvuinn-
skriftarborð enda allt á aldrinum 70-90 ára. Á
endanum fengust svo skólakrakkar úr ná-
grenninu til að leysa gamlingjana af og við
það lagaðist ástandið nokkuð. Þó engin
ósköp.“
Jóhann sagði að verðið á prentuninni hafi
virst óhagganlegt. Flann hafi því farið á stúf-
ana og gengið inn í aðra prentsmiðju þar í
bænum. Þá voru tveir dagar til þess að fyrsta
blaðið skyldi koma út. „Prentsmiðjustjórinn
sagðist geta gert mér tilboð en það yrði eki
gott enda væri allt of naumur tími til stefnu.
Til þessara manna hafði ekkert verið leitað
áður um tilboð í verkið", sagði Jóhann. „Á
hádegi daginn áður en mótið hófst fékk ég
svo tilboð frá þessari prentsmiðju og þá
reyndist það sjötíu þúsund dollurum lægra en
tilboðið, sem undirbúningsnefndin hafði út-
vegað.“
Hann sagði að tilboð þetta hafi valdið
sprengingu þegar hann kynnti það fyrir Al-
fred Becker og öðrum framkvæmdanefndar-
mönnum: „Þeir höfðu strax á orði að nú yrði
samningnum við mig rift, ég hefði sýnt slíkt
vantraust í þeirra garð. Af riftuninni varð þó
ekki en ég var krafinn um tryggingu fyrir
prentkostnaðinum - og þar fóru þeir 100 þús-
und dalir, sem eftir voru af ábyrgðarfénu sem
ég hafði ætlað að nota til að koma vörunni á
markað. Þar með lamaðist sá hluti dæmisins.
Það hafði verið talið nokkuð tryggt að ég
fengi 14-1S000 áskrifendur og áskriftin átti að
duga sem trygging. Nú gilti það ekki lengur -
og auk þess var mér hótað því, að samningn-
um yrði rift ef ég hætti ekki þegar í stað að
skipta við þessa prentsmiðju. Um leið lækk-
aði skyndilega verð hinnar prentsmiðjunnar
um sjötíu þúsund dali - nú átti það allt að
hafa verið tómur misskilningur úr mér.“
Nógu traustir
samningar?
Allt þetta gerðist á einni viku. Stöðugt
nálgaðist Ólympíuskákmótið og nærri sex
hundruð keppendur voru komnir til Luzern
ásamt fjölda aðstoðarmanna og fylgifiska.
Ritstjórnarlið blaðsins vissi varla hvernig það
átti að snúa sér og þeir Jóhann Þórir og Sig-
urður Gizurarson sýslumaður, sem var hon-
um innan handar ytra, voru á stöðugum fund-
um með framkvæmdanefndinni. Harðorð
bréf voru skrifuð til Svisslendinganna. Jó-
hann mótmælti framkomu Svisslendinganna
og ekki voru þeir heldur alltaf glaðir með
Jóhann, skv. upplýsingum HP - þótt ekki sé
alveg ljóst hvað dró svo úr ánægju heima-
manna.
„Það er víst óhætt segja að það, að þetta
féll ekki allt ljúflega saman“, sagði Friðrik
Ólafsson, „og fer tvennum sögum af því hvað
olli. Ég held að spurningin sé hvort samning-
arnir voru nógu traustlega gerðir. Mér skilst,
án þess að ég hafi sett mig inn í það, að hægt
hafi verið að túlka einstök atriði á ýmsa
vegu.“
Jóhann Þórir segir hins vegar, að samning-
urinn hafi verið góður. „Víst hefði hann get-
að verið betri - en helst vantaði kannski í
hann skilgreiningu á nokkrum atriðum.“
En svo kom fyrsta blaðið út. „Fyrsta nóttin
í prentsmiðjunni var ekkert átakanlega
skemmtileg,“ skrifaði Illugi Jökulsson. „Þar
sátu að vísu ljúfir menn og kurteisir, en
kunnu því miður ekki stakt orð í þeirri ensku,
sem blaðið var skrifað á, og var trúandi til að
gera hrikalegustu vitleysur út af því - eins og
við værum ekki einfær um slíkt. En allt gekk
þetta einhvernveginn og sjá: daginn eftir var
blaðið komið út, flestum til undrunar. Og þá
var komið að því að gefa út blað númer tvö.
