Helgarpósturinn - 11.02.1983, Blaðsíða 9

_He/gai-———
-Pösturínn Föstuda9ur 11- febrúar 1983
Æskan í Vínarborg 1923
Nemendaleikhúsið - Leiklistar-
skóli íslands:
Sjúk æska eftir Ferdinand Bruc-
hner.
Pýðandi: Þorvarður Helgason.
Leikstjóri: Hilde Helgason.
Leikmynd og búningar: Sigrid
Valtingojer.
Lýsing: Lárus Björnsson.
Leikendur: María Sigurðardóttir,
Edda Heiðrún Backman, Vilborg
Halldórsdóttir, Helgi Björnsson,
Kristján Franklín Magnús, Eyþór
Árnason, Sigurjóna Sverrisdóttir.
Það þarf ekkert sérstaklega mik-
ið ímyndunarafl til þess að draga
hliðstæður milli þess andrúmslofts
sem æskumenn í Vínarborg bjuggu
við árið 1923 og þær aðstæður sem
æskan býr við á Vesturlöndum nú á
tímum. Að vísu hefur æska okkar
daga ekki gengið í gegnum reynslu
eins og fyrri heimsstyrjöldina, sem
var fyrsta vélvædda styrjöldin þar
sem manndráp voru beinlínis stór-
iðja og kollvarpaði hugmynda-
heimi manna og skildi eftir sig tóm
sem mörgum reyndist erfitt að
fylla. Tóm fullt af spurningum um
tilgang lífsins í þessari tilveru.
Upplausn og kreppa þessara eftir-
stríðsára var ekki beinlínis tími
bjartstýni á lífið og tilveruná. Á
sama hátt eru núna blikur á lofti
sem síður en svo gefa tilefni til
bjartsýni á framtíð mannsins á
þessari jörð, þó með ólíkum hætti
sé en fyrir 60 árum.
Þó að kreppa og svartsýni hafi
ekki enn heltekið íslenska æsku að
ráði, þurfum við ekki að fara langt
út fyrir landsteinana til þess að við-
horf af svipuðu tagi og ríkja í
leikritinu Sjúk æska æpi á móti
manni.
Eins og þegar hefur fram komið
gerist leikritið í Vínarborg árið
1923. Persónur leiksins eru lækn-
anemar sem eru mismunandi langt
komnir í námi sínu. Yfir vötnunum
svífur reynsla styrjaldarinnar sem
nýlokið er og ástand upplausnar og
vantrú á framtíðina. Öll siðferðileg
gildi eru á reiki og fæstir vita al-
mennilega hvar þeir standa. Hinn
félagslegi veruleiki er baksvið
verksins. Viðfangséfni þess er fyrst
og fremst að lýsa tilfinningum og
vonum eða öllu heldur tilfinninga-
brenglun og vonleysi æskufólks á
upplausnartímum.
Eins og vænta má eru'það fyrst
og fremst ástamál þessa unga fólks
sem tekin eru til meðferðar. Það
þarf heldur ekki að koma neinum á
óvart miðað við tímann, en leikrit-
Helgi Björnsson og María
Sigurðardóttir í sýningu
Nemendaleikhússins
eftirminnileg frammistaða
undir nákvæmri leik-
stjórn. (Mynd Sigfús Már
Pétursson)
ið er skrifað skömmu eftir að það á
að gerast, að sálfræði gamla Freuds
gengur ljósum logum í hugmynda-
heimi verksins og verður reyndar
meira og minna virk á sviðinu.