Það gekk betur. Og þannig koll af kolli.
Vinnuaðstaða ritstjórnarinnar var kannski
ekki sú besta: annars vegar var það yfirgefinn
sturtuklefi í Festhalle og svo hafði flutninga-
gámi verið komið fyrir utan við húsið. Sturtu
klefinn var kallaður „gasklefinn" af stafsliði
Skákar og áður en langt um leið var gámurinn
fullur af sígarettustubbum, pappírsrusli og
tómum bjórflöskum. En þarna var unnið
stundum tólf og fjórtán tíma á sólarhring - og
útkoman var blað, sem vakti mikla og al-
Svissneskir skólakrakkar við setningu á
skákum í Olympíuútgáfu Skákar. Fyrst
unnu háaldraðir „skákáhugamenn“ þetta
starf - síðan voru fengnir duglegir
skólakrakkar.
Skemmdir í
flutningi
menna hrifningu meðal keppenda og annarra
mótsgesta.
Besta skák-
blað í heimi
Kunnur skákmeistari, Donner, lét þau orð
falla í mótslok að sér hefði þótt verst, að það
sem best hefði verið gert á mótinu, blaðið,
hefði verið stöðugt bitbein mótshaldaranna
og FIDE sem væru að reyna að draga af því
fé. íslenskur áhrifamaður í skákhreyfingunni
fullyrti við Helgarpóstinn, að þetta blað hefði
einfaldlega verið besta skákblað, sem komið
hefði út í víðri veröld - „og ég hef góðan
samanburð frá bæði Bandaríkjunum og Evr-
ópu“, sagði þessi heimildarmaður okkar.
En þótt blaðið væri farið að koma út - með
m.a. þeim annmörkum fyrst í stað, að meira
en helmingur skákanna úr fyrstu og annarri
umferð vantaði í blaðið - voru ekki öll vand-
ræði úr sögunni. Það hefur lengi verið venja á
skákmótum að keppendur, starfsmenn, liðs-
stjórar og blaðamenn hafa fengið útgefin
fréttabréf ókeypis í hendur. Þannig hefur það
og verið á Ólympíuskákmótum þótt um það
gildi engar sérstakar reglur. Og í Luzern var
þetta um þúsund manna hópur.
„Ég var búinn að benda framkvæmda-
nefndinni á þetta hvað eftir annað“, sagði
Jóhann í samtalinu við HP, „og að einhver
annar en ég þyrfti að bera af þessu kostnað.
Fyrst í stað töldu þeir þetta ekkert mál til að
hafa áhyggjur af - en svo fóru undir lokin að
renna á þá tvær grímur. Þá var mér stillt upp
við vegg og bætt inn í samninginn, að þeir
fengju 200 eintök ókeypis. Ég lét undan -
fannst þetta ekki skipta öllu máli gagnvart
mér - en vissi jafnframt, að það yrði spreng
ing þegar keppendur og starfsmenn áttuðu
sig á því, að þeir fengju ekki blaðið nema að
borga fyrir það. Sú varð og raunin á. Niður-
staðan varð sú, að ég lét keppendur og starfs-
menn hafa um 900 blöð - en með þeim fyrir-
vara, að það yrði á kostnað mótshaldar
anna.“
Upphaflega var ráðgert að fimmtán tölu-
blöð kæmu út. Fjórtán blöð sáu dagsins ljós í
Luzern - hið fimmtánda, sem að vanda skal
innihalda töflur, hlutfallstölur, endanlega
röð sveita og keppenda og þar fram eftir göt-
unum, er enn í vinnslu í Skákprenti Jóhanns
Þóris við Dugguvog en er væntanlegt á næstu
dögum eða vikum. Ætlunin var að binda
þessi fimmtán blöð inn í tvær bækur og selja í
settum. En fyrir utan þau 900 eintök, sem
keppendur og starfsmenn fengu í Luzern
fyrir jólin seldist lítið af blöðum þar, enda
hafði aldrei verið ráð fyrir því gert.