Átök verksins eru átök milli ein-
staklinga í samfélagi í upplausn
sem helteknir eru af freudiskum
komplexum. Þau leita sér halds í
tengslum við aðra sem byggð eru á
þessum hvötum, sem þau um leið,
sum hver að minnsta kosti, eru að
reyna að flýja. Þannig hefur hin
lífsglaða og örugga Desiree leitað
skjóls hjá hinum glæsilega Freder,
og reyndar mörgum öðrum á
undan honum, en það er í raun
flótti frá sæludraumi bernskunnar
þegar hún finnur hlýju og öryggi
hjá systur sinni Marion. Hún lætur
undan þessari bernskusókn og
reynir ástarsamband við sambýl-
iskonu sína Maríu, en það reynast
henni einnig vonbrigði. María
aftur á móti hefur verið í ástarsam-
bandi við hinn veiklundaða Petrell,
verið honum móðurímynd Ödipus-
arkomplexins. írena hefur tekið
hann frá henni, en hún er sterkari
persónuleiki og því enn sterkara
móðurskjól fyrir hann, svo að Mar-
ía verður auðveld bráð fyrir Desir-
ee. Irena hefur til þessa bælt til-
finningar sínar og búið um sig skel
kaldlyndis, hún setur námið og vís-
indin ofar öðru og flýr þannig til-
finningarnar, en hún er samt sú
eina þeirra sem hefur einhverja trú
á framtíðina.
Freder er hinn kaldrifjaði og til-
finningalausi maður sem leikur
með fólk og tilfinningar, tækifær-
issinni sem á það mark eitt að kom-
ast af. Hann táldregur „í tilrauna-
skyni“ þjónustustúlkuna Lucy, en
hún er haldin Electrukomplex,
dýrkar Freder sem föðurímynd og
gerir allt til þess að halda „ást“
hans, hvort sem það er að stela
skartgripum gestanna á gistiheimi-
liinu eða að selja sig á götunni. Alt
er hinsvegar hinn kynlausi og
heimspekilegi áhorfandi sem ekki
tekur neina afstöðu en skoðar
mannlífið í kringum sig eins og
hvert annað forvitnilegt fyrirbæri
án þess að það komi honum við.
Hilde Helgason leikstýrir þessu
verki af mikilli nákvæmni. í túlkun
hennar á verkinu er lögð meginá-
hersla á innra líf persónanna, reynt
að sýna eftir mætti innri togstreitu
þeirra í látbragði og breytni. Þetta
fannst mér takast harla vel og
hópnum í heild takast að miðla
andrúmslofti þessa tíma. Um leið
birtir hann eftirminnilegar myndir
þessara persóna.
Leiksýning sem leggur svona
mikla áherslu á sálfræðilega hlið
persónanna reynir mikið á leik-
arana og gerir til þeirra fjölþættar
kröfur. Leikhópurinn stendur ó-
trúlega vel undir þessum kröfum.
Persónurnar eru allar dregnar
mjög skýrum dráttum, vel afmark-
aðar og ólíkar en samleikur þeirra
mjög góður. Það fer ekkert á milli
mála að það er mikið hæfileikafólk
í þessum árgangi Leiklistarskólans.
Hlutverkin gefa nokkuð mismun-
andi tækifæri, en öll eru þau vel af
hendi leyst og verður hér ekki hirt
um að segja deili á hverjum og ein-
um.
Leikmynd Sigrid Valtingojer er
einföld og köld, en hún nýtir af
hugkvæmni þetta öngslega svið
sem Nemendaleikhúsið verður að
búa við í Lindarbæ.
G. Ást.
„Icelandic Films 1980—1983":
Glæsileg frumraun
Kvikmyndasjóðs
„Icelandic Films 1980-1983“
heitir litprentaður bæklingur á
ensku um íslenska kvikmyndagerð,
sem Kvikmyndasjóður hefur gefið
út í samvinnu við Kvikmyndasafn
íslands.
í bæklingnum er að finna ágrip af
kvikmyndasögu íslands eftir Er-
lend Sveinsson, sem einnig hefur
ritað um íslenskar heimildarkvik-
myndir, og Guðlaugur Berg-
mundsson hefur ritað um stöðu
íslenskrar kvikmyndagerðar nú. Þá
eru stuttar frásagnir um myndir,
sem hafa verið gerðar á þessum
tíma, og birt litmynd úr hverri
þeirra. Einnig er sagt frá myndum
sem eru í framleiðslu. Jafnframt er
sagt frá nokkrum heimildarmynd-
um síðustu ára.
Kvikmyndasjóður og aðrar kvik-
myndastofnanir, svo sem Kvik-
myndasafnið og Kvikmyndahát-
íðin, fá sitt rými í ritlingnum og er
sagt frá þeim í stuttu máli. Listi yfir
öll kvikmyndafyrirtæki landsins er
í ritinu, svo og önnur heimilisföng,
sem kunna að koma útlendingum
og íslendingum að notum.