Og það sem verra er: sáralítið er til af því
upplagi, sex þúsund settum, sem prentað var
og átti að fara til væntanlegra áskrifenda.
Upplagið var ekki haft stærra svo að Sviss-
lendingarnir fengju ekki óeðlilega stóran
hluta af kökunni en þeir áttu að fá 60% af
hagnaði, eins og áður segir.
Þegar mótinu lauk voru til sjö hundruð sett
af tölublöðunum fjórtán. Þrjú þúsund sett
voru til prentunar í örkum (þ.e. ekki brotin
og heftuð) í prentsmiðjuni í Luzern. Þeir Jó-
hann, Guðmundur Árnlaugsson og fleiri
settu settin 700 inn í tvo bíla í Luzern til að
flytja til Luxemborgar og áleiðis heim. Papp-
ír sígur íjþegar búið var að hlaða bílana voru
þeir orðnir svo þungir, að neistaflugið stóð
aftur úr þeim þar sent málmur kom við mal-
bikið. Ætlunin var að fara í gegnum Frakk-
land en þegar kom að frönsku landamærun-
um voru þar tortryggnir tollverðir, sem ótt-
uðust að blaðið yrði selt í Frakklandi. Þeim
félögum var þess vegna vísað frá og urðu að
fara næturlangan krók um Þýskaland til að
komast til Luxemborgar.
„Það var samið um það við framkvæmda-
nefndina, að þeir sendu svo hingað
heim þau 3000 eintök, sem voru í prent-
smiðjunni ytra“, sagði Jóhann Þórir við HP.
„Ég hafði óskað sérstaklega eftir því að þeir
gengju frá upplaginu mjög tryggilega fyrir
flutninginn og tryggðu fyrir ákveðna upphæð
í dollurum. Þegar upplagið kom hingað
heirn, fjórum dögum eftir að það átti að vera
komið í síðasta lagi, höfðu sex tölublöð af
fjórtán eyðilagst í flutningnum - og trygging-
in var í svissneskum frönkum. Þar ntunar
miklu á vátryggingarupphæðinni - og það
gæti gert gæfumuninn. Þetta þýddi náttúrlega
að blöðin komust ekki á jólamarkað í bóka-
formi, eins og ég hafði ætlað. Þar með hefur
maður meira og minna misst af lestinni hér
heima og eftir því sem lengra líður frá mótinu
minnkar áhuginn. Og tryggingin, sem ég var
neyddur til að setja aukalega fyrir prentun-
arkostnaðinum ytra eftir að ég hafði sjálfur
útvegað tilboð í hann, batt það fé sem átti að
nota til söluherferðarinnar."
Ástandið er því ekki björgulegt. Nú er það •
spurningin hvernig skaðinn verður bættur af
tryggingafélaginu og hver ber ábyrgð á því,
að ekki var tryggt fyrir fullt verð og eins hver
ber ábyrgð á því, að ekki var betur gengið frá
sendingunni en raun bar vitni. Jóhann Þórir
á sjálfur einfalt svar við því: „Svissneska
framkvæmdanefndin. “
Einkahags-
munir Beckers?
Og hann reiknar með að allt endi í mála-
ferlum. Enn hefur ekki bólað á greiðslu fyrir
tólf hundruð sett, sem Svisslendingarnir
héldu eftir og senda átti greiðslu fyrir. Jó-
hann segir að Alfred Becker, framkvæmda-
stjóri mótsins, hafi þegar ávísað stórum upp-
hæðum á þá 100 þúsund dala viðbótartrygg-
ingu, sem sett var, jafnvel þótt það hafi átt að
vera fastákveðið að sú upphæð yrði ekki
hreyfð. Jóhann gerir kröfu um að ekki verði
gengið að ábyrgðinni, sem veitt var í Fram-
kvæmdastofnun, fyrr en málin hafa verið
gerð upp við Svisslendingana og það ætti að
verða á næstu mánuðum.
„Það er ljóst að ég þarf frest“, sagði hann.
„En ég geri mér vonir um að sleppa frá þessu
þótt það sé ljóst, að þetta ævintýri verður
ekki til þess að styrkja útgáfu Skákar hér
heima. Núna situr ekki eftir annað en
beiskjublandin ánægja yfir því að það hafi þó
tekist að gefa út blaðið við þessar aðstæður -
það tókst, þrátt fyrir Svisslendingana."
Friðrik Ólafsson sagðist hafa fundið
„mikla bissnisslykt" af öllu saman. Og hann
sagðist hafa heyrt utan aðsér, að ef til vill
hefði framkvæmdastjóri mótsins, Alfred
Becker, sjálfur átt hagsmuna að gæta í öllu
saman.
Jóhann tekur undir það. „Hvort Becker
átti í prentsmiðjunni, sem þetta svokallaða
„tilboð“ kom frá veit ég ekki, en ég veit að
hann á í prentsmiðju þarna í borginni. Og
þegar ég ætlaði að gera upp hótelreikninginn
fyrir mitt fólk hrökk út úr hótelstjóranum, að
það yrði að borga í gegnum Herr Becker, því
hann ætti að fá 20% kommissjón af öllu
saman.“
En um hvað snýst þá væntanlegt skaða-
bótamál við Svisslendingana, Jóhann Þórir?
„Þeir stóðu ekki við samninginn. Margt af
því sem lofað var sviku þeir. Ég geri kröfu
vegna þess. Ég á eftir að gera kröfu vegna
tilboðanna í prentunina- það er augljóst, að
þeir leituðu ekki eftir tilboðum. Ég mun gera
kröfu um að þeir borgi fyrir þau blöð, sem
fóru til keppenda og starfsmanna og svo mun
ég að sjálfsögðu gera kröfu um að þessi auka-
ábyrgð verði bætt."
X X X X X
Það er augljóst, að þetta mál snýst ekki um
tittlingaskít. Það snýst um milljónir króna
og það gæti komið til þess að það yrðu mill-
jónir af almannafé, jafnvel þótt Sverrir Her-
mannsson, forstjóri í Framkvæmdastofnun,
telji það ólíklegt. En það er jafn augljóst, að
þessi útgáfa skilar ekki þeim arði og gjald-
eyri, sem stjórnarmenn í Framkvæmdastofn-
un gerðu sér vonir um.
Og kannski skiptir ekki minnstu máli í
þessu öllu, að hátt var stefnt í upphafi. Bindin
tvö með fjórtán eintökum eiga að kosta 60
dollara eða um 1200 krónur. Og það þykir
talsverður peningur hjá skákáhugamönnum,
sem ganga ekki allir í silkifötum.
Parítu
AÐSTOÐ?
• Ráögjöí eöa hönnun • Hurðarsmiðjur
• Jarövlnnsluverktaka • Gluggasmiðjur
• Byggingarverktaka • Dúklagningameistara
• Pípulagnlngarverktaka • Stálsmiðjuverktaka
• Raíverktaka • Hreingemingarverktaka
• Múraraverktaka • Flutningsverktaka
• Málaraverktaka • innréttingaverktaka • o.íl o.íL
Þetta er fyrirtœki sem leitast við að veita góöa þjónustu þar sem ábyrgö, Tilboó—verksamningar—greiðsluskiimálar
ráðvendni og þekking em höíð í fyrirrúmi. Fyriitœkið staríar almennt á sviði íramkvœmda og breytinga, jaínt í
Fyrirtœkið er eingöngu í samvinnu viö fullgilda íagmenn. gömlu sem nýjum húsum.
o
Yl/U verktakaionaður hf
Sími: 29740
Skipholti 19-105 Reykjavík ATH. erum fluttir í nýtt og betra húsnæði Upplýsingar í heimasímum:
26505 - 44759 -44413