Öllu þessu er svo fylgt úr hlaði af
Knúti Hallssyni, formanni stjórnar
Kvikmyndasjóðs, þar sem hann
segir m.a. frá stofnun sjóðsins og
þeim áhrifum, sem hún hafði á
kvikmyndagerðina í landinu.
Flestar ef ekki allar kvikmynd-
aþjóðir gefa út einhverja bæklinga
af þessu tagi og er sá íslenski snið-
inn eftir skandínavískum fyrir-
myndum.
„Það verður mikið gagn af þess-
um bæklingi, þar sem erlendis er
mikið spurt um upplýsingar á
ensku um íslenska kvikmynda-
gerð“, sagði Knútur Hallsson í
samtali við Helgarpóstinn.
Bækíingurinn var prentaður í
7500 eintökum og sagði Knútur, að
honum yrði dreift á öllum stærstu
kvikmyndahátíðum heimsins og
væru eintök þegar farin utan. Hon-
um verður einnig dreift til kvik-
myndastofnana, erlendra kvik-
myndadreifenda og annarra, sem
kunna að hafa áhuga á að fá hann.
Gunnar Trausti Guðbjörnsson
sá um útlit bæklingsins, en
Maureen Thomas þýddi textann
vfir á ensku.
Kápusíða hins nýja bæklings Kvik-
myndasjóðs er í fánalitunum.
„íslenskar kvikmyndir 1980 -
1983“ er vonandi aðeins upphafið
að blómlegri útgáfustarfsemi Kvik-
myndasjóðs um íslenska kvik-
myndagerð.
9
★ ★ ★ ★
★ ★ ★
★ ★
★
Q
bíwin
Laugarásbíó: ★★★
E.T. Bandarísk kvikmynd, árgerð 1982.
Leikendur: Henry Thomas, Francis Copp-
ola. Leikstjóri: Steven Spielberg. Stórkostleg
ævintýramynd fyrir börn á öllum aldri.
Árstíðirnar fjórar *** (The Four Seasons).
Bandarísk, árgerð 1981. Leikendur: Alan
Alda, Carol Burnett, Jack Weston, Rita Mor-
eno. Handrit og stjórn: Alan Alda.
Bráðskemmtileg lýsing á vináttu þriggja mið-
aldra amerískra para. Myndin er ekki laus við
ameriskar klisjur og tilfinningasemi, en margt er
býsna lunkið og næmlega athugað. Góða
skemmtun.
- ÁÞ
Bíóbær:
Að baki dauðans dyrum (Beoynd Death's
Door). Bandarísk kvikmynd, byggð á metsölu-
bók Dr. Maurice Rawlings. Leikendur: Tom
Hallick, Melind Naud. Leikstjóri: Henning
Schellerup.
Myndin er byggð á frásögnum tólks, sem hetur
séð handan dauðadyra. Ævar R. Kvaran flytur
stutt erindi áður en sýningar helgarinnar hefj-
ast. Flutningur Ævars hefst kl. 18.30 og kl. 21 á
laugardag og sunnudag.
Hrói Höttur. Skemmtileg barnamynd. Sýnd
ókeypis fyrir börnin á laugardag og sunnudag
kl. 14 og 16.
Háskólabíó:
Sankti Helens, eldfjallið springur (St. He-
lens). Bandarisk, árgerð 1981. Leikendur:
Art Carney, David Huffman, Cassie Yates.
Leikstjóri: Ernest Pintoff.
Hver man ekki eftir eldgosinu? Hér er sagt frá
því og aðdraganda þess, er ungur jarðfræð-
ingur reyndi að fá fólk til að yfirgefa hættu-
svæðið, en .
★
Með allt á hreinu. islensk kvikmynd, árgerð
1982. Handrit: Ágúst Guðmundsson og
Stuðmenn. Leikendur: Stuðmenn, Grýlur,
Eggert Þorleifsson, Sif Ragnhildardóttir.
Leikstjóri: Ágúst Guðmundsson.
Hin víðfræga islenska söngva- og gleðimynd
gengur enn fyrir fullu húsi áhorfenda. islensk
skemmtun fyrir allan heiminn.
Bíóhöllin:
Gauragangur á ströndinni (Maiibu
Beach). Bandarisk kvikmynd.
Leikendur: Kim Lankford, James
Daughton, Susan Player Jarreau.
Leikstjóri: Robert J. Rosenthal.
Hressir og lífsglaðir unglingar stunda
strandlífið og verða ástfangnir. Hvern
deymir ekki um það?
★ ★ ★
Fjórir vinir (Four Friends). Bandarisk,
árgerð 1982. Handrit: Steven Tesich.
Leikendur: Craig Wasson, Jody Thel-
en, Michael Huddleston, Jim Metzler.
Leikstjóri: Arthur Penn.
Penn og handritshöfundurinn Tesich
sýna í forgrunni hvernig fjögur ungmenni
eldast og þroskast og glata aeskublóm-
anum, en í bakgrunninum glittir á sam-
skonar örlög bandarísku þjóðarinnar.
Þetta er vel leikin mynd, persónurnar eru
sannfærandi flestar hverjar, og myndin í
heild gengur ágætlega upp.
-GA
Flóttinn (Pursuit). Bandarisk kvikmynd, árgerð
1981. Leikendur: Robert Duvall, Treat Wil-
liams, Kathryn Harrold. Leikstjóri: Roger Spott-
iswoode.
Maður heitir J.R. Meade. Hann sleppur undan
lögreglu á hreint alveg ævintýralegan hátt.
Myndin greinir frá þessum flótta og er hún
byggð á sannsögulegum heimildum.
Litli lávarðurinn (Little Lord Fauntleroy).
Bandarísk kvikmynd. Leikendur: Alec Gu-
inness, Ricky Schroder, Eric Porter. Leik-
stjóri: Jack Gold.
Hugguleg fjölskyldumynd um lítinn lávarð og
annan stærri. Jólamyndin í ár.
*** ■
Fram í sviðsljósið (Being There). Bandarísk,
árgerð 1981. Handrit Jerzy Kosinski, eftir
eigin skáldsögu. Leikendur: Peter Sellers,
Melvyn Douglas, Shirley MacLaine. Leik-
stjórk Hal Ashby.
Regnboginn:
Étum Raoul. - sjá umsögn í Listapósti. **
Swenney 2. Bresk kvlkmynd. Leikendur:
John Thaw, Dennis Waterman. Spennu-
mynd um Skotlandsjardinn og sérsveitir
hans.
Blóðbönd **• (Die Bleierne Zeit). Þýsk, ár-
gerð 1981. Leikendur: Jutte Lampe, Barbara
Sukowa. Leikstjóri: Margarethe von Trotta.
Sú sögulega sjálfsrýni sem nú brýst fram i þý-
skri kvikmyndagerð fær vart betri úrvinnslu um
þessar mundir en hjá Margarethe von Trotta.
Stjúpi (Beau-pere). Frönsk, árgerð 1980.
Leikendur: Patrick Dewaere. Handrit og
stjórn: Bertrand Tavernier. ***
Ástarsamband þrítugs manns við 14 ára stjúp-
dóttur sína. Mynd, sem hefur vakið athygli.
framúrskarandí
ág»t
góft
þolanleg
léleg
Stjörnubíó:
Dularfullur fjársjóður (Who find a friend,
finds a treasure). Bandarísk kvikmynd.
Leikendur: Bud Spencer, Terence Hill. Leik-
stjóri: Sergio Corbucci.
Tvíburabræðurnir feiti og mjói lenda í ævintýr-
um er þeir leita að týndum fjársjóði á eyðieyju.
En er eyjari i eyði?
Snargeggjað (Stir Crazy). Bandarísk, árgerð
1981. Handrit: Bruce Jay Friedman.
Leikendur: Gene Wilder, Richard Pryor.
Leikstjóri: Sidney Poitier.
Þeir Wilder og Pryor eru bráðskemmtilegt par i
þessari „snargeggjuðu" sögu um tvo náunga
frá New York, sem freista gæfunnar í Kaliforníu
en lenda i fangelsi í staðinn. Frammistaða aðal-
leikaranna er reyndar mun betri en efni standa
til. handritið og leikstjórnin missa dampinn eftir
miðbik myndarinnar, en þeir Pryor og Wilder
eru i stuði allt til loka.
-ÁÞ
Alit á fullu með Cheech og Chong (Nice
Dreams). Bandarisk kvikmynd. Leikendur:
Thomas Chong, Cheech Marin, Stacey Keach.
Leikstjóri: Thomas Chong.
Hver kannast ekki við ærslabelgina og háðfug-
ana tvo með siða hárið og djoíntið í trantinum.
Hér eru þeir komnir i nýrri mynd með nýjum
ævintýrum, sem kitla taugarnar, hláturtaugarn-
ar.
Austurbæjarbíó:
Elvis (This is Elvis). Bandarísk kvik-
mynd, árgerð 1982, með ýmsum
leikurum og einum leikstjóra.
The King is dead, en hann lifir svo sann-
arlega í minningunni og sérstaklega ef
hægt er aö græða á henni. Hér er sem sé
mynd um kappann.
MÍR—salurinn:
Seigla. Sovésk kvikmynd í leiks^óm Larisa
Shepitko. Verðlaunamynd, sem gerist að baki
vigstöðvanna í Hvítarússlandi veturinn 1942 og
segir frá þvi er skæruliöar eru handteknir af
Þjóðverjum. Myndin er sýnd á sunnudag kl. 16
og er öllum heimill ókeypis aðgangur.
Tónabíó:
The Party (Glaumurinn). Bandarísk kvik-
mynd. Leikendur: Peter Sellers, Claudlne
Longet. Leikstjóri: Blake Edwards.
Sellers i essinu sinu sem indverskur stórleikari,
sem leggur öll kvikmyndaver heimsins í rúst.
Tveir góðir saman: Sellers og Edwards.
Nýja bíó: ★★
Pink Floyd - The Wall. Bresk kvlk-
mynd, árgerð 1982. Handrit: Roger
Waters. Leikendur: Bob Geldof. Leik-
stjóri: Alan Parker.
Myndin er mikið tækniundur og
teiknimyndakaflarnir eru með því betra,
sem ég hef séð.
lonlist
Kjarvalsstaðir:
Tónleikar Tónlistarskóla Reykjavíkurverðaá
föstudags- og mánudagskvöld. Leikinn verð-
ur einleikur, samleikur og einsöngur. Á
þriðjudag verða fullnaðartónleikar Gerðar
Gunnarsdóttur, Snorri S. Birgisson leikur
undir á píanó.
Mokka:
Á miðvikudaginn opnaði myndlistarmaður-
inn Plútó sýningu á fjórum oliumyndum og 19
vatnslitamyndum. Sýningin verður opin til 28.
febrúar.
viilmrMr
Norræna húsið:
Leigjendasamtökin verða með fund kl. 4 á
laugardag 12. febrúar.
Rítari Alþjóðasambands Leigjenda, Björn
Eklund mun skýra frá ástandl lelgumála i
öðrum löndum og svara fyrirspurnum.
Blómasalur Hótels
Loftleiða:
Hótel Loftleiðlr efna til miklllar síldarveislu I
8lómasal hótelsins dagana 11.-20. febrúar í
samvinnu við Islensk matvæli. Félag
harmonikkuunnenda sendir tulltrua sinn á
staðinn á laugardags- og sunnudagskvöld.
Gamla Bíó:
Stjórn landsamtakanna LÍF & LAND hefur
ákveðið að efna til almenns fundar í Reykjvík
á sunnudaginn kemur, kl. 13.15. Þarverður
almenningi gefinn kostur á að kynnast rökum
með og á móti fullum jöfnuði atkæðaréttar-
ins. Fundurinn verður í formi réttarhalda þar
sem röksemdir verða kynntar af tveim
hæstaréttarlögmönnum, og munu þeirsækja
og verja frá báðum hliðum.
Samtök um
kvennaathvarf:
Skrifstofa samtakanna er í Gnoðarvogi 44,2.
hæð. Hún er opin alla virka daga kl. 14-16,
sfmi 31575. Póstgirónúmer samtakanna er
4442-1.